Samenvatting Recht en Onderneming

DEEL 1: INLEIDING
Hfdst 1 Wat is recht
 1. Wat is recht?

Recht is het geheel van rechtsregels en heeft 3 kenmerken:
- Recht wil ordenen (dit mag je doen en dat niet)
- Recht moet afdwingbaar zijn (bestraffen)
- Regels wijzigen constant of zelfs afschaffing (recht evolueert constant door
veranderingen in de maatschappij)

In het recht maakt men onderscheid tussen objectief en subjectief recht.
- Objectief recht: het recht zoals het bestaat (geheel van rechtsregels)
- Subjectief recht: zijn de rechten die u ontleent van het objectief recht
(concretisering of individualisering) bv recht tot uiting

Recht kan onderverdeeld worden in:
- Nationaal recht
- Internationaal recht


Hfdst 2 Indeling van het nationaal recht
 1. Nationaal recht

= rechtsregels gemaakt dat Belgische oorsprong heeft bv gemaakt door federaal
parlement of Vlaams parlement, gemeente … onderscheid:
- Privaat recht: regelt verhouding tussen burgers onderling (=private pers.)
- Publiek recht: regelen de relaties tussen burger en de overheid bv: betalen
van belastingen of tussen overheden onderling (-> belangrijk in Belgische
staatsstructuur bcs federaal en gewestenniveau)

 1.1 Privaat recht

1. Burgerlijk recht: fundamentele regels voor iedere burger (onderling)
 Familie en gezin
 Wie je vader en moeder is
 Aansprakelijkheid
 18 jaar  handels bekwaam
 Huwelijkscontracten
 Wat moet je doen om te huwen en scheiden
 Frequente contracten
 Wanneer geldige overeenkomst, bewijs, …

=> wetgeving in burgerlijk wetboek (BW) + afzonderlijke wetten



1

, - Nieuw burgerlijk wetboek (NBW): trapsgewijs vernieuwd!
2. Ondernemingsrecht: recht vanaf “geboorte” bij ondernemingen
 Wie onderneming
 Technieken om onderneming te ontplooien bv vennootschapsrecht
 Vennootschapsrecht, een techniek om handel te drijven
 Regels distributiecontracten
 Einde onderneming

=> wetgeving in Wetboek economisch recht (WER) + afzonderlijke wetten

- Nood aan soepeler recht

3. Privaatrechtelijk procesrecht (gerechtelijk recht): regels om recht af te
dwingen (bestraffen)  voorziet gerechtelijke organisatie die kan
afdwingen. Het bepaalt:
 Structuur van gerechtelijke organisatie: bv Hof van beroep, Hof van
Cassatie …
 Verloop van gerechtelijke procedures (bv welke rechtbanken)

=> wetgeving in Gerechtelijk wetboek + afzonderlijke wetten

 1.2 Publiek recht

1. Grondwettelijk recht: regelt de fundamentele inrichting van de staat
 Staatsstructuur uitgewerkt: federaal land met federale overheid met
gemeenschappen, gewesten, provincies en gemeenten.
 Basisprincipes voor maatschappij: fundamentele zaken zoals
beginsel scheiding der machten
 Rechten en vrijheden: recht om te verenigen (scouts, …) ook
vrijheid tot meningsuiting

2. Bestuursrecht: regelt de inrichting en de werking van de uitvoerende
macht (regering).
 Statuut ambtenaren
 Werking ministeries, gemeentes en provincies
 Onteigening
 Stedenbouw en ruimtelijke ordening

3. Fiscaal recht: regelt de staatsinkomsten
 Inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting, BTW,
registratierechten, ….

4. Strafrecht: geheel van normen die tot het behoud van de openbare orde
en de veiligheid worden uitgevaardigd
 Bepaalt de misdrijven en de straffen (misdrijven zoals diefstal)
 Burgerlijk en onderneming!

=> wetgeving in Strafwetboek + bijzondere wetten

2

, 5. Strafprocesrecht: stelt de dader tegenover de gemeenschap,
vertegenwoordigd door het Openbaar Ministerie.

=> wetgeving in Wetboek van Strafvordering



 2 Het onderscheid + relativering
 2.1 Relevantie van het onderscheid
- Privaat recht: veel recht is aanvullend of suppletief recht.
 Belang van de regels:
 je kan er van afwijken
 doet inroep wnr je bepaalde zaken niet in overeenkomst hebt
 Bv.: huwelijksvermogensstelsel, zonder aanpassing geldt het
contract “gemeenschap van aanwinsten”. Er kan ook gekozen
worden voor “algemene of uitgebreide gemeenschap”.
 Bv.: koop-verkoopregels, zonder aanpassing regels van het
wetboek, maar je moet ze niet volgen.


- Publiek recht: regels van openbare orde: je kan er niet van afwijken
 Bv.: vrijheid van echtgenoten om beroep te kiezen
 Bv.: strafrecht, faillissement, …

- Regels van dwingend recht: beschermen private belangen
 bv regels ter bescherming van de consument
 ook dwingend maar in sommige omstandigheden wel


 2.2 Relativiteit

Onderscheid tussen publiek- en privaatrecht is echter relatief (grenzen zijn
onduidelijk). -> vaak beide genoodzaakt!

- Dit wordt nog versterkt door de actieve rol van de overheid en door de
meervoudige lagen in het recht.

Bv: het economisch recht en sociaal recht

1. Het economisch recht
Het ondernemingsrecht is onderdeel van het economisch recht (ruimer).
Bevat:
- Privaatrecht: wnr failliet, sluiten overeenkomsten...
- Publiekrecht: veiligheidsnormen, prijscontrole, kartel... (= gekenmerkt
door overheidsinterventie)



3

, 2. Het sociaal recht
Ook moeilijk te plaatsen. Het sociaal recht bestaat uit 3 delen:
- Het individueel arbeidsrecht: verhouding individuele werkn. met de werkg.
 Arbeidscontracten  privaatrecht
- Het collectief arbeidsrecht: verhouding tussen de werknemers als groep en
de werkgever of de werkgeversorganisaties
 Collectieve arbeidsovereenkomsten  privaatrecht
- Het socialezekerheidsrecht: verhouding tussen de verzekerden en de
instellingen van de sociale zekerheid.
 Verplicht verzekeringscontract  publiekrecht


 1.3.3 Overlapping in concrete praktische problemen

De praktijk laat zich niet altijd indelen

Het onderscheid is voor de indeling juridische specialiteiten belangrijk, maar voor
de praktijk is het minder belangrijk. Men kan in de praktijk de problemen niet in
stukjes knippen.
Bv: werking van een familievennootschap (meerdere aspecten, gebieden recht)
- Vennootschapsrecht: welke vennootschap en welke bestuursorganen?
- Fiscaal recht: hoe worden de inkomsten belast?
- Sociaal recht: wat zijn de gevolgen voor de lonen van de werknemers?
- Zakenrecht: belangrijk voor financiële waardering van activa

=> Besluit: er komt veel kijken -> nood aan combinatie!


Het Europese recht maakt het onderscheid niet

Ook het Europees recht relativeert niet en heel wat nationale wetgeving vindt
oorsprong in het Europees recht. De rechtstakken in de verschillende lidstaten
loopt niet altijd gelijk dus weinig belang aan de formele indeling en focust meer
op de reële situaties.

 1.3.4 Privaatrechtelijke technieken

Overheid heeft belang om de vrije markt zo weinig mogelijk te verstoren. Hierom
maakt het gebruik van privaatrechtelijke technieken (afstand van machtspositie
om zoals particulieren contracten af te sluiten):
- Minder onteigenen (publiek recht), maar kopen van particulieren (privaat)
- Geen overheidsonderneming oprichten (publiek recht), maar aandelen
aankopen, minimumrichtlijnen geven, subsidiëren (privaat recht)
- Geen ambtenaren aanstellen (vastbenoemd  publiek recht), maar
contractuele werknemers in dienst nemen (privaat recht)


4