Deel 1: Het kind en zijn vrije tijd
1. Inleiding
In dit hoofdstuk staan we stil bij de verschillende manieren om naar vrije tijd van
kinderen te kijken.
1.1 Tijd geeft structuur aan onze samenleving
Sommige tijdsindelingen kunnen we zelf kiezen, andere worden opgelegd.
Bij kinderen: volwassenen beslissen vaak voor hen wat ze gaan doen
- Bril van een volwassene
o Vrije tijd = de tijd buiten de schooltijd
o Volwassenen maken de vergelijking met hun persoonlijke beleving
o Volwassenen beleven vrije tijd vaak als tijd buiten de werktijd,
want;
In principe zijn er geen verplichtingen
Uitstel van taken is mogelijk
Is deze bril wel de juiste manier om te kijken naar de vrije tijd van
kinderen?
Bijvoorbeeld: Is huiswerk maken vrije tijd? Is de afwas doen vrije tijd? Is
wachten bij de tandarts vrije tijd?
Deze dingen worden door kinderen niet gezien als vrije tijd MAAR het is wel
tijd buiten de schooltijd. Volgens het referentiekader van een volwassene zou dit
dus wel vrije tijd zijn. We kunnen deze referentiekader dus niet vergelijken met
het referentiekader van kinderen.
1.2 Definities van vrije tijd
- 3 manieren om over vrije tijd te spreken
o Lexicale betekenis = de tijd die je vrij kan besteden
o Residuele tijd = tijd die overblijft als je gedaan hebt wat moet
o Hoe beleven we de vrije tijd? = plezier, ontspanning, zelfontplooiing
en vrijheid
Examen: Bij welke definitie leunt dit het meeste aan? “Voor schoolgaande
kinderen betekent vrije tijd: de tijd na het einde van de schooldag, het weekend
en vakantieperiodes.”
Antwoord: Residuele tijd. Deze omschrijving sluit het meeste aan bij de definitie.
Je hebt gedaan wat je die dag moest doen.
1.3 Is dat hetzelfde voor kinderen?
Het is niet omdat volwassene ‘puzzelen’ omschrijven als vrije tijd voor kinderen,
dat ook elk kind dit ziet als vrije tijd. Een kind dat moet puzzelen, zal dat eerder
beleven als een verplichte activiteit.
Maar ook andersom. Als volwassenen ‘de afwas doen’ niet als vrije tijd zien voor
kinderen, kan een kind dit wel zien als vrije tijd.
,2 Tijd en vrije tijd van kinderen
2.1 Hoe ‘maken’ kinderen de tijd?
- Leefwereld kinderen begrijpen
o Hoe is het voor kinderen?
o Hoe gaan ze ermee om?
o Wat betekent het voor hen?
2.1.1 Actorschap
Actorschap = hoe geven kinderen vorm aan hun wereld, binnen de (tijd)structuur
van die wereld?
Bijvoorbeeld: Klapspelletjes in de rij
2.1.2 Temporeel actorschap
Temporeel actorschap = hoe ‘doen’ kinderen de tijd? Hoe nemen zij een actieve
rol op in de tijdsbeleving?
2.1.2.1 Drie verschijningsvormen
2.1.2.1.1 Temporele taken
= de inspanningen die mensen doen om de uitdagingen het
hoofd te bieden waar ze door de tijdsstructuur voor worden
gesteld.
Bijvoorbeeld: ‘moeten wachten’ of ‘op tijd moeten komen’
= de dingen die een tijdsstructuur van je vraagt, de taken die je
opneemt tijdens de tijdsordening
2.1.2.1.2 Temporele keuzes/tactieken
Temporele keuze = zelf de keuze hebben om te tijd in te vullen, hoe ze ermee
omgaan
Bijvoorbeeld: Er ligt een hele vrije dag voor ons en niemand maakt aanspraken
op die tijd: dan kunnen we zonder meer kiezen hoe we aan de mogelijkheden
van die open tijdsorde gebruik zullen maken.
Temporele tactieken = dingen toepassen om de tijd naar hun zin te hebben
Bijvoorbeeld: treuzelen bij bedtijd, tijd rekken,…
2.1.2.1.3 Temporele esthetiek
= betekenis die gegeven wordt aan de tijd door dit op een eigen manier in te
vullen en kleur/sfeer te geven
Elke context heeft zijn eigen kleur/sfeer
Hoeft niet altijd mooi of positief te zijn (verveling kan ook een deel zijn van
temporele esthetiek)
Bijvoorbeeld: kinderopvang: ruimte indeling, manier waarop opvang geregeld
wordt, leeftijdsgroepen, kinderen zelf; rustig/intens spel – interacties
,2.1.3 Wanneer ervaren kinderen problemen met de tijd?
- Geen tijdsdruk, geen last van te weinig tijd hebben (terwijl volwassenen
dit wel voelen)
- Wel als hun tijdsautonomie al te zeer wordt ingeperkt of er weinig kans is
om de tijd zelf in te vullen
Bijvoorbeeld: Veel hobby’s hebben is niet druk; zelfbeschikking (=autonomie)
over de tijd = zelf vorm kunnen geven en invullen OF keuze kunnen
maken de tijd te laten organiseren. Probleem als dit wegvalt!
Goede uitleg op pagina 26 in cursus
2.2 Wat is vrije tijd voor kinderen?
Om van kwaliteitsvolle vrijetijdsbeleving te spreken:
Vrije ruimte (autonomie, de tijd zelf mogen invullen)
Verankering (structuur/herkenbaarheid en geborgenheid)
Het gezin is de basis voor de vrije tijd van kinderen (cursus p. 30)
- Gezin is een ‘gezin-in-de-samenleving’: De bezigheden van ouders/kinderen
buitenshuis bepalen hoe de gezinstijd vorm krijgt
- Gezin heeft te maken met verschillende ‘agenda’s’
- Gezin is uitvalbasis voor vrije tijd
Link met diversiteit later in de cursus
Hobby’s
Kinderen hebben vaak veel hobby’s waardoor ze tijdens de week niet vaak thuis
zijn. Kinderen vinden niet dat ze het druk hebben.
Ouders hechten vaak een morele waarden aan hobby’s terwijl kinderen het vaak
gewoon plezant vinden.
Informele vrije tijd = geen georganiseerde vrijetijdsactiviteiten
Waarom brengen kinderen hun vrije tijd op verschillende manieren door?
Dit heeft te maken met diverse voorkeuren, waarden die aan vrije tijd toegedicht
worden en kansen die diverse soorten vrije tijd krijgen in de samenleving
Ongeorganiseerde vrije tijd/georganiseerde, gestructureerde vrije tijd
Ik kan de tijd zelf vorm geven in vullen/ ik maak de keuze om de tijd te laten
organiseren door anderen (jeugdbeweging, sportclub)
Onderzoek: kinderen geven 3 voorwaarden voor goede opvang:
- Veel vrienden hebben - Zelf kunnen kiezen wat je doet
- Kunnen buiten spelen
MAAR: kinderen kunnen niet zomaar buiten spelen (afgebakend terrein) + beperkt
door infrastructuur die opvang al dan niet biedt
Een brede school is een samenwerkingsverband tussen een school en meerdere partners,
zoals sportclubs, toneelkringen of buurtwerkingen. Dat zijn ‘vrijetijdseilandjes’ waar
kinderen individueel naartoe kunnen gaan, maar de brede school verbindt die eilandjes
met elkaar. De samenwerking met de partners moet kinderen maximale
ontwikkelingskansen bieden. In die doelstelling passen vaak ook naschoolse
, vrijetijdsactiviteiten, die de school samen met de partners organiseert na de schooluren
of over de middag.
1. Inleiding
In dit hoofdstuk staan we stil bij de verschillende manieren om naar vrije tijd van
kinderen te kijken.
1.1 Tijd geeft structuur aan onze samenleving
Sommige tijdsindelingen kunnen we zelf kiezen, andere worden opgelegd.
Bij kinderen: volwassenen beslissen vaak voor hen wat ze gaan doen
- Bril van een volwassene
o Vrije tijd = de tijd buiten de schooltijd
o Volwassenen maken de vergelijking met hun persoonlijke beleving
o Volwassenen beleven vrije tijd vaak als tijd buiten de werktijd,
want;
In principe zijn er geen verplichtingen
Uitstel van taken is mogelijk
Is deze bril wel de juiste manier om te kijken naar de vrije tijd van
kinderen?
Bijvoorbeeld: Is huiswerk maken vrije tijd? Is de afwas doen vrije tijd? Is
wachten bij de tandarts vrije tijd?
Deze dingen worden door kinderen niet gezien als vrije tijd MAAR het is wel
tijd buiten de schooltijd. Volgens het referentiekader van een volwassene zou dit
dus wel vrije tijd zijn. We kunnen deze referentiekader dus niet vergelijken met
het referentiekader van kinderen.
1.2 Definities van vrije tijd
- 3 manieren om over vrije tijd te spreken
o Lexicale betekenis = de tijd die je vrij kan besteden
o Residuele tijd = tijd die overblijft als je gedaan hebt wat moet
o Hoe beleven we de vrije tijd? = plezier, ontspanning, zelfontplooiing
en vrijheid
Examen: Bij welke definitie leunt dit het meeste aan? “Voor schoolgaande
kinderen betekent vrije tijd: de tijd na het einde van de schooldag, het weekend
en vakantieperiodes.”
Antwoord: Residuele tijd. Deze omschrijving sluit het meeste aan bij de definitie.
Je hebt gedaan wat je die dag moest doen.
1.3 Is dat hetzelfde voor kinderen?
Het is niet omdat volwassene ‘puzzelen’ omschrijven als vrije tijd voor kinderen,
dat ook elk kind dit ziet als vrije tijd. Een kind dat moet puzzelen, zal dat eerder
beleven als een verplichte activiteit.
Maar ook andersom. Als volwassenen ‘de afwas doen’ niet als vrije tijd zien voor
kinderen, kan een kind dit wel zien als vrije tijd.
,2 Tijd en vrije tijd van kinderen
2.1 Hoe ‘maken’ kinderen de tijd?
- Leefwereld kinderen begrijpen
o Hoe is het voor kinderen?
o Hoe gaan ze ermee om?
o Wat betekent het voor hen?
2.1.1 Actorschap
Actorschap = hoe geven kinderen vorm aan hun wereld, binnen de (tijd)structuur
van die wereld?
Bijvoorbeeld: Klapspelletjes in de rij
2.1.2 Temporeel actorschap
Temporeel actorschap = hoe ‘doen’ kinderen de tijd? Hoe nemen zij een actieve
rol op in de tijdsbeleving?
2.1.2.1 Drie verschijningsvormen
2.1.2.1.1 Temporele taken
= de inspanningen die mensen doen om de uitdagingen het
hoofd te bieden waar ze door de tijdsstructuur voor worden
gesteld.
Bijvoorbeeld: ‘moeten wachten’ of ‘op tijd moeten komen’
= de dingen die een tijdsstructuur van je vraagt, de taken die je
opneemt tijdens de tijdsordening
2.1.2.1.2 Temporele keuzes/tactieken
Temporele keuze = zelf de keuze hebben om te tijd in te vullen, hoe ze ermee
omgaan
Bijvoorbeeld: Er ligt een hele vrije dag voor ons en niemand maakt aanspraken
op die tijd: dan kunnen we zonder meer kiezen hoe we aan de mogelijkheden
van die open tijdsorde gebruik zullen maken.
Temporele tactieken = dingen toepassen om de tijd naar hun zin te hebben
Bijvoorbeeld: treuzelen bij bedtijd, tijd rekken,…
2.1.2.1.3 Temporele esthetiek
= betekenis die gegeven wordt aan de tijd door dit op een eigen manier in te
vullen en kleur/sfeer te geven
Elke context heeft zijn eigen kleur/sfeer
Hoeft niet altijd mooi of positief te zijn (verveling kan ook een deel zijn van
temporele esthetiek)
Bijvoorbeeld: kinderopvang: ruimte indeling, manier waarop opvang geregeld
wordt, leeftijdsgroepen, kinderen zelf; rustig/intens spel – interacties
,2.1.3 Wanneer ervaren kinderen problemen met de tijd?
- Geen tijdsdruk, geen last van te weinig tijd hebben (terwijl volwassenen
dit wel voelen)
- Wel als hun tijdsautonomie al te zeer wordt ingeperkt of er weinig kans is
om de tijd zelf in te vullen
Bijvoorbeeld: Veel hobby’s hebben is niet druk; zelfbeschikking (=autonomie)
over de tijd = zelf vorm kunnen geven en invullen OF keuze kunnen
maken de tijd te laten organiseren. Probleem als dit wegvalt!
Goede uitleg op pagina 26 in cursus
2.2 Wat is vrije tijd voor kinderen?
Om van kwaliteitsvolle vrijetijdsbeleving te spreken:
Vrije ruimte (autonomie, de tijd zelf mogen invullen)
Verankering (structuur/herkenbaarheid en geborgenheid)
Het gezin is de basis voor de vrije tijd van kinderen (cursus p. 30)
- Gezin is een ‘gezin-in-de-samenleving’: De bezigheden van ouders/kinderen
buitenshuis bepalen hoe de gezinstijd vorm krijgt
- Gezin heeft te maken met verschillende ‘agenda’s’
- Gezin is uitvalbasis voor vrije tijd
Link met diversiteit later in de cursus
Hobby’s
Kinderen hebben vaak veel hobby’s waardoor ze tijdens de week niet vaak thuis
zijn. Kinderen vinden niet dat ze het druk hebben.
Ouders hechten vaak een morele waarden aan hobby’s terwijl kinderen het vaak
gewoon plezant vinden.
Informele vrije tijd = geen georganiseerde vrijetijdsactiviteiten
Waarom brengen kinderen hun vrije tijd op verschillende manieren door?
Dit heeft te maken met diverse voorkeuren, waarden die aan vrije tijd toegedicht
worden en kansen die diverse soorten vrije tijd krijgen in de samenleving
Ongeorganiseerde vrije tijd/georganiseerde, gestructureerde vrije tijd
Ik kan de tijd zelf vorm geven in vullen/ ik maak de keuze om de tijd te laten
organiseren door anderen (jeugdbeweging, sportclub)
Onderzoek: kinderen geven 3 voorwaarden voor goede opvang:
- Veel vrienden hebben - Zelf kunnen kiezen wat je doet
- Kunnen buiten spelen
MAAR: kinderen kunnen niet zomaar buiten spelen (afgebakend terrein) + beperkt
door infrastructuur die opvang al dan niet biedt
Een brede school is een samenwerkingsverband tussen een school en meerdere partners,
zoals sportclubs, toneelkringen of buurtwerkingen. Dat zijn ‘vrijetijdseilandjes’ waar
kinderen individueel naartoe kunnen gaan, maar de brede school verbindt die eilandjes
met elkaar. De samenwerking met de partners moet kinderen maximale
ontwikkelingskansen bieden. In die doelstelling passen vaak ook naschoolse
, vrijetijdsactiviteiten, die de school samen met de partners organiseert na de schooluren
of over de middag.
