COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN
COMMUNICATIE BASISBEGRIPPEN
1.1 Inleiding
Wat is communicatie?
• Uitwisselen van informatie
• Verbaal / non-verbaal
• In relaties
• Misverstanden
• Elk gedrag is communicatie
Onder communicatie verstaan we:
DEFINITIE: communicatie is het uitwisselen van informatie tussen persoon 1 en 2. Dit met een
aaneenschakeling van acties (= interactie).
• Wisselwerking tussen personen – van de manier waarop we elkaar wederzijds beïnvloeden
• Uitwisselen van informatie – door communicatie
• Woorden, gebaren, houding, mimiek, uiterlijk
Elk gedrag is communicatie
• Verbaal
→ Woorden
→ Uitwisselen van informatie in een gesprek
• Non – verbaal
→ Gebaren
→ Mimiek
→ Lichaamshouding
Nut van communicatie
I. Communicatie van levensbelang
II. Relaties aangaan
III. Behoeften kenbaar maken, gevoelens delen, vriendschappen sluiten
1.2 Het communicatieschema
• Communiceren – boodschap van de één naar de ander sturen
• Communicatieproces:
→ Boodschap
→ Codering: beleving van de zender die wordt omgezet in klanken, woorden, mimiek en
gebaren
→ Decodering: “ontcijferen” van de boodschap afkomstig van de zender
→ Zender: stuurt boodschap naar ontvanger
→ Ontvanger: moet de boodschap “ontcijferen” / interpreteren = decoderen
→ Kanaal: brief, gebaren, mondeling … (de manier waarop je de boodschap overbrengt)
→ Context: ruimte, tijd die je hebt
→ Ruis: verkeerd interpreteren, slecht luisteren, onduidelijk spreken, met je gedachten
ergens anders zitten …
,COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN
• Wisselwerking (zie je aan de pijlen)! Zender en ontvanger wisselen continu van plaats
• Verschijnsel van (voortdurende) actie en reactie binnen het communicatieproces - Feedback
1.3 Binnenkant – buitenkant
1.3.1 Het schema
• Vaste communicatiesystemen (vb. werk, groep vrienden, gezin, …)
• Binnenkant
→ Alles die in je hoofd afspeelt
→ Prikkels die op je afkomen, waarneemt, selecteert en verwerkt
• Buitenkant
→ Wat anderen van ons waarnemen
→ Geheel van woorden, mimiek, houding en stemintonatie
• Onze binnenkant heeft invloed op onze buitenkant
• Binnen een bepaalde context beïnvloeden we de ander met onze buitenkant
• De buitenkant van de ander heeft invloed op onze binnenkant
1.3.2 Binnenkant en buitenkant in het communicatieproces
Zwarte pijlen: De buitenkant
van de ander heeft invloed op
onze buitenkant. En omgekeerd
ook, wederzijdse beïnvloeding
aan de buitenkant.
Gebogen pijlen: De buitenkant
van de ander heeft invloed op
onze binnenkant.
Driehoekige pijlen: Onze
binnenkant heeft invloed op de
buitenkant
, COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN
1.4 Inhouds – betrekkingsniveau
• Inhoudsaspect
→ Feitelijke informatie boodschap
→ Vb. Ik heb honger
• Betrekkingsaspect (bevel aspect)
→ Relatie tussen zender en ontvanger
→ Duidelijk gemaakt via het non-verbale aspect
→ Betrekking kan ander geïnterpreteerd worden – waardoor misverstanden ontstaan
→ Vb. knorrende maag
• In een vlotte communicatie zullen inhouds- en betrekkingsniveau elkaar ondersteunen en in
dezelfde lijn liggen
• De problemen ontstaan vooral omdat we de twee niveaus door elkaar gooien waardoor we
misverstanden die eigenlijk met de relatie te maken hebben proberen op te lossen op
inhoudsniveau
• Opmerking: mensen met autisme: moeite met betrekkingsniveau, focus op letterlijke betekenis
1.5 ZES Eigenschappen van de communicatie
I. Communicatie is een circulair proces
II. Alle gedrag is communicatie
III. Elk spreken is steeds een dubbel spreken
IV. Communicatie is verbaal en non-verbaal
V. Communicatie is symmetrisch of aanvullend
VI. Uit een boodschap haalt elk zijn waarheid
1.5.1 Communicatie is een circulair proces
• Constant wederzijdse beïnvloeding → steeds dezelfde interactiesystemen → handelen van uit
de waarden en normen
• Zender en ontvanger wisselen voortdurend van rol – circulair proces
• Circulair wil zeggen: wat ik doe (mijn gedrag) is zowel gevolg van jouw gedrag (jouw gedrag
beïnvloedt mij) als een oorzaak van jouw gedrag (omdat ik op mijn beurt jou beïnvloed)
1.5.2 Alle gedrag is communicatie
• Zwijgen is ook een vorm van communicatie
→ Moe?, geen zin om te praten?
• Slapen is ook een vrom van communicatie
→ Laat me met rust, ik ben moe
• Iedere vorm van gedrag heeft een communicatieve inhoud m.a.w. alle gedrag is communicatie
• We bevinden on in de onmogelijkheid om niet te communiceren
COMMUNICATIE BASISBEGRIPPEN
1.1 Inleiding
Wat is communicatie?
• Uitwisselen van informatie
• Verbaal / non-verbaal
• In relaties
• Misverstanden
• Elk gedrag is communicatie
Onder communicatie verstaan we:
DEFINITIE: communicatie is het uitwisselen van informatie tussen persoon 1 en 2. Dit met een
aaneenschakeling van acties (= interactie).
• Wisselwerking tussen personen – van de manier waarop we elkaar wederzijds beïnvloeden
• Uitwisselen van informatie – door communicatie
• Woorden, gebaren, houding, mimiek, uiterlijk
Elk gedrag is communicatie
• Verbaal
→ Woorden
→ Uitwisselen van informatie in een gesprek
• Non – verbaal
→ Gebaren
→ Mimiek
→ Lichaamshouding
Nut van communicatie
I. Communicatie van levensbelang
II. Relaties aangaan
III. Behoeften kenbaar maken, gevoelens delen, vriendschappen sluiten
1.2 Het communicatieschema
• Communiceren – boodschap van de één naar de ander sturen
• Communicatieproces:
→ Boodschap
→ Codering: beleving van de zender die wordt omgezet in klanken, woorden, mimiek en
gebaren
→ Decodering: “ontcijferen” van de boodschap afkomstig van de zender
→ Zender: stuurt boodschap naar ontvanger
→ Ontvanger: moet de boodschap “ontcijferen” / interpreteren = decoderen
→ Kanaal: brief, gebaren, mondeling … (de manier waarop je de boodschap overbrengt)
→ Context: ruimte, tijd die je hebt
→ Ruis: verkeerd interpreteren, slecht luisteren, onduidelijk spreken, met je gedachten
ergens anders zitten …
,COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN
• Wisselwerking (zie je aan de pijlen)! Zender en ontvanger wisselen continu van plaats
• Verschijnsel van (voortdurende) actie en reactie binnen het communicatieproces - Feedback
1.3 Binnenkant – buitenkant
1.3.1 Het schema
• Vaste communicatiesystemen (vb. werk, groep vrienden, gezin, …)
• Binnenkant
→ Alles die in je hoofd afspeelt
→ Prikkels die op je afkomen, waarneemt, selecteert en verwerkt
• Buitenkant
→ Wat anderen van ons waarnemen
→ Geheel van woorden, mimiek, houding en stemintonatie
• Onze binnenkant heeft invloed op onze buitenkant
• Binnen een bepaalde context beïnvloeden we de ander met onze buitenkant
• De buitenkant van de ander heeft invloed op onze binnenkant
1.3.2 Binnenkant en buitenkant in het communicatieproces
Zwarte pijlen: De buitenkant
van de ander heeft invloed op
onze buitenkant. En omgekeerd
ook, wederzijdse beïnvloeding
aan de buitenkant.
Gebogen pijlen: De buitenkant
van de ander heeft invloed op
onze binnenkant.
Driehoekige pijlen: Onze
binnenkant heeft invloed op de
buitenkant
, COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN
1.4 Inhouds – betrekkingsniveau
• Inhoudsaspect
→ Feitelijke informatie boodschap
→ Vb. Ik heb honger
• Betrekkingsaspect (bevel aspect)
→ Relatie tussen zender en ontvanger
→ Duidelijk gemaakt via het non-verbale aspect
→ Betrekking kan ander geïnterpreteerd worden – waardoor misverstanden ontstaan
→ Vb. knorrende maag
• In een vlotte communicatie zullen inhouds- en betrekkingsniveau elkaar ondersteunen en in
dezelfde lijn liggen
• De problemen ontstaan vooral omdat we de twee niveaus door elkaar gooien waardoor we
misverstanden die eigenlijk met de relatie te maken hebben proberen op te lossen op
inhoudsniveau
• Opmerking: mensen met autisme: moeite met betrekkingsniveau, focus op letterlijke betekenis
1.5 ZES Eigenschappen van de communicatie
I. Communicatie is een circulair proces
II. Alle gedrag is communicatie
III. Elk spreken is steeds een dubbel spreken
IV. Communicatie is verbaal en non-verbaal
V. Communicatie is symmetrisch of aanvullend
VI. Uit een boodschap haalt elk zijn waarheid
1.5.1 Communicatie is een circulair proces
• Constant wederzijdse beïnvloeding → steeds dezelfde interactiesystemen → handelen van uit
de waarden en normen
• Zender en ontvanger wisselen voortdurend van rol – circulair proces
• Circulair wil zeggen: wat ik doe (mijn gedrag) is zowel gevolg van jouw gedrag (jouw gedrag
beïnvloedt mij) als een oorzaak van jouw gedrag (omdat ik op mijn beurt jou beïnvloed)
1.5.2 Alle gedrag is communicatie
• Zwijgen is ook een vorm van communicatie
→ Moe?, geen zin om te praten?
• Slapen is ook een vrom van communicatie
→ Laat me met rust, ik ben moe
• Iedere vorm van gedrag heeft een communicatieve inhoud m.a.w. alle gedrag is communicatie
• We bevinden on in de onmogelijkheid om niet te communiceren
