Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
1. BELANG EN FUNCTIES VAN
KWALITATIEF ONDERZOEK
1.1 WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
Kennistheoretische benadering ander doel van het onderzoek dan kwantitatief onderzoek
Data-collectie & analyse anders dan bij kwantitatief onderzoek
Andere nadruk in het onderzoeksproces, andere accenten in empirische cyclus dan bij kwantitatief
onderzoek
1.1.1 METHODEN VAN DATA-VERZAMELING &-ANALYSE
1) Nadruk op rijke data weinig vaste structuur of selectie vooraf
We gaan niet op voorhand variabelen definiëren, we gaan het ruimer bekijken
Mensen laten vertellen/teksten gebruiken/observaties gebruiken om info te verkrijgen
2) Perspectief van het individu betekenis van de ervaring
Niet geïnteresseerd in gemiddelde man vs vrouw en significante verschillen
We gaan kijken naar het perspectief/betekenis/ervaring van een individu
Zoveel mogelijk informatie bewaren en in kaart brengen
3) Natuurlijke settings kenmerken van het dagelijks leven meebrengen
Geen afzondering in labo, prikkelarme ruimte,…
Context van individu mee in beeld brengen
Ecologische validiteit: data die we verzamelen zijn valide voor die persoon in die specifieke
context, in de leefwereld van een bepaalde persoon (staat tegenover bv interne validiteit)
4) Opzij zetten van het positivisme en het gebruik van postmoderne perspectieven
Positivisme/sciëntisme: conventionele manier van kijken naar wetenschap; empirische evidentie
De kennis van een onderzoeker van één realiteit w bij benadering genomen en er zijn meerdere
realiteiten
5) Aanpassen aan de postmoderne gevoeligheid
Verkiezen van methoden die de onderzoekers dicht brengen bij real-life ervaringen
2. KENNISTHEORETISHE BENADERING IN KWALITATIEF ONDERZOEK
2.1 KWALITATIEVE EPISTEMOLOGIE
Kennistheorie: hoe wordt kennis vergaard? Wat is de waarde van wat we weten? houdt visie in op:
De staat van de wereld
Het doel van de wetenschap
De rol van de onderzoeker
Kwalitatieve en kwantitatieve psychologie hebben deels gemeenschappelijke kennistheorie:
Kennis is gebaseerd op empirisch onderzoek
Niet door God gegeven (= theologie)
Niet abstract beredeneerd (= metafysica)
Wel gebaseerd op empirie (= moderne wetenschap)
1
, Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
Verschillen tussen kwalitatieve en kwantitatieve psychologie:
Kwantitatieve kennistheorie (gebaseerd op logisch Kwalitatieve kennistheorie (gebaseerd op sociaal
positivisme) onderzoek als ontdekkingsreis constructivisme) onderzoek als bouwproject
Er bestaat objectieve kennis: de externe Er bestaat geen objectieve kennis
wereld bepaalt wat waar is Onderzoek leidt tot waardevolle
Onderzoek brengt ons steeds dichter bij de interpretatie/visie van de werkelijkheid
‘waarheid’: wetenschap is cumulatief Perspectief onderzoeker telt mee
Kwalitatief perspectief: een onderzoeker kan nooit neutraal zijn want iedere persoon is altijd vormgegeven
door, en functioneert in, een bepaald sociaal/cultureel/wetenschappelijk systeem dat richting geeft aan:
1) De interesse in en formulering van de onderzoeksvraag
2) Keuze van de methode van data-collectie
3) Interpretatie van de date
Neutraliteit is onmogelijk, transparantie is cruciaal!
Positivisme - kwantitatief Postmodernisme - kwalitatief
Doel: de waarheid kennen (realisme) Doel: een perspectief laten zien (relativisme)
Sociaal engagement! Toont vaak het perspectief van minder
machtigen & mensen die onderdrukt worden
Doel: meerdere perspectieven combineren n dialoog (sociaal
constructivisme)
Sociaal engagement! Laat vaak zien hoe mensen samen de
werkelijkheid kunnen veranderen
Box 1.1 Het positivisme van Auguste Comte
Epistemiologie staat voor de studie van kennis en houdt zich bezig met:
1) Hoe we dingen te weten komen
2) De validatie van kennis (de waarde van wat we weten)
De idee van positivisme werd ontwikkeld door Auguste Comte, hij heeft het over de wet van de 3 fasen om
het proces van sociale evolutie te beschrijven:
Theologische fase: de Metafysische fase: Sciëntisme fase: kennis
primaire bron van kennis gebaseerd op gebaseerd op de
kennis is de kennis van redeneren en stellen empirie van de
God en religie van vragen wetenschap
Volgens Comte hebben observeerbare en geobserveerde feiten een belangrijke rol in het verkrijgen van
gevalideerde kennis reden waarom het positivisme zo ingebakken zit in ons mainstream onderzoek
Niet verschillend tussen kwal & kwant beide hebben dit standpunt
Het probleem met positivisme is dat het eerder een beschrijving van fysica bevat, in plaats van wetenschap
in zijn geheel. De wetenschap zou kwal & kwant samen moeten brengen ‘wetenschap is het organiseren,
shiften en duidelijk maken van fenomenen’ deze definitie valt in beide benaderingen te plaatsen
2
, Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
3. KWALITATIEF ONDERZOEK IN DE EMPIRISCHE CYCLUS
Onderzoek beweegt zich voortdurend heen en weer van theorie naar data en van data terug naar theorie
Ideeën
Theorie
INDUCTIE DEDUCTIE
Data
Realiteit
Wat is deductie?: je vertrekt van een algemene theorie waaruit je toetsbare uitspraken afleidt (hypothesen) -
Meisjes zijn minder goed dan jongens in wis-en natuurkunde
Toetsbare hypothesen:
Meisjes zullen een lagere score halen op een natuurkunde test dan jongens
Meisjes moeten harder werken om hetzelfde punt te halen
Wat is inductie?: je vertrekt van beperkte data (een intitiële intuïtie en/of beperkt aantal observaties) – Je
professionele ervaring dat je als fysicaleraar meisjes moeilijker gemotiveerd krijgt voor je vak / de bevinding dat
minder meisjes dan jongens wiskunde of natuurwetenschappen kiezen als studies
Uit die data leid je vervolgens een algemene theorie af
Meisjes worden minder gesocialiseerd om natuurwetenschappen leuk te vinden dan jongens
Kwalitatief onderzoek = geschikte basis voor inductie!
Rijke beschrijvingen: niet onmiddellijk reduceren, focus op veel verschillende variabelen
Nadruk op het perspectief van een individu: ipv reduceren tot 1/enkele gedragskenmerken die je
standaard kunt meten bij grote aantallen
Oog voor dagelijkse leven in een specifieke omgeving : ipv individuele reacties los van die omgeving te
bestuderen in een labo situatie
Kwantitatief Kwalitatief
Nadruk op Deductie vertrekt van een theorie, Inductie vertrekt van rijke data die zich
bouwt een vragenlijst, een onderzoeksplan in de wereld bevindt om een theorie te
om een specifieke hypothese te toetsen toetsen
Methode Hypothetisch-deductief hypotheses Theoretische interpretatie het vinden
opstellen en via deductie ontdekken of we van nieuwe theorieën en aspecten
er support voor vinden
Kritiek van kwalitatieve onderzoekers op deductie:
Hoe kom je aan nieuwe inzichten/theorieën?
Inzichten in bestaande theorieën worden alleen aangeleverd door de elite/mainstream mensen in
machtsposities
3
, Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
Box 1.2 Sociaal constructivisme
Om aan de beschrijving van een sociaal constructivist te voldoen, volgt men volgende assumpties:
1) Kennis volgehouden door sociale processen: kennis is opgebouwd door interacties van mensen.
Kennis is het product van taal in de vorm van conversaties etc in het dagelijks leven
2) Historische en culturele aspecten van taal: de manier waarop we denken over eender welk concept
in de wereld, verschilt van cultuur tot cultuur en van tijd tot tijd.
3) Kritische positie van de ‘vanzelfsprekende’ kennis: de assumptie van de ‘objectieve kennis’ wordt in
vraag gesteld, wat betekent dat de manier waarop mensen de wereld bekijken niet correleert met
hoe de wereld echt is
4) Kennis en sociale actie zijn geïntegreerd : de verschillende constructies dat we hebben over de
wereld hebben steeds implicaties tegenover sociale actie. Bijvoorbeeld: wanneer we illegale
druggebruikers bekijken als ‘geestelijk ziek’ heeft dit andere implicaties over behandeling dan
wanneer we hen zouden bekijken als criminelen
De focus van soorten research kunnen verdeeld worden in 2 soorten:
1) Focus op interactie: micro-social constructivisme; licht sociaal constructivisme; de idee dat de
wereld die we ervaren gecreëerd is door de dagelijkse sociale interacties, zoals conversaties tussen
mensen.
2) Focus op de maatschappij: macro-sociaal constructivisme; donker sociaal constructivisme; de idee
dat sociale kracht het enige centrale en cruciale aspect is. Het concentreert zich op dingen als
institutionele en sociale structuren.
De verschillen tussen een sociaal constructivist en een kwantitatieve wetenschappen zijn erg groot. De
verschillen kunnen opgedeeld worden in volgende aspecten:
Realisme-realitivsme: kwant: er is een fysische realiteit die nagegaan kan worden door onderzoek /
soc constr: er zijn meerdere perspectieven over de realiteit, waarvan er geen overeenkomen met
de realiteit
Agency-determinism: kwant: menselijk gedrag wordt gedetermindeerd door externe factoren / soc
constr: mensen determineren de eigen acties
4
2021-2022
Boek, ppt & notities
1. BELANG EN FUNCTIES VAN
KWALITATIEF ONDERZOEK
1.1 WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK?
Kennistheoretische benadering ander doel van het onderzoek dan kwantitatief onderzoek
Data-collectie & analyse anders dan bij kwantitatief onderzoek
Andere nadruk in het onderzoeksproces, andere accenten in empirische cyclus dan bij kwantitatief
onderzoek
1.1.1 METHODEN VAN DATA-VERZAMELING &-ANALYSE
1) Nadruk op rijke data weinig vaste structuur of selectie vooraf
We gaan niet op voorhand variabelen definiëren, we gaan het ruimer bekijken
Mensen laten vertellen/teksten gebruiken/observaties gebruiken om info te verkrijgen
2) Perspectief van het individu betekenis van de ervaring
Niet geïnteresseerd in gemiddelde man vs vrouw en significante verschillen
We gaan kijken naar het perspectief/betekenis/ervaring van een individu
Zoveel mogelijk informatie bewaren en in kaart brengen
3) Natuurlijke settings kenmerken van het dagelijks leven meebrengen
Geen afzondering in labo, prikkelarme ruimte,…
Context van individu mee in beeld brengen
Ecologische validiteit: data die we verzamelen zijn valide voor die persoon in die specifieke
context, in de leefwereld van een bepaalde persoon (staat tegenover bv interne validiteit)
4) Opzij zetten van het positivisme en het gebruik van postmoderne perspectieven
Positivisme/sciëntisme: conventionele manier van kijken naar wetenschap; empirische evidentie
De kennis van een onderzoeker van één realiteit w bij benadering genomen en er zijn meerdere
realiteiten
5) Aanpassen aan de postmoderne gevoeligheid
Verkiezen van methoden die de onderzoekers dicht brengen bij real-life ervaringen
2. KENNISTHEORETISHE BENADERING IN KWALITATIEF ONDERZOEK
2.1 KWALITATIEVE EPISTEMOLOGIE
Kennistheorie: hoe wordt kennis vergaard? Wat is de waarde van wat we weten? houdt visie in op:
De staat van de wereld
Het doel van de wetenschap
De rol van de onderzoeker
Kwalitatieve en kwantitatieve psychologie hebben deels gemeenschappelijke kennistheorie:
Kennis is gebaseerd op empirisch onderzoek
Niet door God gegeven (= theologie)
Niet abstract beredeneerd (= metafysica)
Wel gebaseerd op empirie (= moderne wetenschap)
1
, Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
Verschillen tussen kwalitatieve en kwantitatieve psychologie:
Kwantitatieve kennistheorie (gebaseerd op logisch Kwalitatieve kennistheorie (gebaseerd op sociaal
positivisme) onderzoek als ontdekkingsreis constructivisme) onderzoek als bouwproject
Er bestaat objectieve kennis: de externe Er bestaat geen objectieve kennis
wereld bepaalt wat waar is Onderzoek leidt tot waardevolle
Onderzoek brengt ons steeds dichter bij de interpretatie/visie van de werkelijkheid
‘waarheid’: wetenschap is cumulatief Perspectief onderzoeker telt mee
Kwalitatief perspectief: een onderzoeker kan nooit neutraal zijn want iedere persoon is altijd vormgegeven
door, en functioneert in, een bepaald sociaal/cultureel/wetenschappelijk systeem dat richting geeft aan:
1) De interesse in en formulering van de onderzoeksvraag
2) Keuze van de methode van data-collectie
3) Interpretatie van de date
Neutraliteit is onmogelijk, transparantie is cruciaal!
Positivisme - kwantitatief Postmodernisme - kwalitatief
Doel: de waarheid kennen (realisme) Doel: een perspectief laten zien (relativisme)
Sociaal engagement! Toont vaak het perspectief van minder
machtigen & mensen die onderdrukt worden
Doel: meerdere perspectieven combineren n dialoog (sociaal
constructivisme)
Sociaal engagement! Laat vaak zien hoe mensen samen de
werkelijkheid kunnen veranderen
Box 1.1 Het positivisme van Auguste Comte
Epistemiologie staat voor de studie van kennis en houdt zich bezig met:
1) Hoe we dingen te weten komen
2) De validatie van kennis (de waarde van wat we weten)
De idee van positivisme werd ontwikkeld door Auguste Comte, hij heeft het over de wet van de 3 fasen om
het proces van sociale evolutie te beschrijven:
Theologische fase: de Metafysische fase: Sciëntisme fase: kennis
primaire bron van kennis gebaseerd op gebaseerd op de
kennis is de kennis van redeneren en stellen empirie van de
God en religie van vragen wetenschap
Volgens Comte hebben observeerbare en geobserveerde feiten een belangrijke rol in het verkrijgen van
gevalideerde kennis reden waarom het positivisme zo ingebakken zit in ons mainstream onderzoek
Niet verschillend tussen kwal & kwant beide hebben dit standpunt
Het probleem met positivisme is dat het eerder een beschrijving van fysica bevat, in plaats van wetenschap
in zijn geheel. De wetenschap zou kwal & kwant samen moeten brengen ‘wetenschap is het organiseren,
shiften en duidelijk maken van fenomenen’ deze definitie valt in beide benaderingen te plaatsen
2
, Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
3. KWALITATIEF ONDERZOEK IN DE EMPIRISCHE CYCLUS
Onderzoek beweegt zich voortdurend heen en weer van theorie naar data en van data terug naar theorie
Ideeën
Theorie
INDUCTIE DEDUCTIE
Data
Realiteit
Wat is deductie?: je vertrekt van een algemene theorie waaruit je toetsbare uitspraken afleidt (hypothesen) -
Meisjes zijn minder goed dan jongens in wis-en natuurkunde
Toetsbare hypothesen:
Meisjes zullen een lagere score halen op een natuurkunde test dan jongens
Meisjes moeten harder werken om hetzelfde punt te halen
Wat is inductie?: je vertrekt van beperkte data (een intitiële intuïtie en/of beperkt aantal observaties) – Je
professionele ervaring dat je als fysicaleraar meisjes moeilijker gemotiveerd krijgt voor je vak / de bevinding dat
minder meisjes dan jongens wiskunde of natuurwetenschappen kiezen als studies
Uit die data leid je vervolgens een algemene theorie af
Meisjes worden minder gesocialiseerd om natuurwetenschappen leuk te vinden dan jongens
Kwalitatief onderzoek = geschikte basis voor inductie!
Rijke beschrijvingen: niet onmiddellijk reduceren, focus op veel verschillende variabelen
Nadruk op het perspectief van een individu: ipv reduceren tot 1/enkele gedragskenmerken die je
standaard kunt meten bij grote aantallen
Oog voor dagelijkse leven in een specifieke omgeving : ipv individuele reacties los van die omgeving te
bestuderen in een labo situatie
Kwantitatief Kwalitatief
Nadruk op Deductie vertrekt van een theorie, Inductie vertrekt van rijke data die zich
bouwt een vragenlijst, een onderzoeksplan in de wereld bevindt om een theorie te
om een specifieke hypothese te toetsen toetsen
Methode Hypothetisch-deductief hypotheses Theoretische interpretatie het vinden
opstellen en via deductie ontdekken of we van nieuwe theorieën en aspecten
er support voor vinden
Kritiek van kwalitatieve onderzoekers op deductie:
Hoe kom je aan nieuwe inzichten/theorieën?
Inzichten in bestaande theorieën worden alleen aangeleverd door de elite/mainstream mensen in
machtsposities
3
, Emanuelle Dilles
2021-2022
Boek, ppt & notities
Box 1.2 Sociaal constructivisme
Om aan de beschrijving van een sociaal constructivist te voldoen, volgt men volgende assumpties:
1) Kennis volgehouden door sociale processen: kennis is opgebouwd door interacties van mensen.
Kennis is het product van taal in de vorm van conversaties etc in het dagelijks leven
2) Historische en culturele aspecten van taal: de manier waarop we denken over eender welk concept
in de wereld, verschilt van cultuur tot cultuur en van tijd tot tijd.
3) Kritische positie van de ‘vanzelfsprekende’ kennis: de assumptie van de ‘objectieve kennis’ wordt in
vraag gesteld, wat betekent dat de manier waarop mensen de wereld bekijken niet correleert met
hoe de wereld echt is
4) Kennis en sociale actie zijn geïntegreerd : de verschillende constructies dat we hebben over de
wereld hebben steeds implicaties tegenover sociale actie. Bijvoorbeeld: wanneer we illegale
druggebruikers bekijken als ‘geestelijk ziek’ heeft dit andere implicaties over behandeling dan
wanneer we hen zouden bekijken als criminelen
De focus van soorten research kunnen verdeeld worden in 2 soorten:
1) Focus op interactie: micro-social constructivisme; licht sociaal constructivisme; de idee dat de
wereld die we ervaren gecreëerd is door de dagelijkse sociale interacties, zoals conversaties tussen
mensen.
2) Focus op de maatschappij: macro-sociaal constructivisme; donker sociaal constructivisme; de idee
dat sociale kracht het enige centrale en cruciale aspect is. Het concentreert zich op dingen als
institutionele en sociale structuren.
De verschillen tussen een sociaal constructivist en een kwantitatieve wetenschappen zijn erg groot. De
verschillen kunnen opgedeeld worden in volgende aspecten:
Realisme-realitivsme: kwant: er is een fysische realiteit die nagegaan kan worden door onderzoek /
soc constr: er zijn meerdere perspectieven over de realiteit, waarvan er geen overeenkomen met
de realiteit
Agency-determinism: kwant: menselijk gedrag wordt gedetermindeerd door externe factoren / soc
constr: mensen determineren de eigen acties
4
