Analyseren in kwalitatief onderzoek
Hennie Boeije
Hoofdstuk 1. Inleiding kwalitatief onderzoek
1.1 Kwantitatief en kwalitatief onderzoek
In kwantitatief onderzoek wordt de literatuur en een vooraf gekozen theorie gebruikt om hypothesen uit af
te leiden. Deze hypothesen of vooronderstellingen toetst men door middel van het onderzoek. Er wordt
gezocht naar een kenmerk om te gaan onderzoeken/meten. Er wordt hier veel gebruik gemaakt van
cijfers, statistiek, meetinstrumenten en veel onderzoekseenheden. men zoekt naar verklaringen en
bevindingen.
In kwalitatief onderzoek daarentegen wordt de literatuur veelal gebruikt om een probleemstelling
te formuleren die als leidraad door het onderzoek loopt. Het doel is om het onderwerp met de juiste
begrippen te beschrijven en te begrijpen wat er zich afspeelt. Dit onderzoekt de onderzoeker vooral met
zichzelf als meetinstrument en zoekt resultaten die bestaan uit beschrijvingen van begrippen die de
onderzoeker uit de gegevens destilleert en de redenering die de onderzochten aandragen voor hun
gedrag en gevoelens.
1.2 Varianten in kwalitatief onderzoek
Er zijn twee grote varianten, waarbij de een uitgaat van kenmerken van de taal en
communicatieprocessen en de anders zoekt begrip van de betekenis van teksten en gedrag. Dit boek is
geweid aan de tweede, en meest gangbare, manier van kwalitatief onderzoek. Deze interpretatieve
variant specificeert op de sociale werkelijkheid en zoekt naar de betekenis die mensen geven aan
verschijnselen en dat ze die onderling uitwisselen in hun alledaagse interacties, zodanig dat ze
gezamenlijk een werkelijkheid construeren. In de analyse staan de gedetailleerdheid en de rijkdom van
de betekeniswereld centraal.
De casestudy → is de studie naar een verschijnsel(een casus) in de natuurlijke context. De
case wordt zoveel mogelijk in zijn geheel onderzocht, wat inhoud dat er eerst heel breed informatie wordt
vergaart voor er gespecificeerd wordt op kleine kenmerken. Het wordt vaak gebruikt voor organisatie- en
beleidsonderzoeken.
Definitie van kwalitatief onderzoek:
In kwalitatief onderzoek richt de vraagstelling zich op onderwerpen die te maken hebben met de wijze
waarop mensen betekenis geven aan hun sociale omgeving en hoe ze zich op basis daarvan gedragen.
Er worden onderzoeksmethoden gebruikt die het mogelijk maakt om het onderwerp vanuit het perspectief
van de onderzochte mensen te leren kennen met het doel om het te beschrijven en waar mogelijk te
verklaren.
1.3 Kenmerken van kwalitatief onderzoek
1. vraagstelling richt zich op de wijze waarop mensen betekenis geven aan hun sociale
omgeving en zich daar ten opzichte van gedragen.
2. onderzoeksmethoden om het onderwerp vanuit het perspectief van de onderzochten te
zien
3. het doel om het onderwerp te beschrijven en waar mogelijk te verklaren (begrijpen?)
Hun gedrag kan worden verklaard op basis van de alledaagse betekenissen of constructies. Kwalitatief
onderzoek gaat de diepte in, waardoor er vaak niet veel gevallen worden bekeken, maar één heel diep.
Daarom noemt men het ook wel is intensief onderzoek. Het perspectief van de onderzochte personen
, waarnaar kwalitatieve onderzoekers op zoek zijn, wordt ook wel het inner perspective / emic perspective
genoemd. Ze interpreteren wat mensen vinden en wat ze doen.
Om dat emic perspective te leren kennen zetten onderzoekers zichzelf in als instrument om data
verzamelen. Ze leven zich in in de situatie en nemen tegelijk waar in de natuurlijke situatie, naturalistisch
onderzoek. De uitvoering is niet geheel van tevoren in het onderzoeksplan vast te leggen, omdat we
gedurende het onderzoek flexibel willen kunnen reageren en openstaan van alles. Hij zal ook tussentijds
zijn verzamelde gegevens analyseren en zich door de uitkomsten van deze analyse laten leiden bij de
volgende waarnemingen. Dit noemen we inductief onderzoek doen, een open procedure.
Er wordt overwegend een inductieve analyse methode gebruikt, dat wil zeggen dat ze zich meer laten
leiden door hun gegevens dan door de literatuur. Typische resultaten van een kwalitatief onderzoek zijn
verschrijvingen van begrippen of typen. Als kwalitatieve onderzoekers met hun onderzoek verklaring
nastreven, dan willen ze niet alleen aangeven hoe dingen in elkaar zitten, maar ook waarom ze zo in
elkaar zitten. De onderzoeker zal ook de bevindingen plaatsen tegen theoretische en/of maatschappelijke
achtergronden.
Kenmerken van kwalitatief onderzoek:
- Beleving (interpretatief) - Uitgebreide gedetailleerde
beschrijvingen
- naturalistisch - Verklaring van betrokkenen vanuit
theoretische
- Open onderzoeksprocedure en/of maatschappelijke
achtergronden
- Onderzoeker is het instrument
1.4 De keuze voor kwalitatief onderzoek
Als situaties als deze voorkomen is kwalitatief onderzoek gepast:
1. bijzondere/eigenaardige van een persoon/situatie/organisatie wordt beschreven.
2. waar weinig onderzoek nog is gedaan.
3. waarvan de uitkomsten elkaar tegenspreken, en dus getoetst moet worden of om
verklaring vragen.
4. die zo complex of veranderlijk zijn, dat een open methode nodig is.
5. waarin het om praktische of ethische redenen moeilijk is om kwantificerend te werk te
gaan.
6. waarin men de betekeniswereld achter interacties, processen, gedragingen, gevoelens
en ervaringen wil exploreren.
1.5 Combinaties met kwantitatief onderzoek
Voor combinaties van onderzoekstypen moeten goede redenen bestaan, omdat de keuze voor een mix
de onderzoekslast immers ook duchtig verhoogd. Vaak wordt op paradigmatische redenen gekozen voor
een combinatie.
Hoofdstuk 2. De kwalitatieve onderzoeksopzet
De open aanpak veronderstelt geen planning, maar dat is niet waar. De onderzoeker moet een balans
vinden tussen het onderzoeksplan en de uitvoeringspraktijk. Een plan geeft houvast, maar mag de
flexibiliteit niet in de weg staan.
Hennie Boeije
Hoofdstuk 1. Inleiding kwalitatief onderzoek
1.1 Kwantitatief en kwalitatief onderzoek
In kwantitatief onderzoek wordt de literatuur en een vooraf gekozen theorie gebruikt om hypothesen uit af
te leiden. Deze hypothesen of vooronderstellingen toetst men door middel van het onderzoek. Er wordt
gezocht naar een kenmerk om te gaan onderzoeken/meten. Er wordt hier veel gebruik gemaakt van
cijfers, statistiek, meetinstrumenten en veel onderzoekseenheden. men zoekt naar verklaringen en
bevindingen.
In kwalitatief onderzoek daarentegen wordt de literatuur veelal gebruikt om een probleemstelling
te formuleren die als leidraad door het onderzoek loopt. Het doel is om het onderwerp met de juiste
begrippen te beschrijven en te begrijpen wat er zich afspeelt. Dit onderzoekt de onderzoeker vooral met
zichzelf als meetinstrument en zoekt resultaten die bestaan uit beschrijvingen van begrippen die de
onderzoeker uit de gegevens destilleert en de redenering die de onderzochten aandragen voor hun
gedrag en gevoelens.
1.2 Varianten in kwalitatief onderzoek
Er zijn twee grote varianten, waarbij de een uitgaat van kenmerken van de taal en
communicatieprocessen en de anders zoekt begrip van de betekenis van teksten en gedrag. Dit boek is
geweid aan de tweede, en meest gangbare, manier van kwalitatief onderzoek. Deze interpretatieve
variant specificeert op de sociale werkelijkheid en zoekt naar de betekenis die mensen geven aan
verschijnselen en dat ze die onderling uitwisselen in hun alledaagse interacties, zodanig dat ze
gezamenlijk een werkelijkheid construeren. In de analyse staan de gedetailleerdheid en de rijkdom van
de betekeniswereld centraal.
De casestudy → is de studie naar een verschijnsel(een casus) in de natuurlijke context. De
case wordt zoveel mogelijk in zijn geheel onderzocht, wat inhoud dat er eerst heel breed informatie wordt
vergaart voor er gespecificeerd wordt op kleine kenmerken. Het wordt vaak gebruikt voor organisatie- en
beleidsonderzoeken.
Definitie van kwalitatief onderzoek:
In kwalitatief onderzoek richt de vraagstelling zich op onderwerpen die te maken hebben met de wijze
waarop mensen betekenis geven aan hun sociale omgeving en hoe ze zich op basis daarvan gedragen.
Er worden onderzoeksmethoden gebruikt die het mogelijk maakt om het onderwerp vanuit het perspectief
van de onderzochte mensen te leren kennen met het doel om het te beschrijven en waar mogelijk te
verklaren.
1.3 Kenmerken van kwalitatief onderzoek
1. vraagstelling richt zich op de wijze waarop mensen betekenis geven aan hun sociale
omgeving en zich daar ten opzichte van gedragen.
2. onderzoeksmethoden om het onderwerp vanuit het perspectief van de onderzochten te
zien
3. het doel om het onderwerp te beschrijven en waar mogelijk te verklaren (begrijpen?)
Hun gedrag kan worden verklaard op basis van de alledaagse betekenissen of constructies. Kwalitatief
onderzoek gaat de diepte in, waardoor er vaak niet veel gevallen worden bekeken, maar één heel diep.
Daarom noemt men het ook wel is intensief onderzoek. Het perspectief van de onderzochte personen
, waarnaar kwalitatieve onderzoekers op zoek zijn, wordt ook wel het inner perspective / emic perspective
genoemd. Ze interpreteren wat mensen vinden en wat ze doen.
Om dat emic perspective te leren kennen zetten onderzoekers zichzelf in als instrument om data
verzamelen. Ze leven zich in in de situatie en nemen tegelijk waar in de natuurlijke situatie, naturalistisch
onderzoek. De uitvoering is niet geheel van tevoren in het onderzoeksplan vast te leggen, omdat we
gedurende het onderzoek flexibel willen kunnen reageren en openstaan van alles. Hij zal ook tussentijds
zijn verzamelde gegevens analyseren en zich door de uitkomsten van deze analyse laten leiden bij de
volgende waarnemingen. Dit noemen we inductief onderzoek doen, een open procedure.
Er wordt overwegend een inductieve analyse methode gebruikt, dat wil zeggen dat ze zich meer laten
leiden door hun gegevens dan door de literatuur. Typische resultaten van een kwalitatief onderzoek zijn
verschrijvingen van begrippen of typen. Als kwalitatieve onderzoekers met hun onderzoek verklaring
nastreven, dan willen ze niet alleen aangeven hoe dingen in elkaar zitten, maar ook waarom ze zo in
elkaar zitten. De onderzoeker zal ook de bevindingen plaatsen tegen theoretische en/of maatschappelijke
achtergronden.
Kenmerken van kwalitatief onderzoek:
- Beleving (interpretatief) - Uitgebreide gedetailleerde
beschrijvingen
- naturalistisch - Verklaring van betrokkenen vanuit
theoretische
- Open onderzoeksprocedure en/of maatschappelijke
achtergronden
- Onderzoeker is het instrument
1.4 De keuze voor kwalitatief onderzoek
Als situaties als deze voorkomen is kwalitatief onderzoek gepast:
1. bijzondere/eigenaardige van een persoon/situatie/organisatie wordt beschreven.
2. waar weinig onderzoek nog is gedaan.
3. waarvan de uitkomsten elkaar tegenspreken, en dus getoetst moet worden of om
verklaring vragen.
4. die zo complex of veranderlijk zijn, dat een open methode nodig is.
5. waarin het om praktische of ethische redenen moeilijk is om kwantificerend te werk te
gaan.
6. waarin men de betekeniswereld achter interacties, processen, gedragingen, gevoelens
en ervaringen wil exploreren.
1.5 Combinaties met kwantitatief onderzoek
Voor combinaties van onderzoekstypen moeten goede redenen bestaan, omdat de keuze voor een mix
de onderzoekslast immers ook duchtig verhoogd. Vaak wordt op paradigmatische redenen gekozen voor
een combinatie.
Hoofdstuk 2. De kwalitatieve onderzoeksopzet
De open aanpak veronderstelt geen planning, maar dat is niet waar. De onderzoeker moet een balans
vinden tussen het onderzoeksplan en de uitvoeringspraktijk. Een plan geeft houvast, maar mag de
flexibiliteit niet in de weg staan.
