Samenvatting Dichterbij de basis hele boek H1-9

Samenvatting Dichterbij de basis H1
1. Dichterbij: visie en basishouding
Als sociaal werker heb je vaak te maken met mensen die in moeilijke levensomstandigheden
verkeren. De factoren die hierbij een rol spelen:
 Persoonlijke beperkingen (beperking/karakter)
 Persoonlijke omstandigheden (ziekte)
 Levensomstandigheden (huisvesting)
 Afkomst (gezin)
 Maatschappelijke factoren (eisen van de maatschappij)
 Economische/politieke factoren (hoge werkloosheid)

Of iemand in staat is om moeilijkheden te overwinnen, is een samenspel van deze factoren.
Als sociaal werker ondersteun je de mensen in het opbouwen van zelfredzaamheid (omgaan
met kwetsbaarheid en gebruik maken van netwerk). Het uiteindelijke doel is dat iedereen zo
goed mogelijk tot zijn recht komt. Het is goed om moeilijkheden te signaleren.

1.1 Methodisch werken
Kern van sociaal werk: mensen in hun sociale omgeving sterker maken door hen toegang te
laten krijgen tot persoonlijke, sociale en maatschappelijk hulpbronnen.

Methodisch werken biedt sociaal werker handvatten om mensen te ondersteunen op een
manier die hen vaardiger maakt in het oplossen van hun problemen en in het ontdekken en
realiseren van hun mogelijkheden. Je moet ook weten welke instanties er zijn en welke
mogelijkheden. Het gaat om aanpassen vanuit beide richtingen mensen aan de samenleving
en samenleving/instanties aan de mensen. Het doel van sociaal werk is bij te dragen aan
een rechtvaardige maatschappij waarin iedereen voldoende kansen krijgt om tot zijn recht te
komen.

De manieren waarop je met mensen in contact komt:
 Mensen melden zichzelf (spreekuur)
 Je zoekt mensen op die geen hulp zoeken (locaties in de buurt: vindplaatsgericht
werken, bij hen thuis: outreachend werken of in de wijk zijn: present zijn)
 Signalen van derden (familieleden, buurtgenoten)
 Meldingen van maatschappelijke instanties (verhuurders, thuiszorg, politie)
 Contact vanuit geïndiceerd zorgtraject (mensen die tijdelijk zijn opgenomen)

De taken die je hebt:
 Financiële en administratieve problemen ontrafelen en oplossen.
 Belangen behartigen (bemiddelen)
 Ontmoeting en onderlinge steun organiseren (deelnemen aan sociaal leven)
 Bemiddelen bij conflicten (voorkomt schade)
 Afstemmen en samenwerken voor het gewenste resultaat.
 De effecten van beleid, wet- en regelgeving signaleren (overleg met gemeente)

1.2 Theoretische onderbouwing
Empowerment
Als het mensen lukt adequaat te reageren op dreigende omstandigheden, spreken we over
veerkracht. Een aanhoudende stroom van problemen kan de veerkracht van mensen
aantasten (neerwaartse spiraal).

Een sociaal werker probeert de persoonlijke, sociale en maatschappelijke hulpbronnen te
vergroten en hun veerkracht te versterken. Je laat mensen merken dat niet alles hun eigen
schuld is en schenkt vertrouwen. Je helpt realiseren van successen.

,Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en
gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het
verwerven van controle, het aanscherpen van het kritisch bewustzijn en het stimuleren
van participatie.
 Individueel niveau: vergroten van zelfhelpend vermogen (bijv. zelfvertrouwen)
 Collectief niveau: bevorderen van zelforganisatie en zelfhulp (bijv. lotgenotencontact)
 Het politiek-maatschappelijk niveau: vergroten van de macht om veranderingen door
te voeren in de maatschappij (bijv. cliëntenraad)

Hulpbronnen: verschillende vormen van kapitaal
Kapitaalvormen:
 Economisch kapitaal (geld)
 Cultureel kapitaal (kennis/vaardigheden)
 Sociaal kapitaal (relaties en netwerken)
 Linguïstisch kapitaal (beheersen van taal)

Sociaal werk richt zich op het versterken van de kapitaalsvormen:
 Individueel: versterken van iemands kwaliteiten en vaardigeden in combinatie met
zelfvertrouwen en bewustzijn.
 Collectief: krachtbronnen in de eigen omgeving staan centraal.
 Politiek-maatschappelijk: versterken van de invloed die groepen burgers kunnen
aanwenden om hun situatie te verbeteren. Tegengaan van uitsluiting en accepteren
van anders-zijn.

1.3 Basishouding Dichterbij
Een niet-veroordelende, open en onderzoekende houding is van groot belang. Je moet
contact leggen en onderhouden met alle soort mensen. Je traint je basishouding door je te
verdiepen in de samenleving en het gedrag van mensen en door training in agogische en
methodische vaardigheden. Je moet je eigen opvattingen kenen en kritisch overdenken.

Maatschappelijke betrokkenheid
Je maakt je druk over onrecht en sociale uitsluiting. Je zoekt naar verbeterpunten door
signalen en gaat die oplossen op de grondige kennis van mensenrechten.

Breed kijken
Je analyseert vanuit verschillende invalshoeken. Je hebt oog voor de samenhang tussen
factoren in de persoon, in de groep, in de omgeving en in de samenleving. Je analyseert
draagkracht en draaglast.

Leefwereldperspectief centraal
Je kent de levensomstandigheden van mensen en kunt je verplaatsen in de wijze waarop zij
daarmee omgaan en wat voor hen van waarde is. Mensen worden gevormd en geven een
eigen betekenis aan het leven. Je wilt weten hoe zij het beleven. Als het op elkaar lijkt: elk
verhaal is anders.

Gelijkwaardigheid
Echte belangstelling en een samenwerkende in plaats van sturende houding. Je werkt vanuit
opvattingen van de ander. Ze hebben eigen zeggenschap totdat ze anderen of zichzelf
schaden (kinderbescherming, gezinsvervangend tehuis, reclassering of
schuldhulpverlening). Je mag helpen met informatie aanreiken, een perspectief bieden en
kansen creëren. Je kiest ervoor wanneer je dit inzet.

, Besef van normativiteit
Normatief: opvattingen over mens en maatschappij spelen voortdurend een rol in de
uitvoering van het werk. Opvattingen van jou en van de samenleving. Je kijkt naar de situatie
om te kijken welke opvattingen erbij horen.

Krachtgericht
Werken vanuit empowerment houdt in dat je werkt vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheid
voor het oplossen van sociale problematiek en het creëren van kansen voor mensen in
achterstandssituaties. Je gelooft in hun krachten en talenten en zoekt naar mogelijkheden.