BK Nederlanden II
INHOUD
Inleiding ................................................................................................................................................... 4
Artistieke uitwisseling ......................................................................................................................... 4
Innovatie.............................................................................................................................................. 4
Italië ......................................................................................................................................................... 4
ca. 1600 ................................................................................................................................................... 5
Michelangelo Merisi da Caravaggio .................................................................................................... 5
Invloed Caravaggio .............................................................................................................................. 5
Utrecht, Caravaggisti ........................................................................................................................... 6
Hendrick ter Brugghen ........................................................................................................................ 6
Gerard van Honthorst ......................................................................................................................... 6
Dirck van Baburen ............................................................................................................................... 6
Jan van Bijlert ...................................................................................................................................... 6
Jan Gerritsz van Bronchorst................................................................................................................. 6
Artistieke uitwisseling: Italiaanse opdrachtgevers .................................................................................. 6
Artistieke uitwisseling: Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden ............................................................. 7
Samenwerking ..................................................................................................................................... 7
Rubens vs Rembrandt ............................................................................................................................. 7
Rubens ................................................................................................................................................. 7
Rembrandt........................................................................................................................................... 8
Rubens Italië ........................................................................................................................................ 8
Rembrandt geen Italië reis .................................................................................................................. 9
Rubens (Antwerpen) ........................................................................................................................... 9
Rembrandt vervolg ............................................................................................................................ 10
De zestiende eeuw in de nederlanden .................................................................................................. 13
1566: De Beeldenstorm ......................................................................................................................... 13
Traktaten ........................................................................................................................................... 14
Nederlandse kunstenaars en beelddebatten .................................................................................... 15
Decorum: experimenteren ................................................................................................................ 15
Lichaam ............................................................................................................................................. 15
Architectuur....................................................................................................................................... 15
Houding en gedrag ............................................................................................................................ 16
Impact beeldenstorm en beelddebatten .......................................................................................... 16
1
, Na 1585: nieuwe kansen ................................................................................................................... 16
Ondertussen in Italië ......................................................................................................................... 17
Rederijkers......................................................................................................................................... 17
Lucas de Heere .................................................................................................................................. 17
Lampsonius ........................................................................................................................................ 17
Spanje en Portugal ............................................................................................................................ 17
De Nederlanden ................................................................................................................................ 18
Kunsttheorie in de 17de eeuw ............................................................................................................ 18
Historieschilderkunst in de zuidelijke nederlanden: 1585-1608 ........................................................... 22
Na 1585 ............................................................................................................................................. 22
Rubens leerlingen en epigonen ......................................................................................................... 22
Anthony van Dyck .............................................................................................................................. 23
Jacob Jordaens................................................................................................................................... 23
Minder bekende Rubens-‘leerlingen’ ................................................................................................ 24
In de schaduw van Rubens ................................................................................................................ 26
Succesvolle concurrent...................................................................................................................... 26
Caspar de Crayer ............................................................................................................................... 26
Historieschilders in klein leven .......................................................................................................... 26
Hendrik de Clerck .............................................................................................................................. 26
Hendrik van Balen ............................................................................................................................. 26
Frans II Francken ............................................................................................................................... 26
Caravaggisti in de Zuidelijke Nederlanden ........................................................................................ 27
Theodoor Rombouts.......................................................................................................................... 27
Belangrijkste tendensen in de historieschilderkunst in Z Nederlanden............................................ 27
Historieschilderkunst in de Noordelijke Nederlanden .......................................................................... 27
Amsterdam, Pre-Rembrandtisten ..................................................................................................... 27
Pieter Lastman................................................................................................................................... 28
Jan en Jacob Pynas ............................................................................................................................ 28
Amsterdam, Rembrandts leerlingen ................................................................................................. 28
Amsterdam na Rembrandt ................................................................................................................ 29
Haarlemse maniëristen ..................................................................................................................... 29
Na Haarlemse maniëristen ................................................................................................................ 29
Delft en Den Haag ............................................................................................................................. 29
Johannes Vermeer ............................................................................................................................. 30
Leiden ................................................................................................................................................ 30
Rotterdam laat in de zeventiende eeuw ........................................................................................... 31
2
,Stilleven in noordelijke en zuidelijke nederlanden ............................................................................... 31
De voorlopers markten ..................................................................................................................... 31
Stilleven in Z Nederlanden .................................................................................................................... 31
Stilleven Noordelijke Nederlanden ....................................................................................................... 32
Examen .................................................................................................................................................. 61
Nieuwe technologie en kunst ................................................................................................................ 61
Prentkunst ............................................................................................................................................. 62
Technieken ........................................................................................................................................ 62
Papier................................................................................................................................................. 62
Gravure vs. ets ................................................................................................................................... 63
Houtsnede vs. gravure....................................................................................................................... 63
The (new) Hollstein Dutch & Flemish etchings, engravings and woodcuts 1450-1700 .................... 63
Prentkunst 16e en 17e eeuw .................................................................................................................. 63
Zuidelijke Nederlanden ..................................................................................................................... 63
Noordelijke Nederlanden .................................................................................................................. 64
Antwerpen: Grote uitgevershuizen ................................................................................................... 64
Haarlemse school (ca. 1600) ............................................................................................................. 65
Rubens ............................................................................................................................................... 66
Rembrandt......................................................................................................................................... 68
Beeldhouwkunst .................................................................................................................................... 68
16de eeuw .......................................................................................................................................... 68
Laat Maniërisme tot ca. 1630-40 ...................................................................................................... 69
Rubens’ invloed ................................................................................................................................. 70
Laatbarok en Classicisme na 1640-1650 ........................................................................................... 71
Commemoratieve sculptuur in de Noordelijke Nederlanden ........................................................... 71
3
, Artistieke uitwisseling en innovatie
INLEIDING
- Jan I Brueghel en Hendrick van Balen, Madonna in bloemenkrans, 1607-1608
- Voor Kardinaal Borromeo
o Bekende opdrachtgever van Bruegel
o Compositie bedacht
- Geschilderd op koper en zilver
- Bloemenrand door Jan Bruegel, middenstuk door Hendrick van balen.
- Genre eerst gemaakt in de Nederlanden, bedacht in Italië.
Innovatief nieuw genre met meer voorbeelden vroege 17de eeuw
Genre wordt heel populair
Artistieke uitwisseling
- Reizen belangrijk
- Handel
o prenten verspreidden alles
- Emigratie
o van Zuid naar Noord, maar ook omgekeerd
- Italië en de Nederlanden
- De Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden
o gezamenlijk cultureel verleden maar er komen meer verschillen (economisch, religieus
en ander patronen groei en verval en zo andere doelgroepen en opdrachtgevers)
Innovatie
- Beeldtaal
- Organisatie van de werkplaats
- Specialisatie en samenwerking (Rubens)
- Nieuwe genres
- Groot vs klein
- Materialen
ITALIË
Voor de beeldenstorm naar Italië
- Michiel Coxcie
o Michiel Coxcie, Twee vleugels van een triptiek
o nu minder bekend maar meest succesvolle historieschilders 16de eeuw
o geliefd bij Habsburgse hof bijv. ook kopie van lam Gods maken
- Lambert Lombard
- Frans Floris
o Oordeel van Paris, Frans Floris
o klassieke Italiaanse naakten
o verschil met barok want het is nog vrij statisch
o onderwerp is klassiek
▪ Venus en de Smidse van Vulcanus, Frans Floris
• Vulcanus populair in zuidelijke Nederlanden want werd geassocieerd
met kunstenaars en ambachtslieden
4
INHOUD
Inleiding ................................................................................................................................................... 4
Artistieke uitwisseling ......................................................................................................................... 4
Innovatie.............................................................................................................................................. 4
Italië ......................................................................................................................................................... 4
ca. 1600 ................................................................................................................................................... 5
Michelangelo Merisi da Caravaggio .................................................................................................... 5
Invloed Caravaggio .............................................................................................................................. 5
Utrecht, Caravaggisti ........................................................................................................................... 6
Hendrick ter Brugghen ........................................................................................................................ 6
Gerard van Honthorst ......................................................................................................................... 6
Dirck van Baburen ............................................................................................................................... 6
Jan van Bijlert ...................................................................................................................................... 6
Jan Gerritsz van Bronchorst................................................................................................................. 6
Artistieke uitwisseling: Italiaanse opdrachtgevers .................................................................................. 6
Artistieke uitwisseling: Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden ............................................................. 7
Samenwerking ..................................................................................................................................... 7
Rubens vs Rembrandt ............................................................................................................................. 7
Rubens ................................................................................................................................................. 7
Rembrandt........................................................................................................................................... 8
Rubens Italië ........................................................................................................................................ 8
Rembrandt geen Italië reis .................................................................................................................. 9
Rubens (Antwerpen) ........................................................................................................................... 9
Rembrandt vervolg ............................................................................................................................ 10
De zestiende eeuw in de nederlanden .................................................................................................. 13
1566: De Beeldenstorm ......................................................................................................................... 13
Traktaten ........................................................................................................................................... 14
Nederlandse kunstenaars en beelddebatten .................................................................................... 15
Decorum: experimenteren ................................................................................................................ 15
Lichaam ............................................................................................................................................. 15
Architectuur....................................................................................................................................... 15
Houding en gedrag ............................................................................................................................ 16
Impact beeldenstorm en beelddebatten .......................................................................................... 16
1
, Na 1585: nieuwe kansen ................................................................................................................... 16
Ondertussen in Italië ......................................................................................................................... 17
Rederijkers......................................................................................................................................... 17
Lucas de Heere .................................................................................................................................. 17
Lampsonius ........................................................................................................................................ 17
Spanje en Portugal ............................................................................................................................ 17
De Nederlanden ................................................................................................................................ 18
Kunsttheorie in de 17de eeuw ............................................................................................................ 18
Historieschilderkunst in de zuidelijke nederlanden: 1585-1608 ........................................................... 22
Na 1585 ............................................................................................................................................. 22
Rubens leerlingen en epigonen ......................................................................................................... 22
Anthony van Dyck .............................................................................................................................. 23
Jacob Jordaens................................................................................................................................... 23
Minder bekende Rubens-‘leerlingen’ ................................................................................................ 24
In de schaduw van Rubens ................................................................................................................ 26
Succesvolle concurrent...................................................................................................................... 26
Caspar de Crayer ............................................................................................................................... 26
Historieschilders in klein leven .......................................................................................................... 26
Hendrik de Clerck .............................................................................................................................. 26
Hendrik van Balen ............................................................................................................................. 26
Frans II Francken ............................................................................................................................... 26
Caravaggisti in de Zuidelijke Nederlanden ........................................................................................ 27
Theodoor Rombouts.......................................................................................................................... 27
Belangrijkste tendensen in de historieschilderkunst in Z Nederlanden............................................ 27
Historieschilderkunst in de Noordelijke Nederlanden .......................................................................... 27
Amsterdam, Pre-Rembrandtisten ..................................................................................................... 27
Pieter Lastman................................................................................................................................... 28
Jan en Jacob Pynas ............................................................................................................................ 28
Amsterdam, Rembrandts leerlingen ................................................................................................. 28
Amsterdam na Rembrandt ................................................................................................................ 29
Haarlemse maniëristen ..................................................................................................................... 29
Na Haarlemse maniëristen ................................................................................................................ 29
Delft en Den Haag ............................................................................................................................. 29
Johannes Vermeer ............................................................................................................................. 30
Leiden ................................................................................................................................................ 30
Rotterdam laat in de zeventiende eeuw ........................................................................................... 31
2
,Stilleven in noordelijke en zuidelijke nederlanden ............................................................................... 31
De voorlopers markten ..................................................................................................................... 31
Stilleven in Z Nederlanden .................................................................................................................... 31
Stilleven Noordelijke Nederlanden ....................................................................................................... 32
Examen .................................................................................................................................................. 61
Nieuwe technologie en kunst ................................................................................................................ 61
Prentkunst ............................................................................................................................................. 62
Technieken ........................................................................................................................................ 62
Papier................................................................................................................................................. 62
Gravure vs. ets ................................................................................................................................... 63
Houtsnede vs. gravure....................................................................................................................... 63
The (new) Hollstein Dutch & Flemish etchings, engravings and woodcuts 1450-1700 .................... 63
Prentkunst 16e en 17e eeuw .................................................................................................................. 63
Zuidelijke Nederlanden ..................................................................................................................... 63
Noordelijke Nederlanden .................................................................................................................. 64
Antwerpen: Grote uitgevershuizen ................................................................................................... 64
Haarlemse school (ca. 1600) ............................................................................................................. 65
Rubens ............................................................................................................................................... 66
Rembrandt......................................................................................................................................... 68
Beeldhouwkunst .................................................................................................................................... 68
16de eeuw .......................................................................................................................................... 68
Laat Maniërisme tot ca. 1630-40 ...................................................................................................... 69
Rubens’ invloed ................................................................................................................................. 70
Laatbarok en Classicisme na 1640-1650 ........................................................................................... 71
Commemoratieve sculptuur in de Noordelijke Nederlanden ........................................................... 71
3
, Artistieke uitwisseling en innovatie
INLEIDING
- Jan I Brueghel en Hendrick van Balen, Madonna in bloemenkrans, 1607-1608
- Voor Kardinaal Borromeo
o Bekende opdrachtgever van Bruegel
o Compositie bedacht
- Geschilderd op koper en zilver
- Bloemenrand door Jan Bruegel, middenstuk door Hendrick van balen.
- Genre eerst gemaakt in de Nederlanden, bedacht in Italië.
Innovatief nieuw genre met meer voorbeelden vroege 17de eeuw
Genre wordt heel populair
Artistieke uitwisseling
- Reizen belangrijk
- Handel
o prenten verspreidden alles
- Emigratie
o van Zuid naar Noord, maar ook omgekeerd
- Italië en de Nederlanden
- De Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden
o gezamenlijk cultureel verleden maar er komen meer verschillen (economisch, religieus
en ander patronen groei en verval en zo andere doelgroepen en opdrachtgevers)
Innovatie
- Beeldtaal
- Organisatie van de werkplaats
- Specialisatie en samenwerking (Rubens)
- Nieuwe genres
- Groot vs klein
- Materialen
ITALIË
Voor de beeldenstorm naar Italië
- Michiel Coxcie
o Michiel Coxcie, Twee vleugels van een triptiek
o nu minder bekend maar meest succesvolle historieschilders 16de eeuw
o geliefd bij Habsburgse hof bijv. ook kopie van lam Gods maken
- Lambert Lombard
- Frans Floris
o Oordeel van Paris, Frans Floris
o klassieke Italiaanse naakten
o verschil met barok want het is nog vrij statisch
o onderwerp is klassiek
▪ Venus en de Smidse van Vulcanus, Frans Floris
• Vulcanus populair in zuidelijke Nederlanden want werd geassocieerd
met kunstenaars en ambachtslieden
4