CW H8: filosofische antropologie
8.1 Mensbeelden
Mens en onmens:
Wat maakt een mens, een mens?’
Verschillend filosofen dachten na over deze vraag. Oude Grieken dachten dat mens een speciaal soort dier was.
- Pythagoras (ca. 572-500 v.C.): mens en dier delen dezelfde ziel, reïncarnatie
- Aristoteles: mens als redelijk dier (met ziel)
Erno Eskens: nederlandse filosoof
Zielendelen:
De mens bestaat uit drie zielendelen: een vegetatief zielendeel, een sociaal, dierlijk of pragmatisch zielendeel en een
hoger zielendeel van het intellect. De eerste twee zielendelen heeft de mens gemeenschappelijk met de dieren.
Scala naturae (ladder van de natuur):
- Hiërarchie of rangorde in de natuur op basis v/d mogelijkheid om de werkelijkheid vorm te geven
- onderaan bevinden zich dingen zoals stenen
- daarboven planten, dieren, vrouwen, mannen, helden en halfgoden
- bovenaan goden, daarboven de eerste beweger die alles in werking heeft gezet
In middeleeuwen:
- Mens als redelijke wezen
- Door christelijke invloed: mens als hoogtepunt schepping
Mens als verbinding tussen ‘aardse’ en God, tss. dieren en engelen
Renaissance (14e-16e eeuw)
- Mens centraal (i.p.v. God)
- Giovanni Pico della Mirandola (1463-1494):
Rede over de menselijke waardigheid (= manifest van de vrij mens)
Na renaissance:
- Bewustzijn en zelfbewustzijn
- Vrijheid en verantwoordelijkheid
Monisme versus dualisme:
- dualisme = filosofische stroming die stelt dat de mens bestaat uit twee substanties: een lichaam en een
onsterfelijke ziel
- monisme = filosofische stroming die het bestaan van een onsterfelijke ziel ontkent en uitgaat van het principe dat
de mens bestaat uit slechts één substantie
René Descartes (1596-1659):
- Rationele mens moet zich bevrijden van tradities en gewoontes
- Hoe? Radicale twijfel
Bij twijfel bestaat het niet
Onbetwijfelbaar fundament: ego (ik als denkende substantie)
“Ik denk, dus ik ben” (bewustzijn als basis voor bestaan)
- Onderscheid tussen ‘lichamelijkheid’ (geen gedachten/wil) en ‘denken’/ziel (vrij en bewust)
= dualist
Dualisten >< monisten:
- Mens bestaat uit één substantie (lichaam en geest = één)
- Ontkennen bestaan van onsterfelijke, onstoffelijke ziel
- Mens werkt volgens mechanismen vrijheid = een illusie
- Baruch Spinoza (1632-1677)
8.1 Mensbeelden
Mens en onmens:
Wat maakt een mens, een mens?’
Verschillend filosofen dachten na over deze vraag. Oude Grieken dachten dat mens een speciaal soort dier was.
- Pythagoras (ca. 572-500 v.C.): mens en dier delen dezelfde ziel, reïncarnatie
- Aristoteles: mens als redelijk dier (met ziel)
Erno Eskens: nederlandse filosoof
Zielendelen:
De mens bestaat uit drie zielendelen: een vegetatief zielendeel, een sociaal, dierlijk of pragmatisch zielendeel en een
hoger zielendeel van het intellect. De eerste twee zielendelen heeft de mens gemeenschappelijk met de dieren.
Scala naturae (ladder van de natuur):
- Hiërarchie of rangorde in de natuur op basis v/d mogelijkheid om de werkelijkheid vorm te geven
- onderaan bevinden zich dingen zoals stenen
- daarboven planten, dieren, vrouwen, mannen, helden en halfgoden
- bovenaan goden, daarboven de eerste beweger die alles in werking heeft gezet
In middeleeuwen:
- Mens als redelijke wezen
- Door christelijke invloed: mens als hoogtepunt schepping
Mens als verbinding tussen ‘aardse’ en God, tss. dieren en engelen
Renaissance (14e-16e eeuw)
- Mens centraal (i.p.v. God)
- Giovanni Pico della Mirandola (1463-1494):
Rede over de menselijke waardigheid (= manifest van de vrij mens)
Na renaissance:
- Bewustzijn en zelfbewustzijn
- Vrijheid en verantwoordelijkheid
Monisme versus dualisme:
- dualisme = filosofische stroming die stelt dat de mens bestaat uit twee substanties: een lichaam en een
onsterfelijke ziel
- monisme = filosofische stroming die het bestaan van een onsterfelijke ziel ontkent en uitgaat van het principe dat
de mens bestaat uit slechts één substantie
René Descartes (1596-1659):
- Rationele mens moet zich bevrijden van tradities en gewoontes
- Hoe? Radicale twijfel
Bij twijfel bestaat het niet
Onbetwijfelbaar fundament: ego (ik als denkende substantie)
“Ik denk, dus ik ben” (bewustzijn als basis voor bestaan)
- Onderscheid tussen ‘lichamelijkheid’ (geen gedachten/wil) en ‘denken’/ziel (vrij en bewust)
= dualist
Dualisten >< monisten:
- Mens bestaat uit één substantie (lichaam en geest = één)
- Ontkennen bestaan van onsterfelijke, onstoffelijke ziel
- Mens werkt volgens mechanismen vrijheid = een illusie
- Baruch Spinoza (1632-1677)
