Lokale, regionale en internationale fiscaliteit
1. Algemene principes inzake belastingen
1.1 Begrip en kenmerken van de belasting
Belasting = een bijdrage (geldelijk of niet geldelijk) die volgens bepaalde rechtsregels door
een overheid wordt opgelegd met als doel het verzamelen van financiële middelen die nodig
zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang en voor zover die bijdrage bij wet als
belasting wordt erkend.
Kenmerken van “een belasting”:
Financieel doel – dekken van overheidsuitgaven
Dwingend karakter – administratieve of strafrechtelijke sancties
Overheidsinkomsten die geen belastingen zijn:
Andere overheidsinkomsten
o Inkomsten voortvloeiend uit cessie en concessie van openbare domeingoederen
o Inkomsten voortvloeiend uit het verstrekken van specifieke diensten (vervoer)
o Boetes
Retributies (= gedwongen betaling aan de overheid voor ene verleende dienst)
o Vergoeding van een geïndividualiseerde dienstverlening van de overheid
o Urbanisatiebelasting
Parafiscale bijdragen (= sociale bijdrage)
o Bestemd voor de RSZ
o Vervangen aanvullen van de arbeidsinkomsten
1.2 Functies van de belastingen
Functies van de belasting:
Financiële functie
Hoofdfunctie van de belasting (95% van de overheidsinkomsten)
Voorheffingen en voorafbetalingen
Economische functie
Invloed op
- Prijsvorming
- Spaarwezen
- Consumptiegedrag
- Investeringen
- Tewerkstellingen
Via belastingen bepaalde producten duurder maken (sigaretten en brandstof
accijnzen)
1
, Sociale functie
Inkomens-herverdelend via progressieve belastingtarieven
Verlenen van specifieke verminderingen
1.3 Wie mag de belasting heffen?
De overheden zijn bevoegd om belastingen te heffen:
Federale overheid (vennootschapsbelasting en personenbelasting)
Lokale en regionale overheden (gewesten, gemeenschappen, gemeenten en provincies)
Supranationale overheden (Europa)
Publiekrechtelijke instellingen (polders en wateringen)
Opmerkingen:
Sommige belastingen worden gevormd door diverse overheden (onroerende voorheffing).
Gewesten hebben een eigen(-lijke) fiscale autonomie
Gewesten hebben een oneigen(-lijke) fiscale bevoegdheid door de “overgedragen en
toegewezen belastingen)
1.4 Grondwettelijke beginselen van de belastingheffing
Ter bescherming van de burgers bevat de grondwet drie basisprincipes:
1. Het legaliteits- of wettelijkheidsbeginsel
Principiële belastingvrijdom = een belastingheffing tenzij de wetgever anders bepaalt
Facetten:
- Bepalen van de belastingplichtige
- Bepaling van de grondslag
- Bepaling van de belastingberekening
- Procedurele aspecten
Gevolgen:
- Principe van de “belastingvrijdom” of vermoeden van “niet-belastbaarheid”
- Gebonden bevoegdheid van de belastingadministratie
- Minister van Financiën kan fiscale boetes en interesten geheel of ten dele
kwijtschelden
- De fiscale wet dient ook te voldoen aan “kwalitatieve’ vereisten
2. Het annualiteits- of éénjarigheidsbeginsel
Belastingen dienen jaarlijks gestemd te worden en zijn slechts voor een jaar van kracht
(deze worden jaarlijks vernieuwd). Dit gebeurt met een geijkte formule in de Wet
houdende de Rijksmiddelenbegroting.
Gevolgen:
- Jaarlijkse aangifte PB
- (beroeps-) kosten zijn enkel aftrekbaar in het belastbaar tijdperk waarin ze zijn
gedaan of waarop ze betrekking hebben
- Belastingberekening gebeurt voor één jaar
2
, 3. Het gelijkheidsbeginsel
Art. 10 zegt dat alle Belgen gelijk zijn voor de wet (iedereen die zich in eenzelfde
feitelijke toestand bevindt, dient op een gelijke wijze behandeld te worden).
Art. 172 concretiseert dit verbod
- Absoluut verbod: inzake belastingen kunnen geen voorrechten worden ingevoerd
door eender welke overheid
- Relatief verbod: vrijstellingen of verminderingen kunnen enkel ingevoerd worden
door de wet
Art. 10 en Art. 172 gelijkheid
MAAR: PB steeds ongelijkheid: gepersonaliseerd
- Hoger loon = hogere belasting
- Pensioen = minder belastingen
Art. 10 houdt geen rekening met geslacht, afkomst, geloof, …
Art. 172:
- Voorziet geen specifieke voorrechten, iedereen betaalt evenveel absoluut verbod
- Vrijstellingen enkel voor een groep die aan bepaalde voorwaarden voldoet relatief verbod
1.5 Kenmerken van het Fiscaal Recht
Het Fiscaal recht wordt gekenmerkt door volgende basisprincipes
1. Het fiscaal recht is geen volstrekt autonome rechtstak
Er bestaat geen wetboek over deze materie, fiscaal recht komt voort uit andere
rechtstakken.
Het gemeen recht beheert het fiscaal recht in de mate dat het fiscaal recht hier niet van
afwijkt.
2. Het Fiscaal recht is van openbare orde
Het belastingrecht behoort tot het publiek recht. Belastingen zijn verplicht.
3. De fiscale wet dient strik geïnterpreteerd te worden
Wetten interpreteren strikte interpretatie
Niet zomaar kopiëren in een andere situatie, zoals een personenwagen een
personenwagen is en geen lichte vrachtwagen
- Tekstuele interpretatie
- Historische interpretatiemethode of nagaan van de bedoeling van de wetgever
- Onduidelijke tekst
4. Het beginsel van de niet-retroactiviteit van de belastingwet
Iedere wet treedt in werking vanaf de 10de dag na publicatie in het B.S. Het heeft tot
doel rechtszekerheid te bieden.
Men kan niet teruggaan in de tijd, de wet heeft geen terugkerende kracht.
3
1. Algemene principes inzake belastingen
1.1 Begrip en kenmerken van de belasting
Belasting = een bijdrage (geldelijk of niet geldelijk) die volgens bepaalde rechtsregels door
een overheid wordt opgelegd met als doel het verzamelen van financiële middelen die nodig
zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang en voor zover die bijdrage bij wet als
belasting wordt erkend.
Kenmerken van “een belasting”:
Financieel doel – dekken van overheidsuitgaven
Dwingend karakter – administratieve of strafrechtelijke sancties
Overheidsinkomsten die geen belastingen zijn:
Andere overheidsinkomsten
o Inkomsten voortvloeiend uit cessie en concessie van openbare domeingoederen
o Inkomsten voortvloeiend uit het verstrekken van specifieke diensten (vervoer)
o Boetes
Retributies (= gedwongen betaling aan de overheid voor ene verleende dienst)
o Vergoeding van een geïndividualiseerde dienstverlening van de overheid
o Urbanisatiebelasting
Parafiscale bijdragen (= sociale bijdrage)
o Bestemd voor de RSZ
o Vervangen aanvullen van de arbeidsinkomsten
1.2 Functies van de belastingen
Functies van de belasting:
Financiële functie
Hoofdfunctie van de belasting (95% van de overheidsinkomsten)
Voorheffingen en voorafbetalingen
Economische functie
Invloed op
- Prijsvorming
- Spaarwezen
- Consumptiegedrag
- Investeringen
- Tewerkstellingen
Via belastingen bepaalde producten duurder maken (sigaretten en brandstof
accijnzen)
1
, Sociale functie
Inkomens-herverdelend via progressieve belastingtarieven
Verlenen van specifieke verminderingen
1.3 Wie mag de belasting heffen?
De overheden zijn bevoegd om belastingen te heffen:
Federale overheid (vennootschapsbelasting en personenbelasting)
Lokale en regionale overheden (gewesten, gemeenschappen, gemeenten en provincies)
Supranationale overheden (Europa)
Publiekrechtelijke instellingen (polders en wateringen)
Opmerkingen:
Sommige belastingen worden gevormd door diverse overheden (onroerende voorheffing).
Gewesten hebben een eigen(-lijke) fiscale autonomie
Gewesten hebben een oneigen(-lijke) fiscale bevoegdheid door de “overgedragen en
toegewezen belastingen)
1.4 Grondwettelijke beginselen van de belastingheffing
Ter bescherming van de burgers bevat de grondwet drie basisprincipes:
1. Het legaliteits- of wettelijkheidsbeginsel
Principiële belastingvrijdom = een belastingheffing tenzij de wetgever anders bepaalt
Facetten:
- Bepalen van de belastingplichtige
- Bepaling van de grondslag
- Bepaling van de belastingberekening
- Procedurele aspecten
Gevolgen:
- Principe van de “belastingvrijdom” of vermoeden van “niet-belastbaarheid”
- Gebonden bevoegdheid van de belastingadministratie
- Minister van Financiën kan fiscale boetes en interesten geheel of ten dele
kwijtschelden
- De fiscale wet dient ook te voldoen aan “kwalitatieve’ vereisten
2. Het annualiteits- of éénjarigheidsbeginsel
Belastingen dienen jaarlijks gestemd te worden en zijn slechts voor een jaar van kracht
(deze worden jaarlijks vernieuwd). Dit gebeurt met een geijkte formule in de Wet
houdende de Rijksmiddelenbegroting.
Gevolgen:
- Jaarlijkse aangifte PB
- (beroeps-) kosten zijn enkel aftrekbaar in het belastbaar tijdperk waarin ze zijn
gedaan of waarop ze betrekking hebben
- Belastingberekening gebeurt voor één jaar
2
, 3. Het gelijkheidsbeginsel
Art. 10 zegt dat alle Belgen gelijk zijn voor de wet (iedereen die zich in eenzelfde
feitelijke toestand bevindt, dient op een gelijke wijze behandeld te worden).
Art. 172 concretiseert dit verbod
- Absoluut verbod: inzake belastingen kunnen geen voorrechten worden ingevoerd
door eender welke overheid
- Relatief verbod: vrijstellingen of verminderingen kunnen enkel ingevoerd worden
door de wet
Art. 10 en Art. 172 gelijkheid
MAAR: PB steeds ongelijkheid: gepersonaliseerd
- Hoger loon = hogere belasting
- Pensioen = minder belastingen
Art. 10 houdt geen rekening met geslacht, afkomst, geloof, …
Art. 172:
- Voorziet geen specifieke voorrechten, iedereen betaalt evenveel absoluut verbod
- Vrijstellingen enkel voor een groep die aan bepaalde voorwaarden voldoet relatief verbod
1.5 Kenmerken van het Fiscaal Recht
Het Fiscaal recht wordt gekenmerkt door volgende basisprincipes
1. Het fiscaal recht is geen volstrekt autonome rechtstak
Er bestaat geen wetboek over deze materie, fiscaal recht komt voort uit andere
rechtstakken.
Het gemeen recht beheert het fiscaal recht in de mate dat het fiscaal recht hier niet van
afwijkt.
2. Het Fiscaal recht is van openbare orde
Het belastingrecht behoort tot het publiek recht. Belastingen zijn verplicht.
3. De fiscale wet dient strik geïnterpreteerd te worden
Wetten interpreteren strikte interpretatie
Niet zomaar kopiëren in een andere situatie, zoals een personenwagen een
personenwagen is en geen lichte vrachtwagen
- Tekstuele interpretatie
- Historische interpretatiemethode of nagaan van de bedoeling van de wetgever
- Onduidelijke tekst
4. Het beginsel van de niet-retroactiviteit van de belastingwet
Iedere wet treedt in werking vanaf de 10de dag na publicatie in het B.S. Het heeft tot
doel rechtszekerheid te bieden.
Men kan niet teruggaan in de tijd, de wet heeft geen terugkerende kracht.
3
