Hoofdstuk 1 Wat verstaan we onder sociologie?
Grondbeginselen:
- Mensen reageren niet alleen op dingen en op gedrag van andere mensen als zodanig, maar
vooral ook op grond van de betekenis die zij daaraan toekennen vanuit hun referentiekader’
- Het vermogen aan verschijnselen betekenis toe te kennen is aangeboren (nature), de
betekenissen zelf verwerven mensen zich in hun omgang met anderen en door de ervaringen
die zij opdoen (nurture).
Gezichtspunt: een mens kan niet alles tegelijkertijd waarnemen en heeft een gezichtspunt.
Selectieve waarneming: iedereen neemt selectief waar, waardoor we ieder een eigen definitie van
een situatie hebben. Het bied de mogelijkheid voor verschillende invalshoeken.
Mensen hebben geen instinct zoals dieren en elke leerproces moet aangeleerd worden in de
samenleving en brengt twee gevolgen:
- In dezelfde periode op verschillende plaatsen, verschillende samenlevingen;
- Dezelfde samenleving in een korte of lange termijn kan veranderen.
Ieder een eigen beeld van de samenleving en over bepaalde onderwerpen een negatief of positief
beeld (wenselijk of onwenselijk)
Referentiekader: iemands perspectief, hoe je zaken waarneemt en oordeelt. Dit wordt bepaald door
je omgeving, opvoeding etc. Iedereen heeft een andere sociale werkelijkheid
(kennis/verklaringen/oordelen).
Sociale bril: manier waarop leden van een groepering dingen op ongeveer dezelfde manieren
zien/interpreteren.
Vormen selectiviteit:
- Selective perception: wat iemand ziet of hoort;
- Selective exposure: het selecteren begint al bij waar wij ons voor openstellen of waaraan we
worden blootgesteld;
- Selective retention: dat wij selectief onthouden wat we hebben waargenomen;
- En selecteren met wie je praat en waarover.
Sociale constructie van werkelijkheid: mensen construeren een bepaald beeld, afhankelijk van de
waarnemer, die beïnvloed is door de sociale factoren.
Zakelijke (objectieve) werkelijkheid: iets feitelijk zijn (BV: gemeten temperatuur/arm zijn);
Beleefde (subjectieve) werkelijkheid: iets voelen (BV: gevoelstemperatuur/niet of wel arm voelen).
1
, Hoofdstuk 5 Mens en Medemens
Grondbeginsel: sociologisch denken en onderzoeken geschiedt in termen van ‘mensen in meervoud’.
Mensen leven en handelen niet in een sociaal luchtledige, maar in hun contacten en verhoudingen
met medemensen
Socialisatie: omvat de (leer)processen waarbij ‘nieuwelingen’ in brede zin zich in de samenleving en
in groeperingen daarbinnen gangbare sociale en culturele vaardigheden eigen maken (door interactie
en gedrag leert van socialisators/socialiserende instanties).
Primaire socialisatie (enculturatie): de eerste mensen met wie je interacteert en gedrag aanleert (of
cultuur), zoals familie.
Secundaire socialisatie (acculuratie): het gedrag (of cultuur) dat je aanleert na de primaire
socialisatie. Het gaat om grotere verbanden waarbinnen je je begeeft, zoals school of werk.
Internalisatie: mensen uit het buitenland die zich eigen maken in een ander land om deel te nemen
aan het maatschappelijk verkeer.
Twee factoren in de samenleving:
- Interne factoren: invloed van samenleving (nature): mensen van nature tot elkaar
aangetrokken voelen. Hetgeen wat in de mens zit en aangeboren is (instinct/seks).
- Externe factoren invloed van samenleving (nurture): mensen gedwongen door omgeving om
samen te werken om te overleven (economische-sociale factoren-geografisch), sociale
milieu.
Voorbeelden:
- Intern: mensen zijn sociaal aangeboren en zoeken elkaar op;
- Extern: samenwerking in NL tegen het water of aanpassingsgedrag in bedrijf.
Psychologisme (tegenovergestelde Sociologisme): eenzijdig en uitsluitend willen verklaren van (inter)
menselijk gedrag uit interne factoren (instinct, aanleg of behoeftes. Nadere verdeling van
aangeboren eigenschappen:
- Hetgeen aan alle mensen als eigenschap(pen) wordt toegeschreven, dus wat men meestal
het wezen van ‘de’ mens noemt (mensbeeld of instinct);
- Hetgeen wordt toegeschreven aan een bepaald soort mensen, dus wat men ziet als het
wezen van ‘de’ allochtoon of van ‘de’ vrouw of man.
Cirkelredenering: waarneming> instinct of behoefte>verklaring>gedrag>waarneming
Sociologisme (tegenovergestelde psychologisme): het eenzijdig en uitsluitend willen verklaren van
(inter-) menselijk gedrag uit externe factoren.
Verklaringen van agressie bij de mens:
- Dierlijke oorsprong (natuurlijk);
- Frustratie-agressieverklaring;
- Instrumentele agressie: het willen van hun doeleinden bereiken;
- Gelegenheidsagressie: door middel van uitlokking.
Verschil tussen man – vrouw kunnen van aard zijn of van sociale druk.
2
Grondbeginselen:
- Mensen reageren niet alleen op dingen en op gedrag van andere mensen als zodanig, maar
vooral ook op grond van de betekenis die zij daaraan toekennen vanuit hun referentiekader’
- Het vermogen aan verschijnselen betekenis toe te kennen is aangeboren (nature), de
betekenissen zelf verwerven mensen zich in hun omgang met anderen en door de ervaringen
die zij opdoen (nurture).
Gezichtspunt: een mens kan niet alles tegelijkertijd waarnemen en heeft een gezichtspunt.
Selectieve waarneming: iedereen neemt selectief waar, waardoor we ieder een eigen definitie van
een situatie hebben. Het bied de mogelijkheid voor verschillende invalshoeken.
Mensen hebben geen instinct zoals dieren en elke leerproces moet aangeleerd worden in de
samenleving en brengt twee gevolgen:
- In dezelfde periode op verschillende plaatsen, verschillende samenlevingen;
- Dezelfde samenleving in een korte of lange termijn kan veranderen.
Ieder een eigen beeld van de samenleving en over bepaalde onderwerpen een negatief of positief
beeld (wenselijk of onwenselijk)
Referentiekader: iemands perspectief, hoe je zaken waarneemt en oordeelt. Dit wordt bepaald door
je omgeving, opvoeding etc. Iedereen heeft een andere sociale werkelijkheid
(kennis/verklaringen/oordelen).
Sociale bril: manier waarop leden van een groepering dingen op ongeveer dezelfde manieren
zien/interpreteren.
Vormen selectiviteit:
- Selective perception: wat iemand ziet of hoort;
- Selective exposure: het selecteren begint al bij waar wij ons voor openstellen of waaraan we
worden blootgesteld;
- Selective retention: dat wij selectief onthouden wat we hebben waargenomen;
- En selecteren met wie je praat en waarover.
Sociale constructie van werkelijkheid: mensen construeren een bepaald beeld, afhankelijk van de
waarnemer, die beïnvloed is door de sociale factoren.
Zakelijke (objectieve) werkelijkheid: iets feitelijk zijn (BV: gemeten temperatuur/arm zijn);
Beleefde (subjectieve) werkelijkheid: iets voelen (BV: gevoelstemperatuur/niet of wel arm voelen).
1
, Hoofdstuk 5 Mens en Medemens
Grondbeginsel: sociologisch denken en onderzoeken geschiedt in termen van ‘mensen in meervoud’.
Mensen leven en handelen niet in een sociaal luchtledige, maar in hun contacten en verhoudingen
met medemensen
Socialisatie: omvat de (leer)processen waarbij ‘nieuwelingen’ in brede zin zich in de samenleving en
in groeperingen daarbinnen gangbare sociale en culturele vaardigheden eigen maken (door interactie
en gedrag leert van socialisators/socialiserende instanties).
Primaire socialisatie (enculturatie): de eerste mensen met wie je interacteert en gedrag aanleert (of
cultuur), zoals familie.
Secundaire socialisatie (acculuratie): het gedrag (of cultuur) dat je aanleert na de primaire
socialisatie. Het gaat om grotere verbanden waarbinnen je je begeeft, zoals school of werk.
Internalisatie: mensen uit het buitenland die zich eigen maken in een ander land om deel te nemen
aan het maatschappelijk verkeer.
Twee factoren in de samenleving:
- Interne factoren: invloed van samenleving (nature): mensen van nature tot elkaar
aangetrokken voelen. Hetgeen wat in de mens zit en aangeboren is (instinct/seks).
- Externe factoren invloed van samenleving (nurture): mensen gedwongen door omgeving om
samen te werken om te overleven (economische-sociale factoren-geografisch), sociale
milieu.
Voorbeelden:
- Intern: mensen zijn sociaal aangeboren en zoeken elkaar op;
- Extern: samenwerking in NL tegen het water of aanpassingsgedrag in bedrijf.
Psychologisme (tegenovergestelde Sociologisme): eenzijdig en uitsluitend willen verklaren van (inter)
menselijk gedrag uit interne factoren (instinct, aanleg of behoeftes. Nadere verdeling van
aangeboren eigenschappen:
- Hetgeen aan alle mensen als eigenschap(pen) wordt toegeschreven, dus wat men meestal
het wezen van ‘de’ mens noemt (mensbeeld of instinct);
- Hetgeen wordt toegeschreven aan een bepaald soort mensen, dus wat men ziet als het
wezen van ‘de’ allochtoon of van ‘de’ vrouw of man.
Cirkelredenering: waarneming> instinct of behoefte>verklaring>gedrag>waarneming
Sociologisme (tegenovergestelde psychologisme): het eenzijdig en uitsluitend willen verklaren van
(inter-) menselijk gedrag uit externe factoren.
Verklaringen van agressie bij de mens:
- Dierlijke oorsprong (natuurlijk);
- Frustratie-agressieverklaring;
- Instrumentele agressie: het willen van hun doeleinden bereiken;
- Gelegenheidsagressie: door middel van uitlokking.
Verschil tussen man – vrouw kunnen van aard zijn of van sociale druk.
2
