Onderzoeksmethoden en dataverwerking 2021-2022
Module 9: onderzoeksopzet: experimenteel onderzoek
- Deze module hoort bij het design van de studie
De designs die deze les besproken worden
- Experimenteel design
- Quasi experimenteel design
- Single subject design
Experimentele designs
Verschillende namen van experimentele designs:
- Wanneer worden de participanten getest?
o Pre: voor de interventie
o Post: na de interventie
- Wat is de controlegroep?
o Between subject desing als er een aparte controlegroep is
o Within subject design zijn patiënten hun eigen controle
- Hoeveel onafhankelijke variabelen meet je?
o Onafhankelijke variabelen of factors
1 onafhankelijke variabele = single factor design of one-way design
o Factoral design – een experimentele opzet waarbij het effect van twee of meer
factoren wordt onderzocht
2 factoren? two-way factorial design
Essentie:
- Manipulatie van een onafhankelijke variabele
- Controleren van factoren die de relatie tussen onafhankelijke en afhankelijke variabele
beïnvloeden
Design validiteit – flashback naar module 7
Er is altijd confounding, zelfs bij een perfect ontworpen onderzoek
1. Pretest-posttest control group design
- Optimale design voor oorzaak-
effect relaties
- We gebruiken dit voor RCT’s en voor pragmatic clinical trials
- Karakteristieken: random assignement, een onafhankelijke variabele en twee of meer
onafhankelijke groepen, een of meer afhankelijke variabelen
Posttest only control group design
1
, Onderzoeksmethoden en dataverwerking 2021-2022
Opmerking: uiteindelijk is het toch beter op een pretest-posttest design te nemen
- Waarom zouden we dit doen? soms is het niet mogelijk om te randomiseren of soms
heeft je prettest al invloed op je posttest (bv.: je vraagt de mening van mensen na een
campagne, als je het van te voren ook al zou vragen gaan ze al te veel tijd hebben om
hierover na te denken)
- Karakteristieken:
o Random verdeling in experimentele en controlegroep
o Een onafhankelijke variabele met twee of meer onafhankelijke groepen
o Een of meer afhankelijke variabelen
Hoe zit het bij design validity voor pre-posttest en posttest only
control group design?
- External validity:
o Pre-posttest: gevaren potentiële interactie met je behandeling en je testing
(reactie-effect)
o Posttest: we kunnen geen reactie-effect hebben
- Interne validiteit is zeer sterk (randomisatie van controlegroep) voor beide gevallen
- Analyse:
o Pre-posttest: verandering vergelijken tussen interventies en controle groep
o Posttest: vergelijken van posttests tussen interventie- en controlegroep (potentiële
gevaar = dat de groepen niet gelijkwaardig zijn)
3a) factorial design for independent groups – two way
Karakteristieken:
- Random verdeling van de controle- en interventiegroep
- Twee of meer onafhankelijke variabelen of factoren, met twee of meer groepen of levels
per onafhankelijke variabele
- Voordeel: mogelijk om het effect van meerde interventies tijdens een studie te onderzoeken
- Grotere steekproef is nodig
2 manieren om een factorial design te beschrijven
- Gebaseerd op het nummer van onafhankelijke variabelen of factoren – aangeduid met
hoofdletters A,B,C,..
o Twee onafhankelijke variabelen? two-way of two-way factor design
o Drie onafhankelijke variabelen three-way of three-factor design
- Gebaseerd op het aantal niveaus in elke factor – aangeduid met nummers
o Twee onafhankelijke variabelen met telkens drie levels? 3 x 3 design
o Drie onafhankelijke variabelen, met twee, drie en vier levels? 2 x 3 x 4 design
Hoe analyseren we een factorial design? Met ANOVA (belangrijk: niet enkel kijken naar het effect van
de variabele, maar ook naar de interactie tussen de twee variabelen)
2
Module 9: onderzoeksopzet: experimenteel onderzoek
- Deze module hoort bij het design van de studie
De designs die deze les besproken worden
- Experimenteel design
- Quasi experimenteel design
- Single subject design
Experimentele designs
Verschillende namen van experimentele designs:
- Wanneer worden de participanten getest?
o Pre: voor de interventie
o Post: na de interventie
- Wat is de controlegroep?
o Between subject desing als er een aparte controlegroep is
o Within subject design zijn patiënten hun eigen controle
- Hoeveel onafhankelijke variabelen meet je?
o Onafhankelijke variabelen of factors
1 onafhankelijke variabele = single factor design of one-way design
o Factoral design – een experimentele opzet waarbij het effect van twee of meer
factoren wordt onderzocht
2 factoren? two-way factorial design
Essentie:
- Manipulatie van een onafhankelijke variabele
- Controleren van factoren die de relatie tussen onafhankelijke en afhankelijke variabele
beïnvloeden
Design validiteit – flashback naar module 7
Er is altijd confounding, zelfs bij een perfect ontworpen onderzoek
1. Pretest-posttest control group design
- Optimale design voor oorzaak-
effect relaties
- We gebruiken dit voor RCT’s en voor pragmatic clinical trials
- Karakteristieken: random assignement, een onafhankelijke variabele en twee of meer
onafhankelijke groepen, een of meer afhankelijke variabelen
Posttest only control group design
1
, Onderzoeksmethoden en dataverwerking 2021-2022
Opmerking: uiteindelijk is het toch beter op een pretest-posttest design te nemen
- Waarom zouden we dit doen? soms is het niet mogelijk om te randomiseren of soms
heeft je prettest al invloed op je posttest (bv.: je vraagt de mening van mensen na een
campagne, als je het van te voren ook al zou vragen gaan ze al te veel tijd hebben om
hierover na te denken)
- Karakteristieken:
o Random verdeling in experimentele en controlegroep
o Een onafhankelijke variabele met twee of meer onafhankelijke groepen
o Een of meer afhankelijke variabelen
Hoe zit het bij design validity voor pre-posttest en posttest only
control group design?
- External validity:
o Pre-posttest: gevaren potentiële interactie met je behandeling en je testing
(reactie-effect)
o Posttest: we kunnen geen reactie-effect hebben
- Interne validiteit is zeer sterk (randomisatie van controlegroep) voor beide gevallen
- Analyse:
o Pre-posttest: verandering vergelijken tussen interventies en controle groep
o Posttest: vergelijken van posttests tussen interventie- en controlegroep (potentiële
gevaar = dat de groepen niet gelijkwaardig zijn)
3a) factorial design for independent groups – two way
Karakteristieken:
- Random verdeling van de controle- en interventiegroep
- Twee of meer onafhankelijke variabelen of factoren, met twee of meer groepen of levels
per onafhankelijke variabele
- Voordeel: mogelijk om het effect van meerde interventies tijdens een studie te onderzoeken
- Grotere steekproef is nodig
2 manieren om een factorial design te beschrijven
- Gebaseerd op het nummer van onafhankelijke variabelen of factoren – aangeduid met
hoofdletters A,B,C,..
o Twee onafhankelijke variabelen? two-way of two-way factor design
o Drie onafhankelijke variabelen three-way of three-factor design
- Gebaseerd op het aantal niveaus in elke factor – aangeduid met nummers
o Twee onafhankelijke variabelen met telkens drie levels? 3 x 3 design
o Drie onafhankelijke variabelen, met twee, drie en vier levels? 2 x 3 x 4 design
Hoe analyseren we een factorial design? Met ANOVA (belangrijk: niet enkel kijken naar het effect van
de variabele, maar ook naar de interactie tussen de twee variabelen)
2
