Samenvatting Aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht - 2e jaar rechtspraktijk - Artevelde - docente: Chantal Van Ginderachter

Samenvatting aansprakelijkheidsrecht

Inleiding
Aansprakelijkheid = een juridisch begrip dat vele ladingen dekt.

Er zijn verschillende soorten aansprakelijkheden:

 De strafrechtelijke aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid
 De burgerlijke aansprakelijkheid
 De deontologische aansprakelijkheid  deze aansprakelijkheid zal opgelopen worden
wanneer de deontologie of plichtenleer niet nagekomen wordt.

Vrije beroepen  hebben een plichtenleer of deontologie. Deze deontologie wordt opgemaakt door
het Beroepsinstituut of de Orde.

Voorbeeld: Orde van Vlaamse balies, Beroepsinstituut voor Vastgoedmakelaars ( B.I.V. ), Orde van
geneesheren, Orde van architecten…


Indien op deze plichtenleer een inbreuk begaan wordt door een lid  kan de tuchtraad van de
Orde of het Beroepsinstituut een sanctie treffen.

Voorbeeld: als een advocaat gelden bestemd voor derden niet of zeer laattijdig doorstort aan deze
derde kan de tuchtraad van de Orde een sanctie uitspreken.

Voorbeeld: je bent getrouwd met een advocaat. Je kan als advocaat je echtgenoot niet verdedigen.
Stel je doet dat toch, dan is er sprake van een deontologische inbreuk.

1.1 Strafrechtelijke en burgerlijke
aansprakelijkheid
1.1. De strafrechtelijke aansprakelijkheid/ verantwoordelijkheid
1.1.1. De strafvordering
 Behoort tot het publiek recht
 = dwingend recht van openbare orde

Strafrechtelijke inbreuken worden in regel  door het Openbaar Ministerie voor de
strafrechtbanken gebracht.


1.1.2. De strafrechtelijke aansprakelijkheid
 Komt enkel ter sprake bij het plegen van een misdrijf
 Leidt ertoe dat men door de strafrechter bestraft wordt voor een misdrijf
 Straf = essentie, het heeft nooit een schade vergoedend karakter

Een misdrijf = de algemene benaming voor een strafrechtelijke inbreuk

Er zijn drie soorten misdrijven:

 Overtreding
 Wanbedrijf
 Misdaad




1

,Het aantal strafrechtelijke inbreuken is limitatief in de strafwetten opgesomd: nullum crimen sine
lege ( = geen straf zonder een strafwet).
Het strafrecht  strekt ertoe de schending van de regels te bestraffen waarvan de naleving
noodzakelijk wordt geacht voor het goed functioneren van de samenleving. Het betreft a.h.w. de
harde kern van wetten.

Een straf = een door de wet voorziene, individuele en persoonlijke, door de rechter op te leggen
leedtoevoeging.

Zij kan bestaan in:

 Een vrijheidsberoving (bv. een gevangenisstraf)
 Een vrijheidsbeperking (bv. rijverbod)
 Een aantasting van het patrimonium (bv. een geldboete)


Een strafwet kan herkend worden omdat  de wetgever een dergelijke wet sanctioneert met een
dergelijke leedtoevoeging.

Voorbeeld: Art. 453 SW: ‘ Met gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met een geldboete van
26 EURO tot 200 EURO wordt gestraft hij die zich schuldig maakt aan grafschennis’. (Vanaf
01/01/2017: boetes x 8, opdeciemen)



1.1.3. Klachtmisdrijven
Personen die slachtoffer zijn van een misdrijf  leggen best klacht neer bij politie of
onderzoeksrechter

De strafrechtbank kan de dader van een klachtmisdrijf niet veroordelen tot een straf als het
slachtoffer geen klacht heeft neergelegd.

 Slechts enkele misdrijven zijn klachtmisdrijven (zeer uitzonderlijk). De meeste misdrijven in ons
land zijn geen klachtmisdrijven.


Voorbeeld klachtmisdrijf: “Art. 442/1 (Wet van 18 oktober 2017 betreffende het onrechtmatig
binnendringen in, bezetten van of verblijven in andermans goed, BS, 06.11.2017.) SW:

§1. Met gevangenisstraf van acht dagen tot een maand en met geldboete………….,op eender welke
manier andermans niet bewoonde huis, appartement, …… hetzij binnendringt, hetzij bezet, hetzij
erin verblijft zonder zelf houder te zijn van voormelde titel of recht.

§2. ….

§3. Het in paragraaf 1 bedoelde misdrijf kan alleen worden vervolgd op klacht van een persoon die
houder is van een titel of een recht op het betrokken goed”.


Voorbeeld klachtmisdrijf: Laster en eerroof


Sommige verzekeraars die een schadevergoeding uitbetalen aan het slachtoffer vragen het
slachtoffer  een ‘klachtafstand’ te tekenen.


2

,Dit heeft evenwel weinig zin op het vlak van de strafrechtelijke aansprakelijkheid aangezien de
meeste misdrijven geen klachtmisdrijven zijn.

Het tekenen van een klachtafstand zal er enkel op wijzen dat  het slachtoffer erkent vergoed te
zijn.

Dit kan wel van belang zijn voor de strafmaat of het aanhouden van de burgerlijke belangen in
strafzaken.


1.1.4. Enkele kenmerken van een straf:
 Een straf heeft geen schade vergoedend karakter

 Normaliter is er een band tussen de zwaarte van het misdrijf en de zwaarte van de straf

Zo is er het wettelijk systeem van minimum- en maximumstraffen, het systeem van verzachtende
omstandigheden, opschorting van de uitspraak en uitstel van de tenuitvoerlegging. Opschorting en
uitstel kunnen aan bijzondere voorwaarden gekoppeld worden, nl. de zgn. probatievoorwaarden.


 Straffen hebben een persoonlijk karakter

= alleen de dader kan gestraft worden

Strafrechtelijke aansprakelijkheid voor andermans daad bestaat niet in het strafrecht. In de
burgerlijke aansprakelijkheid bestaat dit wel (zie verder).

Zo zal ook de strafvordering vervallen met de dood van degene die de strafrechtelijke inbreuk beging.

Opmerking: de burgerlijke vordering vervalt niet met het overlijden van de aansprakelijke dit in
tegenstelling met de strafvordering. Bij de burgerlijke vordering gaat het over op de erfgenamen.



1.1.5. Verjaring van de strafvordering:
Het kan zijn dat iets strafrechtelijk verjaard is, maar burgerrechtelijk nog niet

 Misdaden: de wet Potpourri II (Wet van 28 januari 2016 tot wijziging van het strafrecht en de
strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake justitie.) maakt alle misdaden
correctionaliseerbaar.
Zware misdaden: 20 jaar
Andere misdaden: 15 jaar/10 jaar

 Wanbedrijven: 5 jaar
 Overtredingen: 6 maanden (uitzondering: verkeersovertredingen: 1 jaar)


Verjaringstermijnen kunnen evenwel verlengd worden ten gevolge van  schorsing en stuiting van
de verjaring

Stuiting = de verjaring begint opnieuw te lopen van 0

Schorsing = tijdelijk loopt de verjaring niet en nadien loopt ze verder




3

, 1.1.6. Strafrechtbanken
De straf wordt gevorderd door de overheid, door het openbaar ministerie (procureur des konings)

 Politierechtbank (gemengd)
 Correctionele rechtbank
 Hof van assisen
 Hof van beroep (gemengd)



1.1.7. Fases strafrechtelijk onderzoek
1. Opsporingsonderzoek

 onder leiding van Procureur des Konings (PK)

De politie maakt een pv op. Die wordt naar het parket gestuurd waar de Procureur des Konings (PK)
aan het hoofd staat. De Procureur des Konings moet daarna bewijzen verzamelen naar de
vermoedelijke dader.

Nadeel: mogelijkheid seponering = zonder gevolg gerangschikt  men seponeert omdat men
onvoldoende personeel heeft. Er zijn in ons land enorm veel misdrijven, ze kunnen niet alles
vervolgen in de strafrechtbank.


2. Gerechtelijk onderzoek

 onder leiding van een onderzoeksrechter

(bv. na klacht met Burgerlijke partijstelling (BP) bij de onderzoeksrechter).

Als er voldoende bewijzen zijn lastend iemand kan men niet seponeren en moet men dus vervolgen.

Als je niet oke bent met de beslissing van de raadkamer kan je hoger beroep instellen bij de KI

Nadeel van onderzoeksrechter:  4 nadelen

Voordeel: geen seponering mogelijk, strafrechtelijk onderzoek wordt afgesloten door de onderzoek
gerechten: Raadkamer + Kamer van inbeschuldigingstelling (KI).


3. Vonnisgerechten

Vonnisgerechten = strafrechtbanken


De dader wordt op een bepaald moment vervolgd voor de rechtbank

Eiser is in regel het Openbaar Ministerie (OM)

Slachtoffer kan zich Burgerlijke partij (BP) stellen om zijn schadevergoeding te bekomen.


Burgerlijke partij zit links in de rechtbank, de daders en hun advocaten zitten rechts in de rechtbank.




4