Samenvatting 2.6 Gezinspedagogiek probleem 4 'Ideale leeftijd'

Probleem 4 ‘Ideale leeftijd’
NJI (2019), Coyne (2012), Bornstein (2007), Boivin et al (2009), Taal en Kok, Tavecchio (2007)

1. Wat is de achtergrondinformatie rondom tienermoederschap en lastminute moeders op het gebied
van definitie, demografische trends, theorieën en interventies?

Definitie tienermoeders
NJI
De begrippen 'tienermoeder', 'tienervader' en 'tienerouder' worden gebruikt voor iemand die jonger is dan
20 jaar en een kind heeft.

Definitie lastminute moeders
Boivin et al.
Inconsistentie over begrip ‘lastminute moeder’. In sommige gevallen leeftijd van 35, andere 34
(veranderingen in obstetrische praktijk vinden hierna plaats). Gemiddelde leeftijd van kinderen krijgen is
lager dan 35 jaar.

Taal en Kok
Last minute moeder: er wordt snel gesproken over uitgesteld/laat ouderschap, etc. Maar in principe wordt
datgeen dat als ‘laat ouderschap’ wordt gelabeld, bepaald door de gemiddelde leeftijd waarop de meeste
vrouwen hun eerste kind krijgen. Dat gemiddelde verschilt dus in contexten/onderzoeken.

Trends tienermoeders
NJI
- Sinds 2010 aantal tienermoeders gedaald. De dalende trend zet door. Mogelijke verklaring:
anticonceptie, mindere seksuele activiteit, meer seksuele voorlichting.
- 2019: 1779 tienermoeders  2020: 1643 tienermoeders
- Tussen 2010-2018 1500 minder tienermoeders.
- Geen daling in tienermoeders met migratie-achtergrond  zelfs een stijging (mogelijk minder
bespreekbaarheid).

Coyne (2012)
Amerika:
- Afname van tienermoeders (15-19 jr.) sinds 1990.
- 6 – 9 x zoveel tienerzwangerschappen in Amerika vergeleken met Nederland.
- Laag percentage gebruik anticonceptie & zelfde hoeveelheid seksuele activiteit  hoger
percentage tienerouders.

Indicatoren voor tienerzwangerschappen:
- Lage SES (grote indicator)
- Opleidingsniveau
- Buurt
- Verstoringen in gezinsstructuur
- Ras en etniciteit  verbonden met cultuur
- Tienerzwangerschap van de moeder  intergenerationele overdracht
- Functioneren van het gezin (mogelijk ook beschermingsfactor)
- Gedragsstoornissen, risicovolle gedragingen
- Brusjes die tienerouders zijn.

Trends lastminute moeders
Bornstein en Putnik
- 1% geboorte-toename in VS tussen 1991 en 2003 bij moeders tussen 30-39 jaar.
- Geboortes bij vrouwen in leeftijdscategorie 35-39 (38%) en 40-44 (58%) gestegen in zelfde
periode.

, Taal en Kok
- Anticonceptie, betere welvaart, vrouwen kunnen zich langer scholen, professionalisering van
kinderopvang  vrouwen krijgen op latere leeftijd kinderen.
- De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind kregen was in 2008 29,4 jaar. De leeftijd
is daarna omhooggegaan.
- In 2004 krijgt 37% van de vrouwen hun eerste kind in de leeftijd van 30 tot 34 → werd de modale
leeftijd.
- Context-variabelen die doorslaggeven aan kinderwens: stabiel huwelijk/partnerschap en financiële
stabiliteit.
- Vrouwen krijgen nu rond gemiddeld 35 jaar hun eerste kind.

Medische risico’s bij lastminute moeders:
- Verminderde vruchtbaarheid → na het 30e levensjaar neemt de vruchtbaarheid af. Na het 35e
levensjaar nog weer meer.
- Meerlingzwangerschap → zelfs zonder rekening te houden met vruchtbaarheidsbehandelingen,
neemt de kans toe op meerlingzwangerschap.
- Een groter risico op een miskraam (2 x zo groot boven de 35)
- Groter risico op zwangerschapsdiabetes en noodzaak van een keizersnede.
- De baby’s hebben een verhoogde kans op aangeboren afwijkingen, zoals het Syndroom van Down,
en op een laag geboortegewicht  kans op chromosomale afwijkingen (4 – 9 x zo groot boven de
35).
- Geen risico op slechte psychische ontwikkeling van het kind.

Boivin et al.
Last minute moeders  vaker: langer getrouwd, (universitair) diploma, hoger inkomen.
De oudere leeftijd van last minute moeders is niet nieuw, maar wel de oudere leeftijd waarop ze hun 1e
kind krijgen.

Theorieën
Coyne (2012)
Probleemgedrag-theorie: opgroeien binnen een gezin met hoge risico-context kan wellicht basis leggen
voor tienerouderschap. Theorie verklaard verschillende psychosociale risico’s om probleemgedrag te
begrijpen. Er is een grote overlap tussen de risicofactoren van tienerzwangerschappen en antisociale
gedragingen  modellen toepasbaar op het laatste kunnen dus ook verklaringen vormen voor
tienerzwangerschappen. Het model is een interactie van persoonskenmerken en omgeving.
- Context in dit soort gezinnen: eenoudergezin, veel armoede, familieproblemen, slechte
schoolprestaties, blootsteling aan deviante peers.
- Kans op probleemgedrag afhankelijk intergerelateerde domeinen:
o Persoonlijke karakteristieken
o Sociale omgevingsfactoren
o Betrokkenheid met conventionele waarden en instituties
- Meegaan met het ene probleemgedrag (drank-/middelengebruik)  vergrote kans op ander
probleemgedrag (riskant seksueel gedrag).
- Biologische veranderingen in pubertijd (meisjes die vroeg puberen)  antisociaal gedrag (meisjes
gaan om met oudere peers)  verhoogd risico vroege zwangerschappen.
- Zelf tienermoeder hebben, lage SES/opleiding  zelf tienermoeder worden.

De theorie omvat twee hypothesen/ demografische risicofactoren om tienermoeder te worden
1. Sociale invloed hypothese: omgevingsfactoren  uitkomst tienerzwangerschappen
- Hoe tienerzwangerschap de adolescente ontwikkeling verstoort  sociale en economische
stressoren die ouderschapskwaliteiten negatief beïnvloeden  negatief voor kind.
- Negatieve invloeden gedurende de zwangerschap  sociaale en economische stressoren die
ouderschapskwaliteiten negatief beïnvloeden  negatief voor kind.
- Factoren in omgeving  beperking van ontwikkeling.
- Lage schoolprestaties  werkgelegenheid.