Farmacologie
Deel 1: Inleiding
Farmacologie:
Bestudeert de interactie tss levende wezens en chemische stoffen die in
de diagnostische, preventieve en curatieve geneeskunde gebruikt worden.
Toxicologie:
Bestudeert de schadelijke effecten op levende organismen en de manier
waarop deze effecten tot stand komen.
Farmacologie kan ingedeeld worden in 2 klassen:
1. Farmacodynamie
= bestudeert de effecten van geneesmiddelen op het lichaam
2. Farmacokinetiek
= bestudeert de manier wrp het lichaam de beweging van het
geneesmiddel in het lichaam in functie van de tijd beïnvloedt.
H1: herkomst van geneesmiddelen
1. Het plantentrijk
- Fytotherapie (plantengeneeskunde)
= toepassing van geneesmiddelen die uitsluitend planten of delen
van planten bevatten
≠
- Homeopathie
o Plantenbestanddelen, mineralen, metalen of dierlijke stoffen
o Gelijke door het gelijkende genezen
o Zeer sterk verdunnen en dynamiseren
2. Micro-organismen
- Vaccins
- Niet-pathogene bacteriën (probiotica)
- Antibiotica
3. Dierenrijk
- Insuline en andere hormonen
-> w nu niet meer vaak gebruikt
4. Chemische industrie
- Hoormoonsynthese
-> belangrijkste bron van nieuwe geneesmiddelen
5. Biotechnologie
- Recombinant DNA technology
= combineren van erfelijk materiaal van verschillende oorsprong
vb: groeihormoon, erytropoëtine (EPO), insuline, hepatitis B
H2: Ontdekking van geneesmiddelen
1
, - Door toeval
- Modificatie van bestaand actief molecule
- Random screening
- Rationeel ontwerpen (drugdesign)
H3. Ontwikkeling van geneesmiddelen
De ontwikkeling gebeurt in verschillende fasen (4):
1. Preklinisch onderzoek
- Werkzaamheid van kanditaat geneesmiddel testen
- Toxiciteit en veiligheidsmarges bepalen
2. Klinisch onderzoek
- Onderzoek naar werkzaamheid, bijwerkingen en toxiciteit in het
menselijk lichaam
o Fase 1: 20-30 gezonde vrijwilligers
o Fase 2: beperkt aantal (100-200) geselecteerde patiënten
o Fase 3: grote groepen (1000-3000) patiënten
3. Registratie
- Registratie geneesmiddel w aangevraagd
- Geneesmiddel krijgt specialiteitsnaam
4. Farmacovigilantie of geneesmiddelenbewaking
- Geneesmiddel moet nog voortdurend in doog w gehouden
- Wnr ongewone of onbekende nevenwerkingen -> van de markt
halen
Naamgeving geneesmiddelen:
- Chemische naam
o Moleuclaire structuur
o Vb N-acetyl-4-aminofenol
- Generische naam = stofnaam
o Internationale aanvaardbare/bevolen naam
o Vb paracetamol, domperidon
- Handels- of specialiteitsnaam
o Naam waaronder geneesmiddel verkocht w
o Vb dafalgan, motilium
2
,Wat zijn geneesmiddelen?
Onderscheid:
- Niet-geregistreerde geneesmiddelen
o Notificatiedossier:
Aard, ingrediëntenlijst, nutritionele analyse, etikettering
o Geen exclusieve aflevering via de apotheek
= voedingssuplementen
- Geregistreerde geneesmiddelen
o Registratiedossier:
Gegevens over kwaliteit, veiligheid, doeltreffendheid
o Aflevering uitsluitend via de aptoheek
o Originele specialiteiten en generieken
Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertotium:
- Enkel geregistreerde geneesmiddelen
- Zoeken op specialiteitsnaam/merknaam of stofnaam
- Per geneesmiddelengroep: plaatsbepaling, indicaties, contra-
indicaties, ongewenste effecten, bijzondere voorzorgen,
zwangerschap en borstvoeding, interacties
- Afkortingen en symbolen
R/ = voorschriftplichtig
De bijsluiter voor het publiek:
= informatie over het geneesmiddel aan het publiek
- In duidelijke en begrijpbare taal
- Un drie landstalen
- In welbepaalde volgorde:
1. Wat is x en waarvoor w het gebruikt?
o Farmaceutische vorm en verpakkingsgrootte
o Geneesmiddelengroep
o Therapeutische indicaties
2. Wat u moet weten voordat u x inneemt/gebruikt?
o Gebruik x niet als…
o Pas goed op met x
o Gebruik van x in combinatie met voedsel en drank
o Zwangerschap
o Borstvoeding
o Rijvaardigheid en het gebruik van machines
o Belangrijke informatie over enkele bestanddelen van x
o Gebruik van x in combinatie met andere geneesmiddelen
3. Hoe w x ingenomen/gebruikt?
o Dosering
o Tijdstip
o Toedieningsweg
3
, o Manier van toedienen
o Instructies voor een goed gebruik
o Bereidingswijze
o Wat moet u doen wanneer u x vergeet te gebruiken?
o Verschijnselen die u kunt verwachten wanneer de behandeling
met x wordt gestopt
o Wat moet u doen als u meer van x heeft gebruikt/ingenomen
dan u zou mogen?
4. Mogelijke bijwerkingen
5. Hoe bewaart u x?
o x buiten bereik en zicht van kinderen houden
o Bewaaromstandigheden
o Uiterste gebruiksdatum
6. Aanvullende informatie
o Contactpersoon
o Laatste herziening van de bijsluiter
Deel 2: Farmacokinetiek en farmacodynamie
4
Deel 1: Inleiding
Farmacologie:
Bestudeert de interactie tss levende wezens en chemische stoffen die in
de diagnostische, preventieve en curatieve geneeskunde gebruikt worden.
Toxicologie:
Bestudeert de schadelijke effecten op levende organismen en de manier
waarop deze effecten tot stand komen.
Farmacologie kan ingedeeld worden in 2 klassen:
1. Farmacodynamie
= bestudeert de effecten van geneesmiddelen op het lichaam
2. Farmacokinetiek
= bestudeert de manier wrp het lichaam de beweging van het
geneesmiddel in het lichaam in functie van de tijd beïnvloedt.
H1: herkomst van geneesmiddelen
1. Het plantentrijk
- Fytotherapie (plantengeneeskunde)
= toepassing van geneesmiddelen die uitsluitend planten of delen
van planten bevatten
≠
- Homeopathie
o Plantenbestanddelen, mineralen, metalen of dierlijke stoffen
o Gelijke door het gelijkende genezen
o Zeer sterk verdunnen en dynamiseren
2. Micro-organismen
- Vaccins
- Niet-pathogene bacteriën (probiotica)
- Antibiotica
3. Dierenrijk
- Insuline en andere hormonen
-> w nu niet meer vaak gebruikt
4. Chemische industrie
- Hoormoonsynthese
-> belangrijkste bron van nieuwe geneesmiddelen
5. Biotechnologie
- Recombinant DNA technology
= combineren van erfelijk materiaal van verschillende oorsprong
vb: groeihormoon, erytropoëtine (EPO), insuline, hepatitis B
H2: Ontdekking van geneesmiddelen
1
, - Door toeval
- Modificatie van bestaand actief molecule
- Random screening
- Rationeel ontwerpen (drugdesign)
H3. Ontwikkeling van geneesmiddelen
De ontwikkeling gebeurt in verschillende fasen (4):
1. Preklinisch onderzoek
- Werkzaamheid van kanditaat geneesmiddel testen
- Toxiciteit en veiligheidsmarges bepalen
2. Klinisch onderzoek
- Onderzoek naar werkzaamheid, bijwerkingen en toxiciteit in het
menselijk lichaam
o Fase 1: 20-30 gezonde vrijwilligers
o Fase 2: beperkt aantal (100-200) geselecteerde patiënten
o Fase 3: grote groepen (1000-3000) patiënten
3. Registratie
- Registratie geneesmiddel w aangevraagd
- Geneesmiddel krijgt specialiteitsnaam
4. Farmacovigilantie of geneesmiddelenbewaking
- Geneesmiddel moet nog voortdurend in doog w gehouden
- Wnr ongewone of onbekende nevenwerkingen -> van de markt
halen
Naamgeving geneesmiddelen:
- Chemische naam
o Moleuclaire structuur
o Vb N-acetyl-4-aminofenol
- Generische naam = stofnaam
o Internationale aanvaardbare/bevolen naam
o Vb paracetamol, domperidon
- Handels- of specialiteitsnaam
o Naam waaronder geneesmiddel verkocht w
o Vb dafalgan, motilium
2
,Wat zijn geneesmiddelen?
Onderscheid:
- Niet-geregistreerde geneesmiddelen
o Notificatiedossier:
Aard, ingrediëntenlijst, nutritionele analyse, etikettering
o Geen exclusieve aflevering via de apotheek
= voedingssuplementen
- Geregistreerde geneesmiddelen
o Registratiedossier:
Gegevens over kwaliteit, veiligheid, doeltreffendheid
o Aflevering uitsluitend via de aptoheek
o Originele specialiteiten en generieken
Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertotium:
- Enkel geregistreerde geneesmiddelen
- Zoeken op specialiteitsnaam/merknaam of stofnaam
- Per geneesmiddelengroep: plaatsbepaling, indicaties, contra-
indicaties, ongewenste effecten, bijzondere voorzorgen,
zwangerschap en borstvoeding, interacties
- Afkortingen en symbolen
R/ = voorschriftplichtig
De bijsluiter voor het publiek:
= informatie over het geneesmiddel aan het publiek
- In duidelijke en begrijpbare taal
- Un drie landstalen
- In welbepaalde volgorde:
1. Wat is x en waarvoor w het gebruikt?
o Farmaceutische vorm en verpakkingsgrootte
o Geneesmiddelengroep
o Therapeutische indicaties
2. Wat u moet weten voordat u x inneemt/gebruikt?
o Gebruik x niet als…
o Pas goed op met x
o Gebruik van x in combinatie met voedsel en drank
o Zwangerschap
o Borstvoeding
o Rijvaardigheid en het gebruik van machines
o Belangrijke informatie over enkele bestanddelen van x
o Gebruik van x in combinatie met andere geneesmiddelen
3. Hoe w x ingenomen/gebruikt?
o Dosering
o Tijdstip
o Toedieningsweg
3
, o Manier van toedienen
o Instructies voor een goed gebruik
o Bereidingswijze
o Wat moet u doen wanneer u x vergeet te gebruiken?
o Verschijnselen die u kunt verwachten wanneer de behandeling
met x wordt gestopt
o Wat moet u doen als u meer van x heeft gebruikt/ingenomen
dan u zou mogen?
4. Mogelijke bijwerkingen
5. Hoe bewaart u x?
o x buiten bereik en zicht van kinderen houden
o Bewaaromstandigheden
o Uiterste gebruiksdatum
6. Aanvullende informatie
o Contactpersoon
o Laatste herziening van de bijsluiter
Deel 2: Farmacokinetiek en farmacodynamie
4
