Samenvatting NECTAR Biologie - H.10 Voeding en Vertering - 5 vwo

Biologie H.10 – voeding en vertering
Paragraaf 1
 Darmflora > combinatie van darmbacteriën in je lichaam
 Belangrijk voor:
 Goede vertering
 Stimulatie ontlasting
 Afweer

 Met voedsel krijg je zowel nuttige als schadelijke bacteriën binnen.
 Probiotica > bacteriën in je voedsel die je gezondheid bevorderen
 Voorbeeld: bij consumptie van bijvoorbeeld yoghurt en karnemelk krijg je
voornamelijk goede en nuttige bacteriën binnen > probiotica
 Prebiotica > Onverteerbare plantenresten waar nuttige bacteriën in je darmen van leven
 Voorbeeld: Eet je voedingsmiddelen als uien, appels en prei, dan stimuleer je de
groei van de nuttige bacteriën. In deze producten zitten namelijk prebiotica.
 Met je voedsel komen ook schadelijke bacteriën je lichaam binnen > meeste gaan dood in
maagzuur > goede hygiëne verkleint kans op inname schadelijke bacteriën (en schimmels).

 Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig, deze vind je in eten.
 Voedingsmiddelen bestaan uit de volgende voedingsstoffen:
 Koolhydraten
 Brandstof, leveren energie
 Bouwstof (bijv. onderdeel van receptoreiwitten)
 Reservestof (Glycogeen (koolhydraat))
o Aardappelen, granen, brood, pasta’s, koek en sauzen
 Vetten
 Brandstof
 Bouwstof (membranen en hormonen)
 Warmte-isolatie (je lichaam slaat vetten o.a. op in je huid)
o Olijfolie, slaolie, boter, noten en pinda’s
 Eiwitten
 Bouwstoffen (spiereiwitten, hemoglobine, antistoffen)
 Brandstof, kunt ze echter niet opslaan
o Vlees, vis, zuivelproducten, eieren en zaden
 Water
 Bouwstof (cellen)
 Transportmiddel (bloedplasma)
 Warmtebuffer (houdt lichaamswarmte vast)
o  1,5 - 2 L nodig
 Mineralen
 Bouwstof (bijv. kalkzouten voor botten)
 Zorgt voor bepaalde processen in lichaam
o Hoeveelheden mineralen variëren per voedingsmiddel
o Van sommige mineralen maar weinig nodig > spoorelementen
 Vitaminen > essentiële voedingsmiddelen die je lichaam in kleine hoeveelheden
verbruikt
o In plantaardige en dierlijke voedingsmiddelen
o Bij tekort aan vitaminen > gebreksziekten (bijv. nachtblindheid bij tekort
vitamine A)
 Voedingsvezels > onverteerbare plantaardige koolhydraatmoleculen.

,  Stimuleren van darmperistaltiek > goede doorstroming
 Nemen veel water op > volume darminhoud neemt toe > ontlastingsstructuur blijft
soepel.
 Bij tekort aan voedingsvezels > last van obstipatie
o Groenten, fruit, graanproducten

 Wat een gezonde hoeveelheid voedsel per dag is, hangt af van de persoon en zijn
activiteiten.
 Volwassenen  10 000 kJ per dag
 Jongvolwassenen > volwassenen en kinderen
 Mannen > vrouwen
 Grote mensen > kleine mensen
 Fysiek werk > zittend werk
 ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) > gegeven door WHO
(Wereldgezondheidsorganisatie) > advies per voedingsstof over de dagelijkse consumptie >
gemiddelden
 Per energierijke voedingsstof gegeven in percentages > kan toegepast worden op
persoonlijke totaalinname per dag

 Eet je regelmatig meer dan de ADH, dan word je te dik > obesitas.
 In veel westerse landen is obesitas een groot probleem omdat de beschikbaarheid van
voedsel heel groot is.
 Bij mensen zijn er om niet dik te worden meer factoren in het spel dan enkel meer bewegen
en minder eten.
 Voorbeeld: Muizen hebben bijvoorbeeld een allel dat vetcellen aanzet tot deling >
hoe meer vetcellen hoe dikker het dier. Nadat onderzoekers het allel uitschakelden,
vermagerden de dieren enorm.
 Ook bij mensen beïnvloed DNA de omvang > er zijn allelen gevonden die het
eetgedrag beïnvloeden > hongergevoel wordt hierdoor mede bepaald > speelt een
belangrijke rol bij voedselconsumptie.

 Een voedingsmiddel bestaat niet alleen uit voedingsstoffen en voedingsvezels. Er worden ook
conserveringsmiddelen en kleur-, geur- en smaakstoffen aan toegevoegd > additieven
 Additieven > stoffen die zijn toegevoegd om het voedingsmiddel aantrekkelijker of langer
houdbaar te maken
 ADI (aanvaardbare dagelijkse inname) > voor veel additieven is een maximale hoeveelheid
bepaald om niet mogelijke schade aan het lichaam aan te richten.

 Voedselallergie > een heftige reactie op een normale voedingsstof
 Immuunsysteem reageert sterk op bijvoorbeeld melkproducten, pinda’s of gluten.
 Consumptie van zo’n product > histamine komt vrij > slijmvliezen zetten op en
bloedvaten verwijden > benauwdheid, jeuk, bultjes op de huid.
 Aantal mensen met voedselallergieën sterk toegenomen.
 Oorzaken:
 Sterk toegenomen hygiëne
 Meer bewerkte voedingsmiddelen




Paragraaf 10.2