Stappenplannen mededinging
Karelverbod art. 101: toepassing en schending
Stap 1
Toepassingsvoorwaarden art. 101(1) VWEU
Stap 1a: Zijn er één of meer ondernemingen?
- Höfner: een onderneming is elke entiteit die economische activiteiten uitoefent
ongeacht haar rechtsvorm en wijze van financiering
- Economische activiteit: elke vorm van het aanbieden van goederen of diensten op een
markt is een economische activiteit (daarbij is winstoogmerk niet vereist)
- Twee uitzonderingen
(1) Overheidsprerogatieven: als een entiteit handelt in de hoedanigheid van een
overheid oefent zij geen economische activiteiten uit en is het dus geen
onderneming
(2) Niet markt economische activiteiten: regelingen die gestoeld zijn op solidariteit
(e.g. pensioenstelsels, onderwijs dat voornamelijk wordt gefinancierd door de
staat)
Stap 1b: Is sprake van (ongunstige) beïnvloeding van de interstatelijke handel?
EU-mededingingsrecht ziet alleen op marktgedrag dat een grensoverschrijdend effect heeft
- Is er een direct of indirect, terstond dan wel slechts potentieel een belemmering van de
tussenstaatse handel?
- Hiervan is reeds sprake wanneer met een voldoende mate van waarschijnlijkheid kan
worden verwacht dat afspraken invloed hebben op grensoverschrijdende economische
activiteiten van (andere) ondernemingen?
- Vuistregel: als het cumulatief marktaandeel < 5% én de gezamenlijke jaaromzet van de
betrokken ondernemingen 40miljoen euro is dan neemt de Commissie aan het er geen
beïnvloeding is van de interstatelijke handel
Stap 1c: Is sprake van coördinatie van marktgedrag?
Keuze uit:
Overeenkomst
- Elke vorm van wilsovereenstemming tussen ondernemingen
- Horizontaal: tussen concurrenten
- Verticaal: tussen ondernemingen werkzaam op verschillende niveaus van productie-
of distributieketen
Besluit van een ondernemingsvereniging
- Elke vorm van een besluit
Onderling afgestemde feitelijke gedraging (OAFG) (T-Mobile)
Voorwaarden:
- Afstemming
- Afstemming moet geresulteerd hebben in bepaald marktgedrag
- Causaal verband tussen afstemming en gedrag (het is aan de betrokken ondernemingen
om tegenbewijs te leveren dat aantoont dat het marktgedrag voortvloeit uit de
natuurlijke omstandigheden op die markt?
Stap 1d: Is sprake van een mededingingsbeperking?
Stap 1da: Zie je meteen dat de afspraak de mededinging beperkt?
- Ja: strekkingsbeperking (hardcore restricties): prijsafspraken (vaste
verkoopprijs of minimumprijs), afspraken over productie of verkoop,
gebiedsverdeling, klantenverdeling
LET OP: verticale exclusieve leveringsovereenkomsten worden niet als
strekkingsbeperking beschouwd
LET OP: maximumprijzen worden niet als strekkingsbeperking beschouwd,
mits deze maximumprijs niet ten gevolge van door een van de partijen
, uitgeoefende druk of gegeven prikkels hetzelfde effect heeft als een vaste of
minimumprijs (art. 4(a) Ver. 330/2010) maximumprijzen kunnen wel als
gevolgbeperkingen worden beschouwd
Je hoeft dus niet te kijken naar het daadwerkelijke effect op de markt
van zulke afspraken
De Minimis-regeling van de Commissie is niet relevant, want deze is niet
van toepassing op strekkingsbepalingen
- Nee: stap 1db
Stap 1db: Is het onduidelijk of de afspraak de mededinging direct beperkt?
- Ja: waarschijnlijk gevolgbeperking
o Economische marktanalyse vereist (Maxima Latvija): kijken
of en wat, afhankelijk van de omstandigheden, het
daadwerkelijke effect is op mededinging (effecten kunnen
niet simpelweg veronderstelt worden)
o Gevolgbeperking, tenzij:
(1) Beperking niet merkbaar (merkbaarheidsvereiste):
De Minimis drempel = geen beperking als
ondernemingen betrokken bij horizontale
overeenkomst gezamenlijk <10% marktaandeel
hebben en geen beperking als ondernemingen
betrokken bij verticale overeenkomst gezamenlijk
<15% marktaandeel hebben
(2) Geen netto-mededingingsbeperking indien:
(afspraak is noodzakelijk voor goed functioneren van
selectieve distributieovereenkomsten)
Voorwaarden: (Coty)
Eigenschappen product maken selectieve
distributie noodzakelijk;
Distributeurs worden gekozen obv
objectieve criteria van kwalitatieve aard die
zonder discriminatie worden toegepast; en
Die gaan niet verder dan noodzakelijk is
Stap 2
Is sprake van een uitzondering?
Stap 2a: Groepsvrijstelling? (VO 330/2010)
- Alle verticale overeenkomsten (leveranciers en afnemers) zijn uitgezonderd van het
kartelverbod, mits ze vallen binnen het toepassingsbereik van de VO 330/2010 (art. 2):
(1) Marktaandelen op de relevante markt van leverancier en afnemer allebei < 30%
(art. 3 VO)
(2) Overeenkomst bevat geen hardcore (strekkings)beperking en geen uitgesloten
beperking (art. 4(a) en 5 VO)
Wordt aan beide voorwaarden voldaan?
- Ja: geen strijd met kartelverbod art. 101 VWEU
- Nee: stap 2b
Stap 2b: Individuele vrijstelling? (101(3) VWEU)
- Zowel verticale als horizontale overeenkomsten zijn uitgezonderd van het kartelverbod, mits:
Cumulatieve voorwaarden:
De samenwerking van ondernemingen moet leiden tot:
(1) Efficiëntievoordelen: verbetering productie/technische en economische
vooruitgang/verdeling producten
(2) Mits billijk aandeel voor gebruikers (consumenten)
Karelverbod art. 101: toepassing en schending
Stap 1
Toepassingsvoorwaarden art. 101(1) VWEU
Stap 1a: Zijn er één of meer ondernemingen?
- Höfner: een onderneming is elke entiteit die economische activiteiten uitoefent
ongeacht haar rechtsvorm en wijze van financiering
- Economische activiteit: elke vorm van het aanbieden van goederen of diensten op een
markt is een economische activiteit (daarbij is winstoogmerk niet vereist)
- Twee uitzonderingen
(1) Overheidsprerogatieven: als een entiteit handelt in de hoedanigheid van een
overheid oefent zij geen economische activiteiten uit en is het dus geen
onderneming
(2) Niet markt economische activiteiten: regelingen die gestoeld zijn op solidariteit
(e.g. pensioenstelsels, onderwijs dat voornamelijk wordt gefinancierd door de
staat)
Stap 1b: Is sprake van (ongunstige) beïnvloeding van de interstatelijke handel?
EU-mededingingsrecht ziet alleen op marktgedrag dat een grensoverschrijdend effect heeft
- Is er een direct of indirect, terstond dan wel slechts potentieel een belemmering van de
tussenstaatse handel?
- Hiervan is reeds sprake wanneer met een voldoende mate van waarschijnlijkheid kan
worden verwacht dat afspraken invloed hebben op grensoverschrijdende economische
activiteiten van (andere) ondernemingen?
- Vuistregel: als het cumulatief marktaandeel < 5% én de gezamenlijke jaaromzet van de
betrokken ondernemingen 40miljoen euro is dan neemt de Commissie aan het er geen
beïnvloeding is van de interstatelijke handel
Stap 1c: Is sprake van coördinatie van marktgedrag?
Keuze uit:
Overeenkomst
- Elke vorm van wilsovereenstemming tussen ondernemingen
- Horizontaal: tussen concurrenten
- Verticaal: tussen ondernemingen werkzaam op verschillende niveaus van productie-
of distributieketen
Besluit van een ondernemingsvereniging
- Elke vorm van een besluit
Onderling afgestemde feitelijke gedraging (OAFG) (T-Mobile)
Voorwaarden:
- Afstemming
- Afstemming moet geresulteerd hebben in bepaald marktgedrag
- Causaal verband tussen afstemming en gedrag (het is aan de betrokken ondernemingen
om tegenbewijs te leveren dat aantoont dat het marktgedrag voortvloeit uit de
natuurlijke omstandigheden op die markt?
Stap 1d: Is sprake van een mededingingsbeperking?
Stap 1da: Zie je meteen dat de afspraak de mededinging beperkt?
- Ja: strekkingsbeperking (hardcore restricties): prijsafspraken (vaste
verkoopprijs of minimumprijs), afspraken over productie of verkoop,
gebiedsverdeling, klantenverdeling
LET OP: verticale exclusieve leveringsovereenkomsten worden niet als
strekkingsbeperking beschouwd
LET OP: maximumprijzen worden niet als strekkingsbeperking beschouwd,
mits deze maximumprijs niet ten gevolge van door een van de partijen
, uitgeoefende druk of gegeven prikkels hetzelfde effect heeft als een vaste of
minimumprijs (art. 4(a) Ver. 330/2010) maximumprijzen kunnen wel als
gevolgbeperkingen worden beschouwd
Je hoeft dus niet te kijken naar het daadwerkelijke effect op de markt
van zulke afspraken
De Minimis-regeling van de Commissie is niet relevant, want deze is niet
van toepassing op strekkingsbepalingen
- Nee: stap 1db
Stap 1db: Is het onduidelijk of de afspraak de mededinging direct beperkt?
- Ja: waarschijnlijk gevolgbeperking
o Economische marktanalyse vereist (Maxima Latvija): kijken
of en wat, afhankelijk van de omstandigheden, het
daadwerkelijke effect is op mededinging (effecten kunnen
niet simpelweg veronderstelt worden)
o Gevolgbeperking, tenzij:
(1) Beperking niet merkbaar (merkbaarheidsvereiste):
De Minimis drempel = geen beperking als
ondernemingen betrokken bij horizontale
overeenkomst gezamenlijk <10% marktaandeel
hebben en geen beperking als ondernemingen
betrokken bij verticale overeenkomst gezamenlijk
<15% marktaandeel hebben
(2) Geen netto-mededingingsbeperking indien:
(afspraak is noodzakelijk voor goed functioneren van
selectieve distributieovereenkomsten)
Voorwaarden: (Coty)
Eigenschappen product maken selectieve
distributie noodzakelijk;
Distributeurs worden gekozen obv
objectieve criteria van kwalitatieve aard die
zonder discriminatie worden toegepast; en
Die gaan niet verder dan noodzakelijk is
Stap 2
Is sprake van een uitzondering?
Stap 2a: Groepsvrijstelling? (VO 330/2010)
- Alle verticale overeenkomsten (leveranciers en afnemers) zijn uitgezonderd van het
kartelverbod, mits ze vallen binnen het toepassingsbereik van de VO 330/2010 (art. 2):
(1) Marktaandelen op de relevante markt van leverancier en afnemer allebei < 30%
(art. 3 VO)
(2) Overeenkomst bevat geen hardcore (strekkings)beperking en geen uitgesloten
beperking (art. 4(a) en 5 VO)
Wordt aan beide voorwaarden voldaan?
- Ja: geen strijd met kartelverbod art. 101 VWEU
- Nee: stap 2b
Stap 2b: Individuele vrijstelling? (101(3) VWEU)
- Zowel verticale als horizontale overeenkomsten zijn uitgezonderd van het kartelverbod, mits:
Cumulatieve voorwaarden:
De samenwerking van ondernemingen moet leiden tot:
(1) Efficiëntievoordelen: verbetering productie/technische en economische
vooruitgang/verdeling producten
(2) Mits billijk aandeel voor gebruikers (consumenten)
