Samenvatting verbintenissenrecht begrepen, leerjaar 1 HVA

Week 1: op welke wijze ontstaan (verbintenissen uit) overeenkomsten?
Literatuur: hoofdstuk 1, 2 en 4 + arresten
Wetsartikelen (eventueel ook andere):
 6:213, 6:215, 6:216
 6:217, 6:227
 3:35, 3:33, 3:37

Hoofdstuk 1- verbintenissenrecht: plaatsbepaling
1.1 inleiding
Verbintenis: een juridische relatie tussen twee (of meer) partijen, waarbij de ene
partij verplicht is tot een op geld waardeerbare prestatie waarop de andere partij
recht heeft.
 Prestatie (op geld waardeerbaar): verplichting tot een doen of laten
 Verbintenis moet worden nagekomen —> anders aansprakelijk voor gevolgen

Bronnen van verbintenissen:
 Uit de wet
 Uit overeenkomst

1.2 verbintenissen uit overeenkomst
Uit overeenkomsten vloeien rechten en verplichtingen: verbintenissen (bijv.
koopovereenkomst of arbeidsovereenkomst)

Overeenkomst: afspraak tussen twee partijen. Kenmerken van overeenkomsten zijn:
 Komt tot stand voor aanbod en aanvaarding
 Wilsovereenstemming: uit aanbod en aanvaarding moet blijken dat de wil
overeenstemt
 Bij de meeste overeenkomsten ontstaan twee verbintenissen
 Tenietgaan verbintenis: als een verbintenis wordt nagekomen, houd zij op te
bestaan

Schuldeiser: partij die recht heeft op een prestatie
Schuldenaar: partij die recht heeft op een prestatie

Prestatie: object van de verbintenis
Rechtssubjecten: dragers van rechten en plichten

Wanprestatie: tekortkoming is de nakoming van een verbintenis
 Wanneer een partij haar verbintenis niet (goed nakomt)

Prestaties die bestaan uit een doen:
1. Betaling van een geldsom (kosten abonnement betalen)
2. Levering van een goed (een beker koffie)
3. Verrichten van diensten (telefoonbedrijf levert diensten)
 Prestatie kan ook uit een combinatie van deze vormen bestaan

,Prestatie die bestaat uit nalaten (iets niet doen):
1. Concurrentiebeding bijv. (Een verbintenis om niet in dienst te treden bij de
concurrent)

1.3 verbintenissen uit de wet: onrechtmatige daad
Wat moet je onder rechtmatige daad verstaan?
Bijvoorbeeld: met je fiets tegen een auto aanrijden waardoor er een kras ontstaat en
een vaas laten vallen bij een kennis.

Schade toebrengen aan een ander door onrechtmatige daad —> wettelijke
aansprakelijkheid —> verbintenis tot het vergoeden van de schade

Kenmerken onrechtmatige daad:
 Er ontstaat 1 verbintenis
 De onrechtmatige daad ontstaat uit de wet door een feitelijke handeling en een
wettelijke bepaling (geen wilsovereenstemming)

WA-verzekering: wettelijke aansprakelijkheidsverzekering
 Verzekering tegen wettelijke aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad

1.4 andere verbintenissen uit de wet: rechtmatige daad
Verschillende soorten rechtmatige daad:
1. Onverschuldigde betaling
 Wanneer er geen verbintenis was tot het betalen van een bedrag
2. Ongerechtvaardigde verrijking
 Wanneer er onverschuldigd geld op je bank stond waar je rente over hebt
ontvangen
3. Zaakwaarneming
 Je buurman maakt een raam terwijl je op vakantie bent
 Wil speelt geen rol, verbintenis ontstaat door feitelijke handeling (of
gebeurtenis) in combinatie met een wettelijke bepaling

(Kijke figuur 1.5 in boek)

1.6 privaatrecht: vermogensrecht en personenrecht
Verbintenissenrecht bepaalt hoe je je vermogen kunt verhandelen en bepaald wat er
gebeurd als iemand schade toebrengt aan je vermogen.
 Vermogen: alles wat een natuurlijk persoon (of rechtspersoon) bezit en op geld
waardeerbaar is

Verbintenissenrecht:
1. Geeft regels voor situaties waarin schade ontstaat
2. Geeft regels die gelden wanneer er overeenkomsten gesloten worden

,1.9 opbouw en structuur van het Burgerlijk Wetboek
 Boek 3 en 6 van toepassing op verbintenissenrecht
 Gelaagde opbouw burgerlijke wetboek: van algemeen naar bijzonder

1.12 beginselen en uitgangspunten van het privaatrecht
1. Contacts vrijheid: Partijen zijn vrij overeen te komen wat zij willen, zolang dit
niet verboden is.
2. Pacta Sunt servanda: Overeenkomsten moeten worden nagekomen
3. Vormvrijheid: alles mag op de manier zoals partijen dat willen, tenzij de wetgever
hiervan expliciet vanaf wijk.
4. De redelijkheid en de billijkheid: artikel 6:2 BW
 De redelijkheid verwijst naar het verstand
 De billijkheid verwijst naar ons rechtsgevoel
5. Bijzonder gaat voor algemeen:

1.13 procederen in het privaatrecht: materieel en formeel recht
Materieel recht (inhoudelijk recht): bepaalt wie in welke situatie waarop recht heeft
Formeel recht: procedures waarmee iemand zijn recht kan verwezenlijken

Hoofdregel burgerlijk procesrecht: wie stelt, bewijst.

Hoofdstuk 2 – rechtsfeiten
2.1 inleiding: rechtsfeitenschema
Feiten zonder rechtsgevolg: zaken waaraan het recht geen gevolgen verbindt
Handelingen zonder rechtsgevolg: handelingen die voor het recht niet relevant zijn
Rechtsfeiten: alle feiten waaraan het recht wel gevolgen verbindt

Aanbod en aanvaarding zijn rechtshandelingen —> brengen rechtsgevolgen voort —>
daarom zijn het rechtsfeiten

Rechtshandeling: een handeling waardoor een beoogd rechtsgevolg intreedt of kan
intreden
 Bij het verrichten van een rechtshandeling moet de wil van het rechtssubject
gericht zijn op het rechtsgevolg
 Rechtshandelingen zijn eenzijdig of meerzijdig, of gericht of ongericht

Artikel 6:213 BW: een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of
meer partijen jegens elkaar verbintenissen aangaan
 Overeenkomsten waaruit verbintenissen voortvloeien —> verbintenisscheppende
overeenkomsten of obligatoire overeenkomsten
 Vb overeenkomst waaruit geen verbintenis voortvloeit: huwelijk

Wederkerige overeenkomst: overeenkomst waarbij beide partijen een verplichting op
zich nemen.

, Niet-wederkerige overeenkomst: overeenkomst waarbij slechts één partij een
verplichting op zich neemt.
 Schenking bijvoorbeeld
 Aanvaarding is vereist

Overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling —> aan overeenkomsten zijn
rechtsgevolgen verbonden —> bij obligatoire overeenkomsten zijn de rechtsgevolgen
verbintenissen —> overeenkomsten zijn rechtsfeiten

Rechtsfeiten:
1. Onrechtmatige en rechtmatige daad
 Verbintenis ontstaat niet uit wilsovereenstemming maar uit de wet
2. Feitelijke handeling
 Er is een rechtsgevolg aan verbonden
 Voorbeeld: inrijden op een auto en daardoor schade veroorzaken
 Verschil rechtshandeling en rechtsfeit: wil is bij rechtsfeiten niet van belang

Blote rechtsfeiten: geen sprake van een handeling, maar wel een rechtsgevolg
 Voorbeeld: geboorte, bereiken pensioenleeftijd
 Wel rechtsfeiten want het recht verbindt er wel rechtsgevolgen aan

FIGUUR 2.1 RECHTSFEITENSCHEMA BOEK

2.2 rechtshandelingen
Tweezijdige rechtshandeling: overeenkomst tussen twee partijen

Rechtshandeling artikel 3:33 BW:
Een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een
verklaring heeft geopenbaard
 Met wil bedoelt de wetgever dat het moet gaan om een bewuste verklaring. De
verklaring moet gewild zijn
 Artikel 3:37 BW: verklaring is vormvrij
 Artikel 3:39 BW: een rechtshandeling die niet in de voorgeschreven vorm
is gericht, is nietig

Rechtsgevolg: verandering van rechtspositie
 Rechtspositie: het geheel aan rechten en plichten dat je op een bepaald moment
hebt (bij sluiten van een overeenkomst verandert rechtspositie)

Voorwaarden aanbod:
1. Er moet een reële mogelijkheid zijn dat het aanbod wordt aanvaard. Het
rechtsgevolg moet dus wel kunnen intreden
2. Het aanbod moet voldoende specifiek zijn
 Niet het geval? Dan is het een uitnodiging om in onderhandeling te treden