Samenvatting Audit & Assurance 1
College 1 – GAA Hoofdstuk 1 t/m 4
Hoofdstuk 1 – Betekenis van accountantscontrole
In het dagelijks leven hebben mensen voortdurend te maken met regelgeving en controle daarop. Hoe complexer
de maatschappij, hoe meer regels er nodig zijn. Ook bedrijven hebben te maken met steeds meer regelgeving en
controle. Dit is wel in ontwikkeling, de volgende ontwikkelingen spelen;
• Voortgaande internationalisering → het steeds meer internationaal opereren door ondernemingen en
de grote concentraties brengen een toegenomen behoefte aan interne beheersing, risicoreductie en
verantwoording met zich mee;
• Groeiende mogelijkheden van ICT → in staat zijn de technologische ontwikkelingen op het gebied van
informatie en communicatie bij te houden en daarop zo mogelijk te anticiperen, is een kritische
succesfactor voor bedrijven geworden. ICT heeft een grote invloed op zowel de informatiesystemen als
de verslaggeving en de controle;
• Accentverschuivingen in de regelgeving → er is een trend tot internationale harmonisatie van wet- en
regelgeving. Nationale regelgeving maakt daarbij langzaam maar zeker plaats voor internationale
regelgeving.
• Trend in verslaggeving → belanghebbenden willen op kortere termijnen financiële informatie
ontvangen. Daarnaast breiden de mogelijkheden zich uit in de omvang van onderwerpen waarover zijn
geïnformeerd willen worden.
• Groeiende maatschappelijke behoefte aan toezicht → als gevolg van onder meer de kredietcrisis groeit
de maatschappelijke behoefte aan toezicht en controle door of namens de overheid.
Een groot deel van het werk van accountants betreft
assurance-opdrachten, ook wel audit opdrachten
genoemd. Het wekken van vertrouwen bij gebruikers
staat centraal. Het doel van een controle is het
versterken van de mate waarin de beoogde
gebruikers in de financiële overzichten vertrouwen
stellen.
Accountantscontrole = een door de accountant
gehonoreerd verzoek van de opdrachtgever tot het
verrichten van het geheel van werkzaamheden dat erop gericht is een (relatief) hoge maar niet absolute mate
van zekerheid te verkrijgen omtrent de getrouwheid van financiële (en soms niet-financiële) informatie.
De vraag naar accountantscontrole ontstaat door de scheiding tussen de eigendom en het beheer van
vermogensbestanddelen. Door de jaren heen is het ontstaan dat een vertrouwenspersoon (de accountant) de
jaarstukken van de ondernemingen controleert en hierover rapporteert in een controleverklaring. De controle
van de jaarrekening richt zich op de vraag of deze een getrouw beeld geeft.
Bij zijn controle schenkt de accountant alleen aandacht aan aangelegenheden die van materieel belang zijn voor
de jaarrekening. Informatie is van materieel belang als het weglaten of het onjuist weergeven daarvan de
economische beslissingen die gebruikers op basis van de jaarrekening nemen, zou kunnen beïnvloeden.
Voor het verklaren en analyseren van de behoefte aan accountantscontrole bestaan diverse wetenschappelijke
theorieën. De belangrijkste daarvan zijn;
• Informatietheorie = verklaart de behoefte aan accountantscontrole vanuit het informatierisico, dat wil
zeggen het risico dat onjuiste informatie is verschaft;
• Agencytheorie = verklaart de behoefte aan accountantscontrole vanuit de tegengestelde belangen
tussen management en aandeelhouders;
, • Verzekeringstheorie = de controlekosten worden gezien als een vergoeding voor het overdragen van
het risico van onjuiste informatie. De te betalen premie in de vorm van kosten van accountantscontrole
staat tegenover het risico van onbetrouwbare informatie en de gevolgen van beslissingen die op basis
van die onbetrouwbare informatie worden genomen;
• Vertrouwenstheorie = de accountant is de vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer. Het
bestaansrecht van de accountantscontrole is afhankelijk van het vertrouwen dat de controlefunctie van
de accountant wekt bij het maatschappelijk verkeer.
De vertrouwenstheorie van Limperg benadrukt vooral de eisen die aan de accountantsfunctie worden opgesteld
op basis van het vertrouwen dat bij het maatschappelijk verkeer wordt opgeroepen. Dat vertrouwen is gebaseerd
op de verwachtingen van het gebruikersverkeer over de kwaliteit van de dienstverlening van accountants. Als
niet wordt voldaan aan die verwachtingen, is er sprake van een verwachtingskloof.
Hoofdstuk 2 – Organisatie van het accountantsberoep
In 2011 werd de NBA opgericht. Dit is een fusie van de NIVRA en de NOvAA. In 2013 kende NBA al ruim 21.000
leden, bestaande uit AA en RA-accountants.
In de accountantswetgeving hebben de termen waarmee beroepsbeoefenaren binnen de accountancy worden
aangeduid een belangrijke betekenis. De wet op het accountantsberoep biedt namelijk titelbescherming voor de
titel accountant en als afgeleide daarvan ook voor de huidige beroepstitels Accountant-Administratieconsulent
en Registeraccountant. Volgens diezelfde wet is alleen de accountant, die in het accountantsregister is
ingeschreven, gerechtigd de titel van een accountant te voeren.
Externe accountant = de persoon die werkzaam is bij of verbonden is aan een accountantsorganisatie en die
verantwoordelijk is voor de uitvoering van een wettelijke controle.
Accountantsorganisatie = een onderneming of instelling bedrijfsmatig wettelijke controles verricht, dan wel een
organisatie waarin zulke ondernemingen of instellingen met elkaar zijn verbonden.
De Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), die in 2006 in werking is getreden, richt zich op de uitoefening
van wettelijke controles. In 2011 is daarnaast de Wet op het accountantsberoep (Wab) ingevoerd, die zich richt
op de individuele accountant.
, In de 8e EG-richtlijn waren de minimumvoorwaarden opgenomen voor degenen die de wettelijke controles
mogen uitvoeren. Deze richtlijn is intussen vervangen door de richtlijn betreffende de wettelijke
accountantscontrole van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen. Daarnaast is de EU-verordening
belangrijk die specifieke eisen bevat voor de wettelijke controles van financiële organisaties van openbaar
belang.
Van accountants wordt geëist permanente educatiepunten (PE) te halen door zijn basiskennis op het vakgebied
der accountancy en ontwikkeling op peil te houden.
Andere organisaties binnen de accountancy-wereld zijn;
• FEE = federation des Experts Comptables Européens = Europese organisatie van het accountantsberoep;
• IFAC = International Federation of Accountants = wereldwijde organisatie van het accountantsberoep
→ ontwikkelt normen op het gebied van beroepsethiek, de accountantscontrole, het
accountantsonderwijs en het bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening.
• IAASB = International Auditing en Assurance Standards Board = ontwikkelt en brengt standaarden en
overige regelgeving voor assurance-opdrachten.
• IESBA = International Ethics Standard Board for Accountants = ontwikkelt ethische standaarden en
richtlijnen voor accountans.
Hoofdstuk 3 – Regelgeving voor accountants
De regelgeving voor het totale accountantsberoep bestaat uit verschillende soorten regels: wetten, besluiten,
verordeningen en andere voorschriften. Deze verschillende soorten regels kunnen weer van toepassing zijn op
verschillende groepen. In onderstaand overzicht is de structuur van de regelgeving voor accountants
weergegeven.
College 1 – GAA Hoofdstuk 1 t/m 4
Hoofdstuk 1 – Betekenis van accountantscontrole
In het dagelijks leven hebben mensen voortdurend te maken met regelgeving en controle daarop. Hoe complexer
de maatschappij, hoe meer regels er nodig zijn. Ook bedrijven hebben te maken met steeds meer regelgeving en
controle. Dit is wel in ontwikkeling, de volgende ontwikkelingen spelen;
• Voortgaande internationalisering → het steeds meer internationaal opereren door ondernemingen en
de grote concentraties brengen een toegenomen behoefte aan interne beheersing, risicoreductie en
verantwoording met zich mee;
• Groeiende mogelijkheden van ICT → in staat zijn de technologische ontwikkelingen op het gebied van
informatie en communicatie bij te houden en daarop zo mogelijk te anticiperen, is een kritische
succesfactor voor bedrijven geworden. ICT heeft een grote invloed op zowel de informatiesystemen als
de verslaggeving en de controle;
• Accentverschuivingen in de regelgeving → er is een trend tot internationale harmonisatie van wet- en
regelgeving. Nationale regelgeving maakt daarbij langzaam maar zeker plaats voor internationale
regelgeving.
• Trend in verslaggeving → belanghebbenden willen op kortere termijnen financiële informatie
ontvangen. Daarnaast breiden de mogelijkheden zich uit in de omvang van onderwerpen waarover zijn
geïnformeerd willen worden.
• Groeiende maatschappelijke behoefte aan toezicht → als gevolg van onder meer de kredietcrisis groeit
de maatschappelijke behoefte aan toezicht en controle door of namens de overheid.
Een groot deel van het werk van accountants betreft
assurance-opdrachten, ook wel audit opdrachten
genoemd. Het wekken van vertrouwen bij gebruikers
staat centraal. Het doel van een controle is het
versterken van de mate waarin de beoogde
gebruikers in de financiële overzichten vertrouwen
stellen.
Accountantscontrole = een door de accountant
gehonoreerd verzoek van de opdrachtgever tot het
verrichten van het geheel van werkzaamheden dat erop gericht is een (relatief) hoge maar niet absolute mate
van zekerheid te verkrijgen omtrent de getrouwheid van financiële (en soms niet-financiële) informatie.
De vraag naar accountantscontrole ontstaat door de scheiding tussen de eigendom en het beheer van
vermogensbestanddelen. Door de jaren heen is het ontstaan dat een vertrouwenspersoon (de accountant) de
jaarstukken van de ondernemingen controleert en hierover rapporteert in een controleverklaring. De controle
van de jaarrekening richt zich op de vraag of deze een getrouw beeld geeft.
Bij zijn controle schenkt de accountant alleen aandacht aan aangelegenheden die van materieel belang zijn voor
de jaarrekening. Informatie is van materieel belang als het weglaten of het onjuist weergeven daarvan de
economische beslissingen die gebruikers op basis van de jaarrekening nemen, zou kunnen beïnvloeden.
Voor het verklaren en analyseren van de behoefte aan accountantscontrole bestaan diverse wetenschappelijke
theorieën. De belangrijkste daarvan zijn;
• Informatietheorie = verklaart de behoefte aan accountantscontrole vanuit het informatierisico, dat wil
zeggen het risico dat onjuiste informatie is verschaft;
• Agencytheorie = verklaart de behoefte aan accountantscontrole vanuit de tegengestelde belangen
tussen management en aandeelhouders;
, • Verzekeringstheorie = de controlekosten worden gezien als een vergoeding voor het overdragen van
het risico van onjuiste informatie. De te betalen premie in de vorm van kosten van accountantscontrole
staat tegenover het risico van onbetrouwbare informatie en de gevolgen van beslissingen die op basis
van die onbetrouwbare informatie worden genomen;
• Vertrouwenstheorie = de accountant is de vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer. Het
bestaansrecht van de accountantscontrole is afhankelijk van het vertrouwen dat de controlefunctie van
de accountant wekt bij het maatschappelijk verkeer.
De vertrouwenstheorie van Limperg benadrukt vooral de eisen die aan de accountantsfunctie worden opgesteld
op basis van het vertrouwen dat bij het maatschappelijk verkeer wordt opgeroepen. Dat vertrouwen is gebaseerd
op de verwachtingen van het gebruikersverkeer over de kwaliteit van de dienstverlening van accountants. Als
niet wordt voldaan aan die verwachtingen, is er sprake van een verwachtingskloof.
Hoofdstuk 2 – Organisatie van het accountantsberoep
In 2011 werd de NBA opgericht. Dit is een fusie van de NIVRA en de NOvAA. In 2013 kende NBA al ruim 21.000
leden, bestaande uit AA en RA-accountants.
In de accountantswetgeving hebben de termen waarmee beroepsbeoefenaren binnen de accountancy worden
aangeduid een belangrijke betekenis. De wet op het accountantsberoep biedt namelijk titelbescherming voor de
titel accountant en als afgeleide daarvan ook voor de huidige beroepstitels Accountant-Administratieconsulent
en Registeraccountant. Volgens diezelfde wet is alleen de accountant, die in het accountantsregister is
ingeschreven, gerechtigd de titel van een accountant te voeren.
Externe accountant = de persoon die werkzaam is bij of verbonden is aan een accountantsorganisatie en die
verantwoordelijk is voor de uitvoering van een wettelijke controle.
Accountantsorganisatie = een onderneming of instelling bedrijfsmatig wettelijke controles verricht, dan wel een
organisatie waarin zulke ondernemingen of instellingen met elkaar zijn verbonden.
De Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), die in 2006 in werking is getreden, richt zich op de uitoefening
van wettelijke controles. In 2011 is daarnaast de Wet op het accountantsberoep (Wab) ingevoerd, die zich richt
op de individuele accountant.
, In de 8e EG-richtlijn waren de minimumvoorwaarden opgenomen voor degenen die de wettelijke controles
mogen uitvoeren. Deze richtlijn is intussen vervangen door de richtlijn betreffende de wettelijke
accountantscontrole van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen. Daarnaast is de EU-verordening
belangrijk die specifieke eisen bevat voor de wettelijke controles van financiële organisaties van openbaar
belang.
Van accountants wordt geëist permanente educatiepunten (PE) te halen door zijn basiskennis op het vakgebied
der accountancy en ontwikkeling op peil te houden.
Andere organisaties binnen de accountancy-wereld zijn;
• FEE = federation des Experts Comptables Européens = Europese organisatie van het accountantsberoep;
• IFAC = International Federation of Accountants = wereldwijde organisatie van het accountantsberoep
→ ontwikkelt normen op het gebied van beroepsethiek, de accountantscontrole, het
accountantsonderwijs en het bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening.
• IAASB = International Auditing en Assurance Standards Board = ontwikkelt en brengt standaarden en
overige regelgeving voor assurance-opdrachten.
• IESBA = International Ethics Standard Board for Accountants = ontwikkelt ethische standaarden en
richtlijnen voor accountans.
Hoofdstuk 3 – Regelgeving voor accountants
De regelgeving voor het totale accountantsberoep bestaat uit verschillende soorten regels: wetten, besluiten,
verordeningen en andere voorschriften. Deze verschillende soorten regels kunnen weer van toepassing zijn op
verschillende groepen. In onderstaand overzicht is de structuur van de regelgeving voor accountants
weergegeven.
