Samenvatting Designgeschiedenis (BAC1 IV)

SAMENVATTING DESIGNGESCHIEDENIS
INLEIDING

-1845: Baudelaire gebruikt voor het eerst de term ‘Modern’ , als tegenhanger voor ouderwets

Velen zien design als ‘moderne’ gebruiksvoorwerpen, maar design heeft eigenlijk geen specifieke
stijl.

WAT IS DESIGN?

Een designproduct is ontworpen met de intentie industrieel vervaardigd te worden en dus op grote
oplagen verspreid te worden, daarnaast heeft het altijd een functionele waarde, hetzij reëel, hetzij
intentioneel.

Vb. Wanneer een edelsmid een unieke ring ontwerpt voor een klant, of voor een tentoonstelling, of gewoon voor
zichzelf, dan hebben we het over kunstambacht of sierkunst. Wanneer diezelfde edelsmid een sierspeld bedenkt
voor de 50 ste verjaardag van de Brusselse Expo, met de bedoeling deze speld te laten produceren, dan spreken
we van een prototype en hoort het ontwerp binnen de grenzen van het design.


‘design is to design a design to produce design.’ - John Heskett

19DE EEUW
1851-1880

-Chrystal palace: 1850

 wereldtentoonstelling Hyde Park, Londen

 Joseph Paxton, specialist in bouwen botanische serres.
 Victoriaanse stijl, hout, gietijzer en glassegmenten
 Industriële Revolutie (ijzer!)
 architectonische typologie (glas en ijzer) wereldwijd basis voor shoppingcentra
 tentoonstellen van dagdagelijkse gebruiksvoorwerpen en voorstellen van shopping als
publiek vermaak (producten in Chrystal Palace waren niet te koop)

(voormalige shoppingcentra: passages of arcades. = met glas overdekte straten die twee hoofdstraten verbinden. (cf. Sint- Hubertus galerij Brussel)


Industriële Revolutie: Ijzer: gebruikt voor spoorwegen, markthallen, stations, opslagruimtes enz.
(Ook: Opera van Garnier, Parijse Bibliotheque Sainte Genevieve van Labrouste)


 Industrialisatie brengt een abrupte breuk met traditie en ambacht, en de standaardisatie een
breuk met het authentieke en het menselijke.

Tweede helft van de 19de eeuw: zoeken naar een beter evenwicht tussen economisch rendement en
‘goede smaak’. twee richtingen:

 Traditie en het ambacht, met de Arts & Crafts
 Voorlopers van de moderne beweging: industrie en esthetica verbinden

1

, Time is money

-Ingenieur = symbool voor nieuwe maatschappij. (Ambachtslui verliezen plaats)

 Veelheid aan nieuwe, industriële producten

 Bedenkt nieuwe productiewijzen, transportmiddelen, metaalconstructies, standaardisatie,…

 Op grote schaal

 Marketing en reclame

=> kopen op krediet (bv. Singer naaimachine)




-Reproductie: hoogtepunt: Fotografie

Felix Tournachov (Nadar): luchtfoto’s vanuit luchtballonnen, portretfoto’s van beroemdheden.
=> Nefast voor evolutie vd. Kunst: Schilders gaan op zoek naar de ‘pure kunst’ als tegenpool voor het
seriematige en realistische van de fotografie.

-Andere nieuwe inzichten 19de eeuw:
 moderne scheepsvaart
 eerste personenlift => kantoortorens
 gloeilamp, telefoon
 Schrijfmachines => sociaaleconomische positie vd vrouw verbetert: job als typiste..
 Eerste metro : The Metropolitan Line Londen, 1863, Charles Pearson. Plan om arbeiders te
verhuizen naar buitenwijken stad (betere leefomstandigheden) => metro: oplossing voor
transport.


-Michael Thonet: belangrijkste meubelfabrikant 19de eeuw:

 start bedrijf op zijn 23ste (eerst op traditionele wijze: Biedermeier meubelen)
 1840: Fascinatie voor het buigen van hout (een stuk nat hout bij vuur houden
-> buigt vanzelf)
 onderdelen werden apart gemaakt -> makkelijk transport
 grote vraag => nieuwe fabriek in Moravië: wordt een autarkie:
eigen gereedschap, ijzerwarenfabrieken en kalksteenfabriek. Arbeiders: totaal afhankelijk van
het bedrijf. Huizen, winkels, scholen maakten deel uit vh. complex. Zelfs eigen Thonet-valuta.



-Sociale ongelijkheid wordt in vraag gesteld:

 Les Misérables (Victor Hugo)
 Das Kapital (Marx)
 Rode Kruis (Henri Dunant)



2