H5 Tijd van ontdekkers en hervormers ღ
☆ 5.1 Renaissance en humanisme
‘Wedergeboorte’ van de Oudheid:
- In de Middeleeuwen was er weinig waardering voor de kennis uit de Oudheid. De Kerk zag Griekse
nen Romeinse wetenschap als ‘onchristelijk’.
- Via handel en kruistochten contact met Arabieren. Via de Arabieren kwamen geschriften uit de
nOudheid weer terug in Europa.
Eerst in (Noord) Italië:
- Vanaf 1450
- Door handel en rijk geworden burgerij
- Mentaliteitsverandering: ‘Carpe Diem’ (pluk de dag), geniet van het leven, denk niet alleen aan de
ndood ‘Memento mori’.
- Nieuwe interesse in cultuur van de Oudheid.
Renaissance in de kunst:
- Kopiëren van de klassieke vormentaal: symmetrie, dynamiek, zuilen en timpanen.
- Belangrijk verschil vergeleken met de Oudheid: gezichten en beelden tonen emotie.
- Grote namen: Michelangelo, Rafael, Leonardo da Vinci.
Humanisme:
- Nieuwe manier van denken en aankijken tegen de wereld.
- Middeleeuwen: het geloof heeft in alle zaken autoriteit, ook in de wetenschap.
- Humanisme: het verstand, de logica moeten leidend zijn.
- Zelf onderzoek doen, feiten achterhalen, emotie en subjectiviteit uitschakelen.
Erasmus van Rotterdam:
- Wilde onderzoeken in hoeverre de Bijbelvertaling in zijn eigen tijd (Vulgaat-bijbel), nog leek op het
norigineel.
- Conclusie: veel (vertaal)fouten in de Vulgaat.
- Kloppen de regels van de Kerk dan wel?
☆ 5.2 Ontdekkers van nieuwe werelden
Wereldbeeld rond 1450:
- Middellandse Zeegebied redelijk betrouwbaar weergegeven.
- Aanvullingen met kaarten uit de Oudheid en de Arabische wereld maken het wereldbeeld
ncompleter.
Handel met Azië over land:
- Exotische, dure, goederen (peper, porselein, zijde).
- ‘Zijderoute’ via China, Centraal Azië, Perzië, Midden-Oosten, Constantinopel naar Italië.
- In 1452 veroveren de Turken Constantinopel (einde Oost-Romeinse Rijk) en het grootste deel van
nhet Midden-Oosten.
- Handel via zijderoute duurder, Turken heffen hoge belastingen.
, Handel met Azië over zee:
- Portugezen proberen via zee ‘Indië’ (verzamelnaam voor Azië) te bereiken.
- Om Afrika heen varen.
- Ontdekken in etappes.
- 1498 bereikt Vasco da Gama de westkust van India.
Factorijen:
- Versterkte kustplaatsen, forten, havens, opslagplaatsen.
- Winstgevende handel maar veel risico.
Spanje volgt Portugal:
- 1492 ‘Reconquista’ voltooid, Spanje weer onder controle van de christelijke koning en koningin.
- Westelijke route naar Indië ontdekt door Columbus.
- Nieuw continent: Amerika.
- Paus bemiddelt bij sluiten Verdrag van Tordesillas: verdeling ‘Nieuwe Wereld’ tussen Spanje en
nPortugal.
Verovering van de Azteken- en Inca-rijken:
- Conquistadores.
- Zoektocht naar rijkdom, bezit van land, verspreiden christendom.
- Europeanen hadden betere wapens.
- Indianen niet immuun tegen ‘Europese’ ziekten.
Koloniseren:
- Encomienda systeem: grote landgoederen waar indianen verplicht werkten voor de Spanjaarden.
- Afrikaanse slaven vervangen de indianen.
- Samenleving ingedeeld in casta’s: afkomst bepaalt je sociale positie.
Gevolgen ontdekkingsreizen:
- Massale sterfte indianen, verdwijnen complete culturen.
- Introductie christendom.
- Ontstaan winstgevende Driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika.
- Grote aantallen in slavernij afgevoerde Afrikanen worden naar Amerika verscheept.
- Door invoer gestolen goud en zilver inflatie (stijging prijzen, waardevermindering geld) in Europa.
- Middellandse Zeehandel wordt minder belangrijk, handel via de Atlantische Oceaan belangrijker.
- Verbreding van het wereldbeeld door de ontdekking van nieuwe gebieden.
- Toename wetenschappelijke interesse en kennis.
☆ 5.3 De kerkhervorming
De Kerk tot 1500:
- Paus als leider (plaatsvervanger van Jezus/God).
- Hiërarchische, gecentraliseerde organisatie.
- Toonaangevend als het ging om normen en waarden.
- Zorg voor zieken, armen en ouderen.
- Christelijke rituelen overal aanwezig.
- Kerk/paus hadden ook politieke macht.
☆ 5.1 Renaissance en humanisme
‘Wedergeboorte’ van de Oudheid:
- In de Middeleeuwen was er weinig waardering voor de kennis uit de Oudheid. De Kerk zag Griekse
nen Romeinse wetenschap als ‘onchristelijk’.
- Via handel en kruistochten contact met Arabieren. Via de Arabieren kwamen geschriften uit de
nOudheid weer terug in Europa.
Eerst in (Noord) Italië:
- Vanaf 1450
- Door handel en rijk geworden burgerij
- Mentaliteitsverandering: ‘Carpe Diem’ (pluk de dag), geniet van het leven, denk niet alleen aan de
ndood ‘Memento mori’.
- Nieuwe interesse in cultuur van de Oudheid.
Renaissance in de kunst:
- Kopiëren van de klassieke vormentaal: symmetrie, dynamiek, zuilen en timpanen.
- Belangrijk verschil vergeleken met de Oudheid: gezichten en beelden tonen emotie.
- Grote namen: Michelangelo, Rafael, Leonardo da Vinci.
Humanisme:
- Nieuwe manier van denken en aankijken tegen de wereld.
- Middeleeuwen: het geloof heeft in alle zaken autoriteit, ook in de wetenschap.
- Humanisme: het verstand, de logica moeten leidend zijn.
- Zelf onderzoek doen, feiten achterhalen, emotie en subjectiviteit uitschakelen.
Erasmus van Rotterdam:
- Wilde onderzoeken in hoeverre de Bijbelvertaling in zijn eigen tijd (Vulgaat-bijbel), nog leek op het
norigineel.
- Conclusie: veel (vertaal)fouten in de Vulgaat.
- Kloppen de regels van de Kerk dan wel?
☆ 5.2 Ontdekkers van nieuwe werelden
Wereldbeeld rond 1450:
- Middellandse Zeegebied redelijk betrouwbaar weergegeven.
- Aanvullingen met kaarten uit de Oudheid en de Arabische wereld maken het wereldbeeld
ncompleter.
Handel met Azië over land:
- Exotische, dure, goederen (peper, porselein, zijde).
- ‘Zijderoute’ via China, Centraal Azië, Perzië, Midden-Oosten, Constantinopel naar Italië.
- In 1452 veroveren de Turken Constantinopel (einde Oost-Romeinse Rijk) en het grootste deel van
nhet Midden-Oosten.
- Handel via zijderoute duurder, Turken heffen hoge belastingen.
, Handel met Azië over zee:
- Portugezen proberen via zee ‘Indië’ (verzamelnaam voor Azië) te bereiken.
- Om Afrika heen varen.
- Ontdekken in etappes.
- 1498 bereikt Vasco da Gama de westkust van India.
Factorijen:
- Versterkte kustplaatsen, forten, havens, opslagplaatsen.
- Winstgevende handel maar veel risico.
Spanje volgt Portugal:
- 1492 ‘Reconquista’ voltooid, Spanje weer onder controle van de christelijke koning en koningin.
- Westelijke route naar Indië ontdekt door Columbus.
- Nieuw continent: Amerika.
- Paus bemiddelt bij sluiten Verdrag van Tordesillas: verdeling ‘Nieuwe Wereld’ tussen Spanje en
nPortugal.
Verovering van de Azteken- en Inca-rijken:
- Conquistadores.
- Zoektocht naar rijkdom, bezit van land, verspreiden christendom.
- Europeanen hadden betere wapens.
- Indianen niet immuun tegen ‘Europese’ ziekten.
Koloniseren:
- Encomienda systeem: grote landgoederen waar indianen verplicht werkten voor de Spanjaarden.
- Afrikaanse slaven vervangen de indianen.
- Samenleving ingedeeld in casta’s: afkomst bepaalt je sociale positie.
Gevolgen ontdekkingsreizen:
- Massale sterfte indianen, verdwijnen complete culturen.
- Introductie christendom.
- Ontstaan winstgevende Driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika.
- Grote aantallen in slavernij afgevoerde Afrikanen worden naar Amerika verscheept.
- Door invoer gestolen goud en zilver inflatie (stijging prijzen, waardevermindering geld) in Europa.
- Middellandse Zeehandel wordt minder belangrijk, handel via de Atlantische Oceaan belangrijker.
- Verbreding van het wereldbeeld door de ontdekking van nieuwe gebieden.
- Toename wetenschappelijke interesse en kennis.
☆ 5.3 De kerkhervorming
De Kerk tot 1500:
- Paus als leider (plaatsvervanger van Jezus/God).
- Hiërarchische, gecentraliseerde organisatie.
- Toonaangevend als het ging om normen en waarden.
- Zorg voor zieken, armen en ouderen.
- Christelijke rituelen overal aanwezig.
- Kerk/paus hadden ook politieke macht.
