Hoofdstuk 1: Wat is ergonomie?
Product, gebruiker, omgeving, interactie
Ergonomisch product = product met een bepaald nut, efficiënt, effectief, veilig en comfortabel in
gebruik
Niet ergonomisch product = als aan min. 1 van bovenstaande dingen niet is voldaan
Alleen maar voordelen als een product ergonomisch is voor zowel de gebruiker als de
verkoper
Mens, product, interactie en omgeving
Interactie tussen de mens en het product in een
bepaalde omgeving
1. Gebruiker
Ontwerper moet ervoor zorgen dat alle leden van de gebruikersgroep het product kunnen
gebruiken, ook de extremen Dus niet ontwerpen voor de gemiddelde gebruiker!
Daadwerkelijke gebruikersgroep is groter dan de marketingdoelgroep
2. Product
- Fysieke producten zonder gebruikstoepassing vb. kunst
- Producten zonder fysieke verschijningsvorm vb. hypotheken
Productergonomie beperkt zich enkel tot fysieke verschijningsvormen
Dienen als hulpmindelen die het menselijk handelen ondersteunen of technische
functievervullers met een bepaald nut
3. Interactie
= Wisselwerking/alle acties die ontstaan als 2 of meer objecten een effect op elkaar hebben
Fysieke handeling of perceptie (waarneming)
Vb. Product produceert geluid dat de gebruiker kan horen, knop indrukken van een product…
Kan ook met meer gebruikers tegelijkertijd of een gebruiker die meerdere producten tegelijk
gebruikt
4. Omgeving
Omgeving kan invloed uitoefenen op het verloop van de interactie
Zoveel mogelijk rekening houden met mogelijke omgevingsinvloeden in je ontwerp
Zowel fysieke omgeving als niet-fysieke situatie (stressvolle situatie, donker dus kan je niet
lezen…)
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
, 5. Ontwerper
= mensen die fysieke producten bedenken, uitwerken en vastleggen
In deze cursus zal het alleen gaan over het ontwerpen van producten die direct contact met
de mensen hebben
Nut, effectiviteit, efficiëntie, veiligheid en comfort
De kernbegrippen van ergonomie
1. Nut
Bevredigen van een bepaalde behoefte van de gebruiker
Zonder nut is er geen gebruiksfunctie
Plezier en vermaak kunnen soms ook als nuttig beschouwd worden, er moet wel
interactie zijn
2. Effectiviteit
Mate waarin het gebruiksdoel wordt bereikt
3. Efficiëntie
Hoeveel inspanning is er nodig om het gestelde doel te bereiken
Hoe minder inspanning, hoe groter de efficiëntie
4. Veiligheid
Ontwerper is wettelijk aansprakelijk voor de gevolgen van zijn ontwerp
Moet dus zo veilig mogelijk zijn
5. Comfort
Essentieel voor een positieve productbeleving en voor gezond gebruik
Van oncomfortabele producten zullen geen herhalingsaankopen gedaan worden
Soorten ergonomie
1. Sensorische ergonomie: waarnemingen en werking van de zintuigen
2. Cognitieve ergonomie: alle functies die zich alleen in de hersenen afspelen (begrijpen,
onthouden, beslissen)
3. Fysieke ergonomie: lichamelijke, fysieke aspecten en reacties van de mens
Bij praktisch alle producten of situaties worden alle 3 de gebieden gebruikt
Categorisering van producten
Afstand tot de gebruiker
- Gebruiksgoederen: staan in direct contact met de gebruiker
- Verbruiksgoederen: éénmalig gebruiken en dan wegwerpen
- Kapitaalgoederen: grotere producten en grotere afstand tot de mens
- Infrastructuur: nog grotere schaal van wege, dorpen, steden…
-
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
,Pro-en orthesen
= hulpmiddelen voor gehandicapten
Prothese = vervangers
Vb. kunsthand
Orthese = ondersteuning
Vb. bril
Mens-product-interactiemodel
Modellen in de ergonomie
Theorie van een levend systeem:
Model van interactie: Waarneming-reactiespiraal
Waarnemen denken/beslissen/onthouden reageren
Waarnemen = sensorische ergonomie
Denken, herinneren, opslaan = cognitieve
ergonomie (verwerking van de informatie)
Reactie: fysieke ergonomie
De 3 soorten ergonomie kunnen niet zonder elkaar werken bij een interactie
Vanuit standpunt van een product:
- Invoer door bedieningsmiddelen
- Doorvoer van en beslissen op basis van informatie kan op veel manieren bij complexere,
intelligente producten via elektronische (micro)processor
Deze eerste 2 fasen zijn bij producten zoals een hamer, stoel, theepot… niet echt van
toepassing (eerder doorvoer van krachten)
- Uitvoer = reactie op de ingevoerde informatie
Kan verschillende vormen aannemen vb. informatie op een beeldscherm, beweging, geluid…
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
, Het mens-product-interactiemodel van Dirken
Model waarin mens, product, interactie en omgeving zijn samengebracht
Pijltjes geven aan dat er ook interactie is tussen mens en omgeving en tussen product en omgeving
Model is symmetrisch: product en mens leveren kwalitatief vergelijkbare bijdrage aan interactie
Reactie van de mens kan een invoer voor het product zijn
Omgeving kan invloed hebben op de mens, product en interactie vb. donkere ruimte waardoor de
gebruiker niet kan zien hoe hij het product moet bedienen
Mens kan invloed hebben op de omgeving vb. licht aan doen
Product kan invloed hebben op de omgeving vb. parasol geeft schaduw, pinautomaat die kapot is
zorgt voor lange wachtrijen in de winkel…
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
Product, gebruiker, omgeving, interactie
Ergonomisch product = product met een bepaald nut, efficiënt, effectief, veilig en comfortabel in
gebruik
Niet ergonomisch product = als aan min. 1 van bovenstaande dingen niet is voldaan
Alleen maar voordelen als een product ergonomisch is voor zowel de gebruiker als de
verkoper
Mens, product, interactie en omgeving
Interactie tussen de mens en het product in een
bepaalde omgeving
1. Gebruiker
Ontwerper moet ervoor zorgen dat alle leden van de gebruikersgroep het product kunnen
gebruiken, ook de extremen Dus niet ontwerpen voor de gemiddelde gebruiker!
Daadwerkelijke gebruikersgroep is groter dan de marketingdoelgroep
2. Product
- Fysieke producten zonder gebruikstoepassing vb. kunst
- Producten zonder fysieke verschijningsvorm vb. hypotheken
Productergonomie beperkt zich enkel tot fysieke verschijningsvormen
Dienen als hulpmindelen die het menselijk handelen ondersteunen of technische
functievervullers met een bepaald nut
3. Interactie
= Wisselwerking/alle acties die ontstaan als 2 of meer objecten een effect op elkaar hebben
Fysieke handeling of perceptie (waarneming)
Vb. Product produceert geluid dat de gebruiker kan horen, knop indrukken van een product…
Kan ook met meer gebruikers tegelijkertijd of een gebruiker die meerdere producten tegelijk
gebruikt
4. Omgeving
Omgeving kan invloed uitoefenen op het verloop van de interactie
Zoveel mogelijk rekening houden met mogelijke omgevingsinvloeden in je ontwerp
Zowel fysieke omgeving als niet-fysieke situatie (stressvolle situatie, donker dus kan je niet
lezen…)
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
, 5. Ontwerper
= mensen die fysieke producten bedenken, uitwerken en vastleggen
In deze cursus zal het alleen gaan over het ontwerpen van producten die direct contact met
de mensen hebben
Nut, effectiviteit, efficiëntie, veiligheid en comfort
De kernbegrippen van ergonomie
1. Nut
Bevredigen van een bepaalde behoefte van de gebruiker
Zonder nut is er geen gebruiksfunctie
Plezier en vermaak kunnen soms ook als nuttig beschouwd worden, er moet wel
interactie zijn
2. Effectiviteit
Mate waarin het gebruiksdoel wordt bereikt
3. Efficiëntie
Hoeveel inspanning is er nodig om het gestelde doel te bereiken
Hoe minder inspanning, hoe groter de efficiëntie
4. Veiligheid
Ontwerper is wettelijk aansprakelijk voor de gevolgen van zijn ontwerp
Moet dus zo veilig mogelijk zijn
5. Comfort
Essentieel voor een positieve productbeleving en voor gezond gebruik
Van oncomfortabele producten zullen geen herhalingsaankopen gedaan worden
Soorten ergonomie
1. Sensorische ergonomie: waarnemingen en werking van de zintuigen
2. Cognitieve ergonomie: alle functies die zich alleen in de hersenen afspelen (begrijpen,
onthouden, beslissen)
3. Fysieke ergonomie: lichamelijke, fysieke aspecten en reacties van de mens
Bij praktisch alle producten of situaties worden alle 3 de gebieden gebruikt
Categorisering van producten
Afstand tot de gebruiker
- Gebruiksgoederen: staan in direct contact met de gebruiker
- Verbruiksgoederen: éénmalig gebruiken en dan wegwerpen
- Kapitaalgoederen: grotere producten en grotere afstand tot de mens
- Infrastructuur: nog grotere schaal van wege, dorpen, steden…
-
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
,Pro-en orthesen
= hulpmiddelen voor gehandicapten
Prothese = vervangers
Vb. kunsthand
Orthese = ondersteuning
Vb. bril
Mens-product-interactiemodel
Modellen in de ergonomie
Theorie van een levend systeem:
Model van interactie: Waarneming-reactiespiraal
Waarnemen denken/beslissen/onthouden reageren
Waarnemen = sensorische ergonomie
Denken, herinneren, opslaan = cognitieve
ergonomie (verwerking van de informatie)
Reactie: fysieke ergonomie
De 3 soorten ergonomie kunnen niet zonder elkaar werken bij een interactie
Vanuit standpunt van een product:
- Invoer door bedieningsmiddelen
- Doorvoer van en beslissen op basis van informatie kan op veel manieren bij complexere,
intelligente producten via elektronische (micro)processor
Deze eerste 2 fasen zijn bij producten zoals een hamer, stoel, theepot… niet echt van
toepassing (eerder doorvoer van krachten)
- Uitvoer = reactie op de ingevoerde informatie
Kan verschillende vormen aannemen vb. informatie op een beeldscherm, beweging, geluid…
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
, Het mens-product-interactiemodel van Dirken
Model waarin mens, product, interactie en omgeving zijn samengebracht
Pijltjes geven aan dat er ook interactie is tussen mens en omgeving en tussen product en omgeving
Model is symmetrisch: product en mens leveren kwalitatief vergelijkbare bijdrage aan interactie
Reactie van de mens kan een invoer voor het product zijn
Omgeving kan invloed hebben op de mens, product en interactie vb. donkere ruimte waardoor de
gebruiker niet kan zien hoe hij het product moet bedienen
Mens kan invloed hebben op de omgeving vb. licht aan doen
Product kan invloed hebben op de omgeving vb. parasol geeft schaduw, pinautomaat die kapot is
zorgt voor lange wachtrijen in de winkel…
Ellen Loeys
Samenvatting Product & Ergonomie Academiejaar 2021-2022
2e Ba Productontwikkeling
