Hoofdstuk 8: De atmosfeer: opbouw, straling en temperatuur
Opbouw van de atmosfeer
Exosfeer
= overgang naar de totale luchtledige ruimte
Thermosfeer (ionosfeer)
● temp neemt opnieuw toe
● gassen hier ontbonden in ionen door botsing met
kosmische deeltjes
● → poollicht
● radiogolven teruggekaatst → korte golf zenders
overal ter wereld ontvangen
Mesopauze
= overgangslaag op 85 km hoogte
Mesosfeer
● hoogte: 50-85 km
● temp daalt met de hoogte
● hier worden meteorieten opgebrand door wrijving met
atmosfeer deeltjes
Stratopauze
= overgangslaag rond 50 km hoogte
Stratosfeer
● hoogte: 15-50 km
● temp stijgt met de hoogte
● samenstelling: 78% N2, 21% O2; Argon, CO2, H2O +
ozon (O3)
● rol ozonlaag: absorberen van schadelijke UV-straling
Tropopauze
= overgangslaag op 15 km hoogte
Troposfeer
● dikte: 9-16 km hoogte
● temp daalt met 1℃/180m stijging
● samenstelling: 78% N2, 21% O2; Argon, CO2, H2O
● in deze laag speelt ons weer zich af
, Ozon: O³
ozonlaag in de stratosfeer
ozon absorbeert een deel van de UV-straling
→ die straling veroorzaakt schade aan gewassen/ huidkanker bij de mens/ …
dikte ozonlaag is afhankelijk van:
● seizoen
● breedteligging
● stratosferische wolken
● vulkaanuitbarstingen
CFK
● chloor - fluor- koolstof
● oorzaak verdunning ozonlaag
● verboden sinds ‘90 → vervangen door Hfk’s
Ozonprobleem:
ozonlaag nam af maar is het laatste decennium
weer aan het stijgen
Ozonlaag op leefmilieu
in dichtbevolkte steden en industriegebieden
ontstaat er op zonnige windstille dagen een
ozonsmog
ozon + schadelijke stoffen = fotochemische smog
→ veroorzaakt ademhalingsproblemen en
oogirritaties bij de mens en afsterven van
plantaardige cellen bij plantengroei
Stralingsbalans
100% zonnestraling oftewel 342 W/㎡inkomende zonnestraling
= 31% albedo + 49% grond absorptie + 20% absorptie door atmosfeer
● albedo = hoeveelheid ongebruikte teruggekaatste zonne-energie
absorptie door aardoppervlak uitwaartse energie door aarde
168 W/㎡ ● geleiding = 24 W/㎡
● evapotranspiratie = 78 W/㎡
● rechtstreeks verlies nr ruimte=
40W/㎡
● opwaartse aardse straling = 350-
324 = 26 W/㎡
=> 24 + 78 + 40 + 26 = 168 W/㎡
Opbouw van de atmosfeer
Exosfeer
= overgang naar de totale luchtledige ruimte
Thermosfeer (ionosfeer)
● temp neemt opnieuw toe
● gassen hier ontbonden in ionen door botsing met
kosmische deeltjes
● → poollicht
● radiogolven teruggekaatst → korte golf zenders
overal ter wereld ontvangen
Mesopauze
= overgangslaag op 85 km hoogte
Mesosfeer
● hoogte: 50-85 km
● temp daalt met de hoogte
● hier worden meteorieten opgebrand door wrijving met
atmosfeer deeltjes
Stratopauze
= overgangslaag rond 50 km hoogte
Stratosfeer
● hoogte: 15-50 km
● temp stijgt met de hoogte
● samenstelling: 78% N2, 21% O2; Argon, CO2, H2O +
ozon (O3)
● rol ozonlaag: absorberen van schadelijke UV-straling
Tropopauze
= overgangslaag op 15 km hoogte
Troposfeer
● dikte: 9-16 km hoogte
● temp daalt met 1℃/180m stijging
● samenstelling: 78% N2, 21% O2; Argon, CO2, H2O
● in deze laag speelt ons weer zich af
, Ozon: O³
ozonlaag in de stratosfeer
ozon absorbeert een deel van de UV-straling
→ die straling veroorzaakt schade aan gewassen/ huidkanker bij de mens/ …
dikte ozonlaag is afhankelijk van:
● seizoen
● breedteligging
● stratosferische wolken
● vulkaanuitbarstingen
CFK
● chloor - fluor- koolstof
● oorzaak verdunning ozonlaag
● verboden sinds ‘90 → vervangen door Hfk’s
Ozonprobleem:
ozonlaag nam af maar is het laatste decennium
weer aan het stijgen
Ozonlaag op leefmilieu
in dichtbevolkte steden en industriegebieden
ontstaat er op zonnige windstille dagen een
ozonsmog
ozon + schadelijke stoffen = fotochemische smog
→ veroorzaakt ademhalingsproblemen en
oogirritaties bij de mens en afsterven van
plantaardige cellen bij plantengroei
Stralingsbalans
100% zonnestraling oftewel 342 W/㎡inkomende zonnestraling
= 31% albedo + 49% grond absorptie + 20% absorptie door atmosfeer
● albedo = hoeveelheid ongebruikte teruggekaatste zonne-energie
absorptie door aardoppervlak uitwaartse energie door aarde
168 W/㎡ ● geleiding = 24 W/㎡
● evapotranspiratie = 78 W/㎡
● rechtstreeks verlies nr ruimte=
40W/㎡
● opwaartse aardse straling = 350-
324 = 26 W/㎡
=> 24 + 78 + 40 + 26 = 168 W/㎡
