Methodisch handelen
Hoofdstuk 1: behandelvormen geordend vanuit de verschillende fasen van et
ziekenhuis en gelinkt aan de doelstelling van het therapeutische proces
1.1 Bottom-up en top-down
Bottom-up ervaring
= focust de therapeut op de lichaamsfuncties en -structuren en de daaraan gerelateerde
stoornissen en handelingsbeperkingen om van daaruit via training en verbetering naar het handelen
op participatieniveau te werken.
o Focust op de problemen binnen specifieke handelingscomponenten
Top-down ervaring
= werkt men gestuurd en zoekt men naar het aanbieden en opbouwen van betekenisvolle
activiteiten voor de cliënt.
o De hulpvrager bepaald de richting en de aard van de activiteiten die hij na de revalidatie
wenst te kunnen en die voor hem persoonlijk een occupationele waarde hebben. Het zoeken
naar een betekenisvolle therapie voor deze cliënt
o Gebruik om het handelingsverleden en de interesses van de cliënt te begrijpen om van
daaruit te werken naar de onderliggende beperking op niveau van de lichaamsfuncties
Bottom-up Top-down
De te verwerven vaardigheid of kennisgeheel Door het gebruiken van de juiste strategieën
wordt stap voor stap aangeboden in kleine worden cognitieve of probleemoplossende
leerbare functies vaardigheden aangeleerd om zo een succesvol
o Telkens een klein onderdeel behandeld mogelijke behandeling uit te kunnen voeren
en eigen gemaakt en gaat de cliënt o Functionaliteit is belangrijkste doel
hierna door met het volgende aspect o De verwachtingen van de cliënt zijn
o Einde de vaardigheid als een geheel richtinggevend voor de opbouw van de
getraind en geïntrigeerd therapie
o Door analytisch denken en handelen de
behandeling gestructureerd aan te
bieden aan de cliënt
1.2 schematisch overzicht
van de impact van de
ergotherapie
Volgens Verkuyl kan het revalidatieproces in 4
delen opgesplitst worden
1. De letselfase (=objectief & meetbare
problemen
, 2. Functiefase (= therapie om handelingen aan te leren)
3. Functionaliteitfase (= andere context handelingen uitvoeren
4. Invoegingsfase
De nadruk op de ergotherapeutische therapievromen die in grote lijnen parallel verlopen met de
behandelingsfasen van een ziekte of aandoening. Tijdens een revalidatieproces kunnen de fasen
elkaar overlappen.
1.3 omschrijving van de behandelvormen
= verwijzen naar de diverse behandelingen die de mogelijkheid hebben om therapeutische
oefeningen te koppelen aan de activiteiten van het dagelijkse leven om zodoende de kloof tussen
therapie en werkelijkheid tot minimum te krijgen
1.3.1 functionele preventie
= richt zich vooral naar het bewegingsapparaat waarbij voldoende basisivoorwaarden
geceëerd worden opdat de hulpvrager lichamelijk actief zou kunnen starten met het herwonnen van
de gestoorde functies. Binnen deze fase wordt vooral gewerkt met open doelstellingen, waarbij de
cliënt naar eigen keuze zijn handelen structureert en de therapeut een ondersteunende vaak
observerende rol aanneemt. Hierdoor zijn de doelstellingen weinig specifiek en cliëntgericht
ingevuld. Therapeut gebruikt wel doelen om zijn handelen te structureren en om de preventieve
maatregelen doelmatig uit te werken
Duidelijkste aanwezig binnen de fysieke revalidatie
Pijn wordt bestreden, letsels worden verzorgd en een gevoel van veiligheid en geborgenheid wordt
verschaft. De acute medische behandeling staat centraal het voorkomen van vermijdbare schade
en verdere functiestoornissen
o Behoud van de onaangetaste functies
o Nog groter verlies van reeds getroffen functies verhinderen
Taak ergotherapeut
o Treffen van maatregelen die (on)rechtstreeks bijdragen tot die actieve beweeglijkheid
Rechtstreekse invloed (naar patiënt)
VB. via het aanbieden van bilaterale activiteiten wordt de aangedane zijde in symmetrie met
de gezonde zijde geoefend. (=auto passieve beweging)
Onrechtstreekse invloed (naar context patiënt)
VB. aanbieden van prikkels en stimuli land de aangedane zijde om neglectstoornissen of
verwaarlozing van een lichaamszijde te voorkomen
1.3.2 functietraining
= probleem handling analyseren en de disfuncties in kaart brengen. Door de
probleemanalyse opgespoorde disfuncties vragen een lokale of analytische behandeling door
voorzien van oefensituaties die opgebouwd zijn als geconstrueerde bewegings- cognitieve- inter- of
interpersoonlijke oefeningen. De verstoorde functie wordt tijdelijk apart en uit de normale context
, geoefend zonder dat compensatie zal toegelaten worden. De functie zal zich ontwikkelen tot op het
leeftijdsgebonden niveau van de individu. Is altijd gerelateerd aan functiedoelen of concrete
doelen(herstel van eenvoudige gedragseenheid)
De crisissituatie van de revalidatie is gestabiliseerd, verzorging en afhankelijkheid verminderen en de
behoeften naar onafhankelijkheid, zelfexpressie en educatie nemen toe
zintuiglijke – proprioceptieve – structurele – cognitieve en motorische stoornissen kunnen het
doelgerichte handelen gedeeltelijk of volledig belemmeren
o Het verbeteren van de in-attentie in de linker lichaamshelft
o Analytische extensie- en flexieoefeningen van de vingers in voorbereiding van de fijne
vingermotoriek bij schrijfvaardigheden
o Rompstabiliteitstraining als voorwaarde voor een juiste zithouding of uitgangshouding
Het oefenen van geconstrueerde bewegingen is immers belangrijk doch het functioneren is meer dan
de synthese van deze schakelfuncties
1. Geconstrueerde bewegingen
= deelbewegingen die door verstandelijke mechanische analyse van functionele bewegingen tot
stand komen die op zichzelf geen inhoud hebben en geen zelfstandige bruikbare menselijke
functie zijn
Wanneer de functie een blijvende deficiëntie vertoont en functieherstel uitgesloten is zal veelvoudig
oefenen zinloos zijn en moet er naar een andere oplossing gezocht worden. De periode waarin de
nadruk ligt op functietraining is in tijd gelimiteerd en in een bottom-up benadering plaatsvinden
2. Vaardigheidstraining (globale functietraining)
= de analytische getrainde functies in het totaal laten functioneren, het oefenen van de
natuurlijke bewegingen. Dit door het globaliseren en generaliseren van de geconstrueerde
bewegingen
Globaliseren
= het uitbreiden van de geoefende functie in combinatie met andere functies (verticale
uitbreiding)
VB. vingerbeweging wordt gekoppeld aan grijpbewegingen en worden een handfunctie, de
handfunctie wordt uitgebreid met armfunctie en rompfunctie zodat de cliënt een voorwerp kan
grijpen, manipuleren en verplaatsen in allerlei vlakken en zowel unilateraal als bimanueel kan
manipuleren
Generaliseren
= wanneer de uitgebreide functie in andere situaties uitgevoerd worden
VB. oefenen van de armfunctie in materiaal verwerkende activiteiten, in huishoudelijke activiteiten,
in vrije tijdsactiviteiten
Taak ergotherapeut
o Creatieve en analytische ingesteldheid TAV het construeren van uitnodigende media
Hoofdstuk 1: behandelvormen geordend vanuit de verschillende fasen van et
ziekenhuis en gelinkt aan de doelstelling van het therapeutische proces
1.1 Bottom-up en top-down
Bottom-up ervaring
= focust de therapeut op de lichaamsfuncties en -structuren en de daaraan gerelateerde
stoornissen en handelingsbeperkingen om van daaruit via training en verbetering naar het handelen
op participatieniveau te werken.
o Focust op de problemen binnen specifieke handelingscomponenten
Top-down ervaring
= werkt men gestuurd en zoekt men naar het aanbieden en opbouwen van betekenisvolle
activiteiten voor de cliënt.
o De hulpvrager bepaald de richting en de aard van de activiteiten die hij na de revalidatie
wenst te kunnen en die voor hem persoonlijk een occupationele waarde hebben. Het zoeken
naar een betekenisvolle therapie voor deze cliënt
o Gebruik om het handelingsverleden en de interesses van de cliënt te begrijpen om van
daaruit te werken naar de onderliggende beperking op niveau van de lichaamsfuncties
Bottom-up Top-down
De te verwerven vaardigheid of kennisgeheel Door het gebruiken van de juiste strategieën
wordt stap voor stap aangeboden in kleine worden cognitieve of probleemoplossende
leerbare functies vaardigheden aangeleerd om zo een succesvol
o Telkens een klein onderdeel behandeld mogelijke behandeling uit te kunnen voeren
en eigen gemaakt en gaat de cliënt o Functionaliteit is belangrijkste doel
hierna door met het volgende aspect o De verwachtingen van de cliënt zijn
o Einde de vaardigheid als een geheel richtinggevend voor de opbouw van de
getraind en geïntrigeerd therapie
o Door analytisch denken en handelen de
behandeling gestructureerd aan te
bieden aan de cliënt
1.2 schematisch overzicht
van de impact van de
ergotherapie
Volgens Verkuyl kan het revalidatieproces in 4
delen opgesplitst worden
1. De letselfase (=objectief & meetbare
problemen
, 2. Functiefase (= therapie om handelingen aan te leren)
3. Functionaliteitfase (= andere context handelingen uitvoeren
4. Invoegingsfase
De nadruk op de ergotherapeutische therapievromen die in grote lijnen parallel verlopen met de
behandelingsfasen van een ziekte of aandoening. Tijdens een revalidatieproces kunnen de fasen
elkaar overlappen.
1.3 omschrijving van de behandelvormen
= verwijzen naar de diverse behandelingen die de mogelijkheid hebben om therapeutische
oefeningen te koppelen aan de activiteiten van het dagelijkse leven om zodoende de kloof tussen
therapie en werkelijkheid tot minimum te krijgen
1.3.1 functionele preventie
= richt zich vooral naar het bewegingsapparaat waarbij voldoende basisivoorwaarden
geceëerd worden opdat de hulpvrager lichamelijk actief zou kunnen starten met het herwonnen van
de gestoorde functies. Binnen deze fase wordt vooral gewerkt met open doelstellingen, waarbij de
cliënt naar eigen keuze zijn handelen structureert en de therapeut een ondersteunende vaak
observerende rol aanneemt. Hierdoor zijn de doelstellingen weinig specifiek en cliëntgericht
ingevuld. Therapeut gebruikt wel doelen om zijn handelen te structureren en om de preventieve
maatregelen doelmatig uit te werken
Duidelijkste aanwezig binnen de fysieke revalidatie
Pijn wordt bestreden, letsels worden verzorgd en een gevoel van veiligheid en geborgenheid wordt
verschaft. De acute medische behandeling staat centraal het voorkomen van vermijdbare schade
en verdere functiestoornissen
o Behoud van de onaangetaste functies
o Nog groter verlies van reeds getroffen functies verhinderen
Taak ergotherapeut
o Treffen van maatregelen die (on)rechtstreeks bijdragen tot die actieve beweeglijkheid
Rechtstreekse invloed (naar patiënt)
VB. via het aanbieden van bilaterale activiteiten wordt de aangedane zijde in symmetrie met
de gezonde zijde geoefend. (=auto passieve beweging)
Onrechtstreekse invloed (naar context patiënt)
VB. aanbieden van prikkels en stimuli land de aangedane zijde om neglectstoornissen of
verwaarlozing van een lichaamszijde te voorkomen
1.3.2 functietraining
= probleem handling analyseren en de disfuncties in kaart brengen. Door de
probleemanalyse opgespoorde disfuncties vragen een lokale of analytische behandeling door
voorzien van oefensituaties die opgebouwd zijn als geconstrueerde bewegings- cognitieve- inter- of
interpersoonlijke oefeningen. De verstoorde functie wordt tijdelijk apart en uit de normale context
, geoefend zonder dat compensatie zal toegelaten worden. De functie zal zich ontwikkelen tot op het
leeftijdsgebonden niveau van de individu. Is altijd gerelateerd aan functiedoelen of concrete
doelen(herstel van eenvoudige gedragseenheid)
De crisissituatie van de revalidatie is gestabiliseerd, verzorging en afhankelijkheid verminderen en de
behoeften naar onafhankelijkheid, zelfexpressie en educatie nemen toe
zintuiglijke – proprioceptieve – structurele – cognitieve en motorische stoornissen kunnen het
doelgerichte handelen gedeeltelijk of volledig belemmeren
o Het verbeteren van de in-attentie in de linker lichaamshelft
o Analytische extensie- en flexieoefeningen van de vingers in voorbereiding van de fijne
vingermotoriek bij schrijfvaardigheden
o Rompstabiliteitstraining als voorwaarde voor een juiste zithouding of uitgangshouding
Het oefenen van geconstrueerde bewegingen is immers belangrijk doch het functioneren is meer dan
de synthese van deze schakelfuncties
1. Geconstrueerde bewegingen
= deelbewegingen die door verstandelijke mechanische analyse van functionele bewegingen tot
stand komen die op zichzelf geen inhoud hebben en geen zelfstandige bruikbare menselijke
functie zijn
Wanneer de functie een blijvende deficiëntie vertoont en functieherstel uitgesloten is zal veelvoudig
oefenen zinloos zijn en moet er naar een andere oplossing gezocht worden. De periode waarin de
nadruk ligt op functietraining is in tijd gelimiteerd en in een bottom-up benadering plaatsvinden
2. Vaardigheidstraining (globale functietraining)
= de analytische getrainde functies in het totaal laten functioneren, het oefenen van de
natuurlijke bewegingen. Dit door het globaliseren en generaliseren van de geconstrueerde
bewegingen
Globaliseren
= het uitbreiden van de geoefende functie in combinatie met andere functies (verticale
uitbreiding)
VB. vingerbeweging wordt gekoppeld aan grijpbewegingen en worden een handfunctie, de
handfunctie wordt uitgebreid met armfunctie en rompfunctie zodat de cliënt een voorwerp kan
grijpen, manipuleren en verplaatsen in allerlei vlakken en zowel unilateraal als bimanueel kan
manipuleren
Generaliseren
= wanneer de uitgebreide functie in andere situaties uitgevoerd worden
VB. oefenen van de armfunctie in materiaal verwerkende activiteiten, in huishoudelijke activiteiten,
in vrije tijdsactiviteiten
Taak ergotherapeut
o Creatieve en analytische ingesteldheid TAV het construeren van uitnodigende media
