Samenvatting Verbintenissenrecht
Hoofdstuk 1: Inleiding
1 Algemene Inleiding
Verbintenissenrecht beïnvloedt dagelijks het hele rechtsverkeer
Contracten
• Benoemd= kopen-verkopen
o Ruilen bij Romeinen
• Onbenoemd (niet bij de Romeinen)
o Franchising=. Samenwerkingsmethode tussen 2 onafhankelijke partners
§ Bv. mc donalds, leonidas, delhaize -> particulier krijgt de gelegenheid om
concept te gebruiken (zakjes, producten…)
§ Bv. leasing
• Contractuele aansprakelijkheid
o Iets in het contract gezet dat moet nagekomen worden
• Buitencontractuele aansprakelijkheid
o Aansprakelijkheid voor eigen foutieve daad
o Kwalitatieve aansprakelijkheid van onderwijzers
2 Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht
2.1 Situering in het recht
Publiekrecht Privaatrecht
Overheid vs overheid
• Regels die de organisatie vd staat Burgers onderling of ondernemingen
beheersen
Overheid vs burger Privaatrechtelijke technieken
à overheid komt zich moeien
Privaatrecht:
• Burgerlijk recht (familie, gezin)
• Ondernemingsrecht (alles met ondernemingen)
• Arbeidsrecht (arbeidsrelatie tussen WG en WN)
Burgerlijk recht:
• Contractenrecht
o Geven aanleiding tot verbintenissen
• Zakenrecht (=goederenrecht)
o Roerende en onroerende goederen à eigendomsrecht
• Personen-en familierecht
• Familiaal vermogensrecht
o Meubelen, huisgerief à wie krijgt wat bij scheiding
• Verbintenissenrecht
o Basisrechtstakken
1
, o = een juridische verplichting tussen twee of meer personen
2.2 Vindplaats van het verbintenissenrecht in de Belgische wetgeving
Recht moet zich aanpassen aan de evoluerende samenleving
Continuïteit
• Basis: oud Burgerlijk Wetboek (1804) door Napoleon ingevoerd
Evolutie
• Nieuwe regels: handelshuur, woninghuur
• Belang van rechtspraak
o Rechters lossen concrete problemen op
o Geven interpretatie
• Wetgevende initiatieven
• Regionalisering
• Invloed Europees recht
o Verordening: direct toepassen
à Nieuw Burgerlijk Wetboekingevoerd in 2019
Art 6 BW: “aan de wetten die de openbare orde en de goede zeden
betreffen, kan door bijzondere overeenkomsten geen afbreuk
worden gedaan: hernummerd naar art 2 BW op 1/1/2019
Openbare orde: alle regels waarvan de samenleving vindt dat ze essentieel zijn voor het funtioneren
Goede zeden: naargelang de omstandigheden geïnterpreteerd, bepaalt wat men acceptabel vindt in
de maatschappij
Voorbeeld: naakte vrouwen fotograferen en dan publiceren vindt men pornografie en dus schending
van goede zeden, als je foto’s trekt van naakte vrouwen op een schilderij en het dna publiceert vindt
men het kunst.
Art.1384, vierde lid oud BW:
“De onderwijzers en de ambachtslieden, (zijn aansprakelijk) voor de
schade door hun leerlingen en leerjongens veroorzaakt gedurende de tijd
dat deze onder hun toezicht staan.”
Voorbeeld: voordat de les begon vonden de studenten het leuk om een bananenschil door het raam
te gooien naar mensen die aan de bushalte stonden. Stel er zou zich een proces voordoen, zou de
prof aansprakelijk zijn of niet? Nee, want onder onderwijzers denken we aan leerkrachten (in hoger
onderwijs zijn het geen leerkrachten) + in het artikel staat er ook leerlingen en op de hogeschool zijn
het studenten.
Tegenargument: onderwijzers zijn toch mensen die kennis overbrengen naar leerlingen/studenten of
mensen? Hierbij zou je dan ook kunnen zeggen dat leiders vd socuts onderwijzers zijn.
2
,Zie boek p16-23 en slide 10-12
3 Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de
verbintenis
3.1 Het begrip verbintenis
• Oud BW: geen wettelijke definitie
• Voorstel Boek 5 BW
Art 5.1 : “een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een
schuldenaar in rechte de uitvoering ve prestatie mag eisen”
Art 5.3: “Verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling, uit een oneigenlijke contract, uit
de buitencontractuele aansprakelijkheid of uit de wet”
Rechtsleer: geheel van artikels dat geschreven wordt -> mensen in de rechtspraak krijgen inspiratie
om een nieuwe wetgeving te maken
Rechtsband: relatie die ontstaat tussen 2 of mee personen
à ofwel eenzijdig (schenking) of meerzijdig (kan een menselijk gedrag zijn, geld) en eventueel
kunnen afdwingen
3.2 Karakteristieke eigenschappen van de verbintenis
3.2.1 Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen
• De schuldenaar heeft een verbintenis tegenover een schuldeiser
• De schuldeiser heeft een vorderingsrecht tegenover een schuldenaar
Het recht ken 2 soorten personen:
• Natuurlijk persoon
o Een mens van vlees en bloed
• Rechtspersoon
o Een organisatie waaraan het recht rechten en plichten toekent
à een verbintenis kan dus tussen 2 natuurlijke personen, tussen een natuurlijk persoon en
rechtspersoon en tussen 2 rechtspersonen
Vorderingsrechten (‘persoonlijke rechten’) Zakelijke rechten
Band tussen personen Recht op een goed-directe band met het
goed
Relatieve werking (geen volgrecht): Absolute werking (volgrecht): bv.
persoonlijke rechten pennenzak van iemand pakken en
doorverkopen
Ongelimiteerd aantal (contractsvrijheid): Limitatief aantal in de wet opgesomd
bv. opvangmoeders die tijdens de les
contracten maken per 6. Ze zijn allemaal
goed als ze maar de openbare orde en
goede zeden niet schenden
3.2.2 Een verbintenis ontstaat krachtens de wet
Verbintenissen ontstaat uit:
3
, • Rechtshandelingen
o Eenzijdige rechtshandelingen (=eenzijdige wilsuitingen, vb. schenking, ontslag,
formuleren van een aanbod)
o Meerzijdige rechtshandelingen (=overeenkomsten vb. inschrijving in school)
§ Tussen minste 2 personen met de bedoeling een juridisch gevolg te laten
ontstaan
• Rechtsfeiten
o Oneigenlijke overeenkomsten (=quasi-contracten: een handeling vrijwillig uitvoeren
voor iemand zodat het hem/haar goed uitkomt) (p27 voorbeeld)
o Onrechtmatige daad (fout -> oorzakelijk verband -> schade-> slachtoffer, dader)
(ongeval)
Voorbeeld: je botst al rijdend, in een moment van onoplettendheid, met je voertuig tegen het
stilstaande voertuig voor je. Door de botsing wordt de schade aan het andere voertuig veroorzaakt.
Je zult die schade moeten betalen
à Kwalitatief aansprakelijk voor andere personen waarvoor zij instaan of voor zaken en dieren die zij
onder zich hebben
3.2.3 Een verbintenis heeft in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp
à Een prestatie die geleverd moet worden (altijd een voorwerp hebben)
Het klassieke verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke verbintenissen. Het
voorwerp vd verbintenis moet niet steeds de betaling ve geldsom zijn, maar wel een voorwerp dat in
geld gewaardeerd kan worden
3.2.4 Een verbintenis is afdwingbaar
à Een schuldenaar die zijn verbintenissen niet vrijwillig nakomt, zal, desnoods door een rechter, tot
naleving gedwongen kunnen worden
Niet-afdwingbaar Natuurlijke verbintenis Juridische verbintenis
engagement (Art. 1235, tweede lid BW)
•Verbintenissen die • Van nature niet in
zich onderscheiden rechte afdwingbaar Afdwingbaar
van • Vrijwillige uitvoering
vriendschappelijke of • Geen terugvordering
morele afspraken (vb. na 20 jaar geld
• Gentlemen’s terugvragen via
agreement student)
Vb. GA: docent belooft een Vb. Engagement om iemand Vb. Als een SA zijn
stageplaats als je goede te helpen om iemand verbintenissen niet
resultaten haalt, maar tegemoet te komen (ouders vrijwillige nakomt dan kan
uiteindelijk weigert hij (je ondersteunen, broer de rechter hem daartoe
kan er niets aan veranderen) opvangen: eten geven, dwingen
Vb. P29 aanvaarden peter- onderdak) à niet verplicht
meterschap
Vb. gokschuld
4
Hoofdstuk 1: Inleiding
1 Algemene Inleiding
Verbintenissenrecht beïnvloedt dagelijks het hele rechtsverkeer
Contracten
• Benoemd= kopen-verkopen
o Ruilen bij Romeinen
• Onbenoemd (niet bij de Romeinen)
o Franchising=. Samenwerkingsmethode tussen 2 onafhankelijke partners
§ Bv. mc donalds, leonidas, delhaize -> particulier krijgt de gelegenheid om
concept te gebruiken (zakjes, producten…)
§ Bv. leasing
• Contractuele aansprakelijkheid
o Iets in het contract gezet dat moet nagekomen worden
• Buitencontractuele aansprakelijkheid
o Aansprakelijkheid voor eigen foutieve daad
o Kwalitatieve aansprakelijkheid van onderwijzers
2 Situering en vindplaats van het verbintenissenrecht
2.1 Situering in het recht
Publiekrecht Privaatrecht
Overheid vs overheid
• Regels die de organisatie vd staat Burgers onderling of ondernemingen
beheersen
Overheid vs burger Privaatrechtelijke technieken
à overheid komt zich moeien
Privaatrecht:
• Burgerlijk recht (familie, gezin)
• Ondernemingsrecht (alles met ondernemingen)
• Arbeidsrecht (arbeidsrelatie tussen WG en WN)
Burgerlijk recht:
• Contractenrecht
o Geven aanleiding tot verbintenissen
• Zakenrecht (=goederenrecht)
o Roerende en onroerende goederen à eigendomsrecht
• Personen-en familierecht
• Familiaal vermogensrecht
o Meubelen, huisgerief à wie krijgt wat bij scheiding
• Verbintenissenrecht
o Basisrechtstakken
1
, o = een juridische verplichting tussen twee of meer personen
2.2 Vindplaats van het verbintenissenrecht in de Belgische wetgeving
Recht moet zich aanpassen aan de evoluerende samenleving
Continuïteit
• Basis: oud Burgerlijk Wetboek (1804) door Napoleon ingevoerd
Evolutie
• Nieuwe regels: handelshuur, woninghuur
• Belang van rechtspraak
o Rechters lossen concrete problemen op
o Geven interpretatie
• Wetgevende initiatieven
• Regionalisering
• Invloed Europees recht
o Verordening: direct toepassen
à Nieuw Burgerlijk Wetboekingevoerd in 2019
Art 6 BW: “aan de wetten die de openbare orde en de goede zeden
betreffen, kan door bijzondere overeenkomsten geen afbreuk
worden gedaan: hernummerd naar art 2 BW op 1/1/2019
Openbare orde: alle regels waarvan de samenleving vindt dat ze essentieel zijn voor het funtioneren
Goede zeden: naargelang de omstandigheden geïnterpreteerd, bepaalt wat men acceptabel vindt in
de maatschappij
Voorbeeld: naakte vrouwen fotograferen en dan publiceren vindt men pornografie en dus schending
van goede zeden, als je foto’s trekt van naakte vrouwen op een schilderij en het dna publiceert vindt
men het kunst.
Art.1384, vierde lid oud BW:
“De onderwijzers en de ambachtslieden, (zijn aansprakelijk) voor de
schade door hun leerlingen en leerjongens veroorzaakt gedurende de tijd
dat deze onder hun toezicht staan.”
Voorbeeld: voordat de les begon vonden de studenten het leuk om een bananenschil door het raam
te gooien naar mensen die aan de bushalte stonden. Stel er zou zich een proces voordoen, zou de
prof aansprakelijk zijn of niet? Nee, want onder onderwijzers denken we aan leerkrachten (in hoger
onderwijs zijn het geen leerkrachten) + in het artikel staat er ook leerlingen en op de hogeschool zijn
het studenten.
Tegenargument: onderwijzers zijn toch mensen die kennis overbrengen naar leerlingen/studenten of
mensen? Hierbij zou je dan ook kunnen zeggen dat leiders vd socuts onderwijzers zijn.
2
,Zie boek p16-23 en slide 10-12
3 Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de
verbintenis
3.1 Het begrip verbintenis
• Oud BW: geen wettelijke definitie
• Voorstel Boek 5 BW
Art 5.1 : “een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een
schuldenaar in rechte de uitvoering ve prestatie mag eisen”
Art 5.3: “Verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling, uit een oneigenlijke contract, uit
de buitencontractuele aansprakelijkheid of uit de wet”
Rechtsleer: geheel van artikels dat geschreven wordt -> mensen in de rechtspraak krijgen inspiratie
om een nieuwe wetgeving te maken
Rechtsband: relatie die ontstaat tussen 2 of mee personen
à ofwel eenzijdig (schenking) of meerzijdig (kan een menselijk gedrag zijn, geld) en eventueel
kunnen afdwingen
3.2 Karakteristieke eigenschappen van de verbintenis
3.2.1 Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen
• De schuldenaar heeft een verbintenis tegenover een schuldeiser
• De schuldeiser heeft een vorderingsrecht tegenover een schuldenaar
Het recht ken 2 soorten personen:
• Natuurlijk persoon
o Een mens van vlees en bloed
• Rechtspersoon
o Een organisatie waaraan het recht rechten en plichten toekent
à een verbintenis kan dus tussen 2 natuurlijke personen, tussen een natuurlijk persoon en
rechtspersoon en tussen 2 rechtspersonen
Vorderingsrechten (‘persoonlijke rechten’) Zakelijke rechten
Band tussen personen Recht op een goed-directe band met het
goed
Relatieve werking (geen volgrecht): Absolute werking (volgrecht): bv.
persoonlijke rechten pennenzak van iemand pakken en
doorverkopen
Ongelimiteerd aantal (contractsvrijheid): Limitatief aantal in de wet opgesomd
bv. opvangmoeders die tijdens de les
contracten maken per 6. Ze zijn allemaal
goed als ze maar de openbare orde en
goede zeden niet schenden
3.2.2 Een verbintenis ontstaat krachtens de wet
Verbintenissen ontstaat uit:
3
, • Rechtshandelingen
o Eenzijdige rechtshandelingen (=eenzijdige wilsuitingen, vb. schenking, ontslag,
formuleren van een aanbod)
o Meerzijdige rechtshandelingen (=overeenkomsten vb. inschrijving in school)
§ Tussen minste 2 personen met de bedoeling een juridisch gevolg te laten
ontstaan
• Rechtsfeiten
o Oneigenlijke overeenkomsten (=quasi-contracten: een handeling vrijwillig uitvoeren
voor iemand zodat het hem/haar goed uitkomt) (p27 voorbeeld)
o Onrechtmatige daad (fout -> oorzakelijk verband -> schade-> slachtoffer, dader)
(ongeval)
Voorbeeld: je botst al rijdend, in een moment van onoplettendheid, met je voertuig tegen het
stilstaande voertuig voor je. Door de botsing wordt de schade aan het andere voertuig veroorzaakt.
Je zult die schade moeten betalen
à Kwalitatief aansprakelijk voor andere personen waarvoor zij instaan of voor zaken en dieren die zij
onder zich hebben
3.2.3 Een verbintenis heeft in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp
à Een prestatie die geleverd moet worden (altijd een voorwerp hebben)
Het klassieke verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke verbintenissen. Het
voorwerp vd verbintenis moet niet steeds de betaling ve geldsom zijn, maar wel een voorwerp dat in
geld gewaardeerd kan worden
3.2.4 Een verbintenis is afdwingbaar
à Een schuldenaar die zijn verbintenissen niet vrijwillig nakomt, zal, desnoods door een rechter, tot
naleving gedwongen kunnen worden
Niet-afdwingbaar Natuurlijke verbintenis Juridische verbintenis
engagement (Art. 1235, tweede lid BW)
•Verbintenissen die • Van nature niet in
zich onderscheiden rechte afdwingbaar Afdwingbaar
van • Vrijwillige uitvoering
vriendschappelijke of • Geen terugvordering
morele afspraken (vb. na 20 jaar geld
• Gentlemen’s terugvragen via
agreement student)
Vb. GA: docent belooft een Vb. Engagement om iemand Vb. Als een SA zijn
stageplaats als je goede te helpen om iemand verbintenissen niet
resultaten haalt, maar tegemoet te komen (ouders vrijwillige nakomt dan kan
uiteindelijk weigert hij (je ondersteunen, broer de rechter hem daartoe
kan er niets aan veranderen) opvangen: eten geven, dwingen
Vb. P29 aanvaarden peter- onderdak) à niet verplicht
meterschap
Vb. gokschuld
4
