Aantekeningen colleges inleiding in de pedagogische en onderwijswetenschappen 2A
College 1 Introductie in de onderwijswetenschappen
Onderwijswetenschappen
- Leren en onderwijs zijn overal, en belangrijk voor individu en maatschappij
- Is nogal wat discussie over (bijv. ook over effecten van corona op onderwijs en hoe het
geregeld moet worden)
- School is natuurlijke omgeving van kinderen, brengen een groot deel van hun leven door op
school
- On-der-wijs (het: o): overdracht van kennis of vaardigheden
- Breder definiëren: het proces van geven en krijgen van systematische instructie, met name op
een school of universiteit. Vaak overdracht van generaliseerbare/abstracte kennis
- Onderwijswetenschappen: interdisciplinair onderzoeksveld waarin onderzoekers onderzoek
doen maar 1) hoe mensen leren (alleen en samen), 2) naar hoe leren te verteren door diverse
sociale en organisatorische instellingen en nieuwe ontwerpen van leeromgevingen.
- Nog veel vragen over:
- Hoe kinderen en jongeren leren in het onderwijs
- Wat dit betekent voor hoe het onderwijs vormgeven
- Hoe we het onderwijs kunnen verbeteren en vernieuwen
- Doel onderwijswetenschappen:
- Beschrijven, begrijpen, verklaren van gedrag
- Leren, opleiden en ontwikkelen in het onderwijs
Hoe ziet het NL onderwijsveld er uit?
- Onderwijspraktijk/-instellingen
- Schoolleiding
- Leraren
- Leerlingen
- Onderwijsbeleid
- Ministerie OCW
- Inspectie van het onderwijs
- Onderwijs-onderzoek
- O.a. universiteiten
- Algemeen - vakspecifiek
- Onderwijsmaterialen en - technologie
- Methode-uitgevers
- Toetsuitgevers
- Training en advies
- Onderwijsadvies
- Lerarenopleidingen
Onderwijs in NL
- Leerplichtig 4-18 jaar
- Voor 4 jaar: kinderopvang of vve (vroege voorschoolse educatie)
- Daarna basisonderwijs, parallel daaraan, speciaal basisonderwijs en speciaal basisonderwijs
voor kinderen met leer-of gedragsproblemen
- Vanaf ongeveer 12 jaar: voortgezet onderwijs
, - VWO, Havo en Vmbo
- Ook Praktijkonderwijs en speciaal voortgezet onderwijs
- Daarna doorstromen
- Vanuit vmbo vooral naar mbo
- Vanuit havo vooral naar hbo
- Vanuit vwo vooral naar WO, kun je bachelor halen en ook master
- Per land verschilt onderwijssysteem
Expertises die zich met onderwijsinspecties bezighouden:
- Onderwijskundigen
- Pedagogen
- Pedagogen die aan vergelijkende pedagogiek doen
- Educatief ontwerpers
- Educatief technologen: zij zijn de experts die zich toespitsen op het analyseren, ontwerpen,
ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van de processen en hulpmiddelen die leren kunnen
versterken
- (Vak)didactici: zij onderzoeken het lesgeven of de methodes om les te geven, vaak specifiek
voor een bepaald vakgebied
- Onderwijssociologen: richten zich op de studie van de structuren en de processen die de
onderwijskansen van jongeren bepalen
- Economen
- Ethici en moraal wetenschappers
- Cognitieve psychologen: richt zich op de processen die te maken hebben met zaken als
begrip, kennis, herinneringen en geheugen, probleemoplossend vermogen en
informatieverwerking
- Onderwijswetenschappers
- Neurowetenschappers: de studie van het brein, de verbindingen tussen diverse gebieden van
het brein en de manier waarop die zich verhouden tot leren
- Wetenschapscommunicatoren: wetenschappers, trainers, bloggers en wetenschapsjournalisten
die wetenschappelijke onderzoeken lezen, bij voorkeur in tijdschriften met peer-review. Ze
vertalen de kennis naar begrijpelijke aanbevelingen voor praktijkmensen
Onderwijs in cijfers
- vmbo heeft de grootste instroom in het voortgezet onderwijs
- 22 procent van alle leerlingen haalt uiteindelijk een bachelordiploma
- 13 procent van de leerlingen haalt uiteindelijk een masterdiploma
Onderwijswetenschappen in Leiden
- Lerende kind op microniveau
- Neuro/brein
- Sociaal-emotioneel
- Cognitief
- Rekenen/taal
- Schoolcontext op mesoniveau
- Leren en instructie
- Leraren
- Relatie leraar-leerling
- Interacties in de klas
, - Organisatie onderwijs in school
- Schoolontwikkeling
- Maatschappij op macroniveau
- Onderwijsbeleid
- Onderwijsstelsel
- Maatschappelijke effecten van onderwijs
Onderzoek in Leiden
- Waar:
- Laboratorium
- Natuurlijke omgeving
- Hoe:
- Experiment/interventie
- Correlationeel
- Observatie
- Gedragsonderzoek
- Instrument:
- Observatieschema's
- Vragenlijsten
- Interviews
- Tests/toetsen
- Hardop denken
- Reactietijden/leestijden
- Oogbewegingen
- fMRI/EEG
Discussies over het onderwijs
- Heel veel discussies en vragen
- Heel veel belanghebbenden (iedereen heeft wel iets met het onderwijs te maken)
- Veel geloof, ideologieën met anekdotisch ‘bewijs’
- Doel boek (jongens zijn slimmer dan meisjes): wetenschappelijke grote schoonmaak
- Mythen, pseudo-theorieën
- Belangrijke nuanceringen
- Wetenschap heeft het niet voor het zeggen
- Uiteindelijk heeft bijv. politiek het voor het zeggen
- Politici hakken knopen door, op basis van wetenschap en maatschappelijk debat
- Wetenschap zoekt onderliggende mechanisme
Overtuigingen over onderwijs (vernieuwing)
- Overal zien we bewijs voor mythen
- Drie verklaringen voor hardnekkigheid overtuigingen
- Patternicity bias: de neiging om betekenisvolle patronen te zoeken in willekeurige
dingen en gebeurtenissen. Ons brein legt graag verbanden tussen dingen die er niet
zijn.
- Confirmation bias: het zoeken en vinden van bevestigend bewijs voor wat we al
geloven. Wat we geloven/aannemen van de feiten is lang niet alles. Als iemand met
een objectief feit komt is het niet zo dat we die meteen overnemen en alles wat we al
, wisten meteen vergeten en negeren. Vaak is dat wat je gelooft een overlapping van
een feit en jouw mening.
- Hindsight bias: verklaringen na de feiten afstemmen op datgene waarvan we weten
dat het is gebeurd (het ‘oh dat wist ik wil - fenomeen’)
- Taylor Swift: ‘I knew you were trouble when you walked in’ -> Hindsight
10 grondbeginselen voor goed onderwijs van Barak Rosenshine
1. Herhaal elke dag iets wat je eerder hebt geleerd
2. Stel nieuw materiaal in kleine stapjes voor
3. Stel vragen
4. Voorzie modellen
5. Begeleid de toepassing van de leerling
6. Controleer of de leerling het begrepen heeft
7. Behoud een hoog slagingspercentage
8. Voorzie een raamwerk voor moeilijke taken
9. Eis en controleer zelfstandig oefenen
10. Betrek leerlingen in wekelijks en maandelijks revisie
Waarom zijn mythes zo hardnekkig?
- Onderwijs echt veranderen is lastig: vaak (schijnbaar) succes van onderwijsvernieuwing op
korte termijn
- Vernieuwend project vs. toepassing van die vernieuwing in het onderwijs: bijv.
opschaling, langdurige implementatie
- Onderzoek naar ‘bewijs’ zwak opgezet: bijv. onderzoek dat laat zien dat
Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) ‘werkt’: maar ten opzichte van wat?
- Hawthorne effect: de glans van het nieuwe/effect van onderzocht worden (mensen
gedragen zich anders als ze weten dat ze geobserveerd worden)
- Soms zijn we gewoon lui (mensen zijn gewoontedieren)
- We houden van hokjesdenken
Theorieën/paradigma’s over onderwijs(vormen)
- (Sociaal-)constructivisme
- Actieve kennisverwerving in samenwerking
- Focust op de manier waarop mensen zelf kennis construeren (constructivisme) in
samenwerking met anderen (sociaal).
- Centraal in die filosofie staat het idee dat we kinderen in een leeromgeving moeten
plaatsen waarin ze zelf actief kennis moeten verwerven.
- Cognitivisme
- Denken staat centraal/differentiatie (mensen verschillen van elkaar, niet iedereen leert
op dezelfde manier) Niet alleen over wat mensen leren maar ook hoe ze dat doen
- Gedragsmodel/behaviorisme
- Gedrag staat centraal: doelen/belonen/straffen
- Onnodig hokjesdenken > dogma's en ruzies
- Uit alle stromingen haalt onderwijs wel iets
- Waarom zou er maar één model bestaan om efficiënt, effectief en aangenaam te leren?
3 redenen waarom iets initieel kan en zal slagen, maar waarbij de eigenlijke uitvoering en toepassing
een teleurstelling zullen zijn.
College 1 Introductie in de onderwijswetenschappen
Onderwijswetenschappen
- Leren en onderwijs zijn overal, en belangrijk voor individu en maatschappij
- Is nogal wat discussie over (bijv. ook over effecten van corona op onderwijs en hoe het
geregeld moet worden)
- School is natuurlijke omgeving van kinderen, brengen een groot deel van hun leven door op
school
- On-der-wijs (het: o): overdracht van kennis of vaardigheden
- Breder definiëren: het proces van geven en krijgen van systematische instructie, met name op
een school of universiteit. Vaak overdracht van generaliseerbare/abstracte kennis
- Onderwijswetenschappen: interdisciplinair onderzoeksveld waarin onderzoekers onderzoek
doen maar 1) hoe mensen leren (alleen en samen), 2) naar hoe leren te verteren door diverse
sociale en organisatorische instellingen en nieuwe ontwerpen van leeromgevingen.
- Nog veel vragen over:
- Hoe kinderen en jongeren leren in het onderwijs
- Wat dit betekent voor hoe het onderwijs vormgeven
- Hoe we het onderwijs kunnen verbeteren en vernieuwen
- Doel onderwijswetenschappen:
- Beschrijven, begrijpen, verklaren van gedrag
- Leren, opleiden en ontwikkelen in het onderwijs
Hoe ziet het NL onderwijsveld er uit?
- Onderwijspraktijk/-instellingen
- Schoolleiding
- Leraren
- Leerlingen
- Onderwijsbeleid
- Ministerie OCW
- Inspectie van het onderwijs
- Onderwijs-onderzoek
- O.a. universiteiten
- Algemeen - vakspecifiek
- Onderwijsmaterialen en - technologie
- Methode-uitgevers
- Toetsuitgevers
- Training en advies
- Onderwijsadvies
- Lerarenopleidingen
Onderwijs in NL
- Leerplichtig 4-18 jaar
- Voor 4 jaar: kinderopvang of vve (vroege voorschoolse educatie)
- Daarna basisonderwijs, parallel daaraan, speciaal basisonderwijs en speciaal basisonderwijs
voor kinderen met leer-of gedragsproblemen
- Vanaf ongeveer 12 jaar: voortgezet onderwijs
, - VWO, Havo en Vmbo
- Ook Praktijkonderwijs en speciaal voortgezet onderwijs
- Daarna doorstromen
- Vanuit vmbo vooral naar mbo
- Vanuit havo vooral naar hbo
- Vanuit vwo vooral naar WO, kun je bachelor halen en ook master
- Per land verschilt onderwijssysteem
Expertises die zich met onderwijsinspecties bezighouden:
- Onderwijskundigen
- Pedagogen
- Pedagogen die aan vergelijkende pedagogiek doen
- Educatief ontwerpers
- Educatief technologen: zij zijn de experts die zich toespitsen op het analyseren, ontwerpen,
ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van de processen en hulpmiddelen die leren kunnen
versterken
- (Vak)didactici: zij onderzoeken het lesgeven of de methodes om les te geven, vaak specifiek
voor een bepaald vakgebied
- Onderwijssociologen: richten zich op de studie van de structuren en de processen die de
onderwijskansen van jongeren bepalen
- Economen
- Ethici en moraal wetenschappers
- Cognitieve psychologen: richt zich op de processen die te maken hebben met zaken als
begrip, kennis, herinneringen en geheugen, probleemoplossend vermogen en
informatieverwerking
- Onderwijswetenschappers
- Neurowetenschappers: de studie van het brein, de verbindingen tussen diverse gebieden van
het brein en de manier waarop die zich verhouden tot leren
- Wetenschapscommunicatoren: wetenschappers, trainers, bloggers en wetenschapsjournalisten
die wetenschappelijke onderzoeken lezen, bij voorkeur in tijdschriften met peer-review. Ze
vertalen de kennis naar begrijpelijke aanbevelingen voor praktijkmensen
Onderwijs in cijfers
- vmbo heeft de grootste instroom in het voortgezet onderwijs
- 22 procent van alle leerlingen haalt uiteindelijk een bachelordiploma
- 13 procent van de leerlingen haalt uiteindelijk een masterdiploma
Onderwijswetenschappen in Leiden
- Lerende kind op microniveau
- Neuro/brein
- Sociaal-emotioneel
- Cognitief
- Rekenen/taal
- Schoolcontext op mesoniveau
- Leren en instructie
- Leraren
- Relatie leraar-leerling
- Interacties in de klas
, - Organisatie onderwijs in school
- Schoolontwikkeling
- Maatschappij op macroniveau
- Onderwijsbeleid
- Onderwijsstelsel
- Maatschappelijke effecten van onderwijs
Onderzoek in Leiden
- Waar:
- Laboratorium
- Natuurlijke omgeving
- Hoe:
- Experiment/interventie
- Correlationeel
- Observatie
- Gedragsonderzoek
- Instrument:
- Observatieschema's
- Vragenlijsten
- Interviews
- Tests/toetsen
- Hardop denken
- Reactietijden/leestijden
- Oogbewegingen
- fMRI/EEG
Discussies over het onderwijs
- Heel veel discussies en vragen
- Heel veel belanghebbenden (iedereen heeft wel iets met het onderwijs te maken)
- Veel geloof, ideologieën met anekdotisch ‘bewijs’
- Doel boek (jongens zijn slimmer dan meisjes): wetenschappelijke grote schoonmaak
- Mythen, pseudo-theorieën
- Belangrijke nuanceringen
- Wetenschap heeft het niet voor het zeggen
- Uiteindelijk heeft bijv. politiek het voor het zeggen
- Politici hakken knopen door, op basis van wetenschap en maatschappelijk debat
- Wetenschap zoekt onderliggende mechanisme
Overtuigingen over onderwijs (vernieuwing)
- Overal zien we bewijs voor mythen
- Drie verklaringen voor hardnekkigheid overtuigingen
- Patternicity bias: de neiging om betekenisvolle patronen te zoeken in willekeurige
dingen en gebeurtenissen. Ons brein legt graag verbanden tussen dingen die er niet
zijn.
- Confirmation bias: het zoeken en vinden van bevestigend bewijs voor wat we al
geloven. Wat we geloven/aannemen van de feiten is lang niet alles. Als iemand met
een objectief feit komt is het niet zo dat we die meteen overnemen en alles wat we al
, wisten meteen vergeten en negeren. Vaak is dat wat je gelooft een overlapping van
een feit en jouw mening.
- Hindsight bias: verklaringen na de feiten afstemmen op datgene waarvan we weten
dat het is gebeurd (het ‘oh dat wist ik wil - fenomeen’)
- Taylor Swift: ‘I knew you were trouble when you walked in’ -> Hindsight
10 grondbeginselen voor goed onderwijs van Barak Rosenshine
1. Herhaal elke dag iets wat je eerder hebt geleerd
2. Stel nieuw materiaal in kleine stapjes voor
3. Stel vragen
4. Voorzie modellen
5. Begeleid de toepassing van de leerling
6. Controleer of de leerling het begrepen heeft
7. Behoud een hoog slagingspercentage
8. Voorzie een raamwerk voor moeilijke taken
9. Eis en controleer zelfstandig oefenen
10. Betrek leerlingen in wekelijks en maandelijks revisie
Waarom zijn mythes zo hardnekkig?
- Onderwijs echt veranderen is lastig: vaak (schijnbaar) succes van onderwijsvernieuwing op
korte termijn
- Vernieuwend project vs. toepassing van die vernieuwing in het onderwijs: bijv.
opschaling, langdurige implementatie
- Onderzoek naar ‘bewijs’ zwak opgezet: bijv. onderzoek dat laat zien dat
Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) ‘werkt’: maar ten opzichte van wat?
- Hawthorne effect: de glans van het nieuwe/effect van onderzocht worden (mensen
gedragen zich anders als ze weten dat ze geobserveerd worden)
- Soms zijn we gewoon lui (mensen zijn gewoontedieren)
- We houden van hokjesdenken
Theorieën/paradigma’s over onderwijs(vormen)
- (Sociaal-)constructivisme
- Actieve kennisverwerving in samenwerking
- Focust op de manier waarop mensen zelf kennis construeren (constructivisme) in
samenwerking met anderen (sociaal).
- Centraal in die filosofie staat het idee dat we kinderen in een leeromgeving moeten
plaatsen waarin ze zelf actief kennis moeten verwerven.
- Cognitivisme
- Denken staat centraal/differentiatie (mensen verschillen van elkaar, niet iedereen leert
op dezelfde manier) Niet alleen over wat mensen leren maar ook hoe ze dat doen
- Gedragsmodel/behaviorisme
- Gedrag staat centraal: doelen/belonen/straffen
- Onnodig hokjesdenken > dogma's en ruzies
- Uit alle stromingen haalt onderwijs wel iets
- Waarom zou er maar één model bestaan om efficiënt, effectief en aangenaam te leren?
3 redenen waarom iets initieel kan en zal slagen, maar waarbij de eigenlijke uitvoering en toepassing
een teleurstelling zullen zijn.
