Contextualiseren 1b
Industriele revolutie
= omschakeling van handmatig naar machinaal (boer à fabrieken)
die samengingen met grootschalige organisationele en sociale veranderingen.
Kleinschalige werkplaatsen à grote fabrieken
Grootschalige industrie
Prijs producten daalt door groei => meer mensen kunnen zich dit veroorloven
Groot Brittannië = 1ste die met IR te maken kreeg
Stoommachine = begin van deze ontwikkeling
Vanaf 1765 stoommachine verbeterd door oa James Watt => grote verandering in
de textielnijverheid
Door bevolkingstoename + koloniale expansie stijgt vraag naar katoenen producten
nieuwe machines door kracht van water, stoom en kool.
Voordeel: sneller en goedkoper produceren
Nadeel: enorme vervuiling (CO2) afkomstig van de fabriek, kinderarbeid, meer
energieverbruik door meer bevolking, te weinig huizen zorgden voor de eerste
sloppenwijken
Wassily chair, (Marcel Breuer)
Gemaakt van vernikkeld staal (later verchroomd),
canvas of leer in zwart of rood.
De AEG turbinehal (Peter Behrens, 1909 in Berlijn)
- bekendste werk van Behrens
- voorbeeld van industriële architectuur
- 100m lang en 15m hoog glas en stalen muren
De industriële revolutie begon rond 1750 in Engeland en
vervolgde begin negentiende eeuw in de rest van
Europa. Ambachtelijke en kleinschalige werkplaatsen
,groeiden uit tot grote fabrieken en vormden samen een grootschalige industrie.
Door die groei daalde de prijs van de producten enorm waardoor steeds meer
mensen zich deze konden veroorloven. Deze ommekeer is onomkeerbaar gebleken,
eerst in Europa en later in de rest van de wereld: het betekende een breuk met
vroegere tijden en werd een benoemd revolutie. Het bracht een relatief snelle
uitvinding, ontwikkeling en toepassing van nieuwe technieken met zich mee.
Organisatorisch betekende het fabriekssysteem een geheel andere manier van
werken. Met de industrialisatie en de komst van kapitaalintensievemachines
veranderde dit. Doordat de productiemiddelen buiten het bereik van de arbeiders
lagen, veranderden ook de arbeidsverhoudingen. De arbeid werd uitgevoerd als
loonarbeid en de arbeiders verloren hun zelfstandigheid. Waar zij eerst hun eigen
werktempo konden bepalen, waren zij nu gebonden aan de werktijden van de
fabriek. De werkomgeving en het arbeidsritme veranderden dan ook drastisch met
de introductie van het fabriekssysteem.
Het dagelijks leven veranderde ingrijpend waar de industriële revolutie kwam. Met
de komst van fabrieken verdween de nijverheid (industrie) uit de dorpen. Veel
dorpelingen trokken achter de arbeid aan richting de fabrieken waardoor
verstedelijking sterk toenam. Waar men eerder het ritme van de dagen en seizoenen
volgde, was men nu gebonden aan de tijd om handelingen of diensten op elkaar af
te stemmen. Het werk in fabrieken vereiste weinig kennis en vaardigheden, zodat
arbeiders inwisselbaar werden. Naast mannen werden ook vrouwen en kinderen
ingezet, niet gehinderd door regelgeving in een periode waarin een politiek van
laisser faire domineerde. Het werk kon daarnaast vuil en ongezond zijn, terwijl de
levensverwachting daalde. Opstanden werden hard neergeslagen, waarop men
regelmatig vluchtte in drank of geloof. Na enige generaties kwam er verbetering in
de sociale kwestie, enerzijds door de vorming van vakbonden die kortere werktijden,
hogere salarissen en betere werkomstandigheden afdwongen, anderzijds door de
overheid die onder meer een einde maakte aan kinderarbeid. Kinderen waren
daarmee geen inkomstenbron meer, waarmee de behoefte aan nageslacht afnam.
Met de invoering van de leerplicht betekende dit ook een grote verandering voor
vrouwen die meer mogelijkheden kregen. De omstandigheden zouden dusdanig
verbeteren dat men uiteindelijk gezonder leefde dan voor de industrialisatie.
De stijl(1917-1931)
Piet Mondriaan (schilder)
Gerrit Rietveld (ontwerper)
Bart Van der Leck
Context
vervuilende industrie in de steden (Industriele revolutie)
Te snel groeiende steden -> slechte huisvesting
Oprichting vakbonden en politieke partijen
Wereldoorlog I
Protestantisme
, Machinale productie
Groei van steden
Nederland: Precisie, puriteinse traditie
Band tussen leven en kunst vernieuwen
Bart van der Leck(1876-1958)
opleiding ambachtsman glas in lood.
schilderijen: contrast met kleuren, speelt met kleuren.
Maakt heel z’n leven prentjes, abstract
stond dicht bij de arbeiders.
Blijft prentjes maken vb de drinker
Vroeger werk beïnvloed door Art Nouveau en
Impressionisme
lid van groep kunstenaars bezig met (geometische) abstracte kunst
Piet Mondriaan, Theo van Doesburg à geïnteresseerd in zijn werk
1916: Van der Leck ontmoet Mondriaan
1917: door Van Doesburg uitgenodigd om voor De Stijl te schrijven
scheidt nog duidelijk lijnen en vlakken in zijn schilderijen en de voorstelling
(voor zover aanwezig) nog deconstrueert verder
oefende invloed uit op ontwikkeling van Mondriaan (compositie in lijn), Van
Doesburg (Ritme van een russische dans), Metz-Showroom (meubels van gerrit
Rietveld)
1918: Van Der Leck verlaat groep door artistiek meningsvershil met Van
Doesburg en Mondriaan over gebruik van vlakken en (diagonale) lijnen.
keerde terug naar vroegere figuratieve stijl waarin onderwerpen in
geometrische vormen vertaald werden (vb. De storm)
Piet Mondriaan
Begint te experimenteren met kleuren
Veel invloeden en buitenaf (muziek Jazz)
Bij bomen langs het gein (1905)
Windmolen in de Gein (1907)
Molen in Delft (1908)
De grijze boom (1911)
Stilleven met gemberpot (1909)
Zee (pier en oceaan) (1914-1917)
Compositie 9 en 4
, Tableau I (1921)
Broadway Boogie Woogie (1942)
Gerrit Rietveld
Ongeveer dezelfde stijl als Mondriaan
Rood-Blauwe stoel
Beugelstoel gebruik van buigstaal
Vlakken, lijnen, primitieve lijnen
Bolderkar (1923)
Vooral meubilair en architectuur
Schröder woning (1924)
Garage met chauffeurswoning (1927 - 1928)
Villa hildebrand (1933)
Industriele revolutie
= omschakeling van handmatig naar machinaal (boer à fabrieken)
die samengingen met grootschalige organisationele en sociale veranderingen.
Kleinschalige werkplaatsen à grote fabrieken
Grootschalige industrie
Prijs producten daalt door groei => meer mensen kunnen zich dit veroorloven
Groot Brittannië = 1ste die met IR te maken kreeg
Stoommachine = begin van deze ontwikkeling
Vanaf 1765 stoommachine verbeterd door oa James Watt => grote verandering in
de textielnijverheid
Door bevolkingstoename + koloniale expansie stijgt vraag naar katoenen producten
nieuwe machines door kracht van water, stoom en kool.
Voordeel: sneller en goedkoper produceren
Nadeel: enorme vervuiling (CO2) afkomstig van de fabriek, kinderarbeid, meer
energieverbruik door meer bevolking, te weinig huizen zorgden voor de eerste
sloppenwijken
Wassily chair, (Marcel Breuer)
Gemaakt van vernikkeld staal (later verchroomd),
canvas of leer in zwart of rood.
De AEG turbinehal (Peter Behrens, 1909 in Berlijn)
- bekendste werk van Behrens
- voorbeeld van industriële architectuur
- 100m lang en 15m hoog glas en stalen muren
De industriële revolutie begon rond 1750 in Engeland en
vervolgde begin negentiende eeuw in de rest van
Europa. Ambachtelijke en kleinschalige werkplaatsen
,groeiden uit tot grote fabrieken en vormden samen een grootschalige industrie.
Door die groei daalde de prijs van de producten enorm waardoor steeds meer
mensen zich deze konden veroorloven. Deze ommekeer is onomkeerbaar gebleken,
eerst in Europa en later in de rest van de wereld: het betekende een breuk met
vroegere tijden en werd een benoemd revolutie. Het bracht een relatief snelle
uitvinding, ontwikkeling en toepassing van nieuwe technieken met zich mee.
Organisatorisch betekende het fabriekssysteem een geheel andere manier van
werken. Met de industrialisatie en de komst van kapitaalintensievemachines
veranderde dit. Doordat de productiemiddelen buiten het bereik van de arbeiders
lagen, veranderden ook de arbeidsverhoudingen. De arbeid werd uitgevoerd als
loonarbeid en de arbeiders verloren hun zelfstandigheid. Waar zij eerst hun eigen
werktempo konden bepalen, waren zij nu gebonden aan de werktijden van de
fabriek. De werkomgeving en het arbeidsritme veranderden dan ook drastisch met
de introductie van het fabriekssysteem.
Het dagelijks leven veranderde ingrijpend waar de industriële revolutie kwam. Met
de komst van fabrieken verdween de nijverheid (industrie) uit de dorpen. Veel
dorpelingen trokken achter de arbeid aan richting de fabrieken waardoor
verstedelijking sterk toenam. Waar men eerder het ritme van de dagen en seizoenen
volgde, was men nu gebonden aan de tijd om handelingen of diensten op elkaar af
te stemmen. Het werk in fabrieken vereiste weinig kennis en vaardigheden, zodat
arbeiders inwisselbaar werden. Naast mannen werden ook vrouwen en kinderen
ingezet, niet gehinderd door regelgeving in een periode waarin een politiek van
laisser faire domineerde. Het werk kon daarnaast vuil en ongezond zijn, terwijl de
levensverwachting daalde. Opstanden werden hard neergeslagen, waarop men
regelmatig vluchtte in drank of geloof. Na enige generaties kwam er verbetering in
de sociale kwestie, enerzijds door de vorming van vakbonden die kortere werktijden,
hogere salarissen en betere werkomstandigheden afdwongen, anderzijds door de
overheid die onder meer een einde maakte aan kinderarbeid. Kinderen waren
daarmee geen inkomstenbron meer, waarmee de behoefte aan nageslacht afnam.
Met de invoering van de leerplicht betekende dit ook een grote verandering voor
vrouwen die meer mogelijkheden kregen. De omstandigheden zouden dusdanig
verbeteren dat men uiteindelijk gezonder leefde dan voor de industrialisatie.
De stijl(1917-1931)
Piet Mondriaan (schilder)
Gerrit Rietveld (ontwerper)
Bart Van der Leck
Context
vervuilende industrie in de steden (Industriele revolutie)
Te snel groeiende steden -> slechte huisvesting
Oprichting vakbonden en politieke partijen
Wereldoorlog I
Protestantisme
, Machinale productie
Groei van steden
Nederland: Precisie, puriteinse traditie
Band tussen leven en kunst vernieuwen
Bart van der Leck(1876-1958)
opleiding ambachtsman glas in lood.
schilderijen: contrast met kleuren, speelt met kleuren.
Maakt heel z’n leven prentjes, abstract
stond dicht bij de arbeiders.
Blijft prentjes maken vb de drinker
Vroeger werk beïnvloed door Art Nouveau en
Impressionisme
lid van groep kunstenaars bezig met (geometische) abstracte kunst
Piet Mondriaan, Theo van Doesburg à geïnteresseerd in zijn werk
1916: Van der Leck ontmoet Mondriaan
1917: door Van Doesburg uitgenodigd om voor De Stijl te schrijven
scheidt nog duidelijk lijnen en vlakken in zijn schilderijen en de voorstelling
(voor zover aanwezig) nog deconstrueert verder
oefende invloed uit op ontwikkeling van Mondriaan (compositie in lijn), Van
Doesburg (Ritme van een russische dans), Metz-Showroom (meubels van gerrit
Rietveld)
1918: Van Der Leck verlaat groep door artistiek meningsvershil met Van
Doesburg en Mondriaan over gebruik van vlakken en (diagonale) lijnen.
keerde terug naar vroegere figuratieve stijl waarin onderwerpen in
geometrische vormen vertaald werden (vb. De storm)
Piet Mondriaan
Begint te experimenteren met kleuren
Veel invloeden en buitenaf (muziek Jazz)
Bij bomen langs het gein (1905)
Windmolen in de Gein (1907)
Molen in Delft (1908)
De grijze boom (1911)
Stilleven met gemberpot (1909)
Zee (pier en oceaan) (1914-1917)
Compositie 9 en 4
, Tableau I (1921)
Broadway Boogie Woogie (1942)
Gerrit Rietveld
Ongeveer dezelfde stijl als Mondriaan
Rood-Blauwe stoel
Beugelstoel gebruik van buigstaal
Vlakken, lijnen, primitieve lijnen
Bolderkar (1923)
Vooral meubilair en architectuur
Schröder woning (1924)
Garage met chauffeurswoning (1927 - 1928)
Villa hildebrand (1933)
