1. Psychologie als wetenschap
1 Wetenschappelijkheid van psychologie
1.1 Een definitie
Psychologie is de wetenschappelijke studie van het gedrag en de onderliggende mentale processen
1.2 Wat maakt psychologie tot een wetenschap?
1.2.1 criteria
Uitspraken wetenschappelijk gezien als ze voldoen aan volgende criteria:
1) Gegevens moeten objectief waarneembaar zijn
➔ bevindingen onafhankelijk van onderzoeker
➔ iedereen moet tot dezelfde bevindingen komen als ze dezelfde
onderzoeksmethode gebruiken
2) Systematische observatie
➔ bevindingen = resultaat toevallige observatie
➔ methode observatie op voorhand vastgelegd
➔ methode beschreven zodat deze herhaald kan worden
3) uitspraken moeten eenduidig zijn
➔ zo worden uitgelegd dat andere verklaringen voor hetzelfde verband
uitgesloten worden
1.2.2 wetenschappelijke methode
vijf stappen om een psychische theorie te testen
Stap 1: Het ontwikkelen van een hypothese
● formuleren van het verband dat men vermoedt tussen variabelen
● =veronderstelling van verhouding tussen factoren
vb: hoe vaker studenten de les bijwonen (factor 1) hoe hoger hun slaagkans
Stap 2: Een verband onderzoeken in een gecontroleerd experiment
● in gecontroleerd experiment
○ onafhankelijke variabelen → condities die onderzoeker gaat manipuleren +
weten of deze invloed uitoefent, “wat is het effect van”
○ afhankelijke variabelen → variabele waar onderzoeker niets aan
veranderd. Kan welveranderen o.i.v van de onafhankelijke variabele
Variabelen zijn feiten die variëren afhankelijk van een aantal condities
vb: onafhankelijke variabele; leeftijd, geslacht
, afhankelijke variabele; rookgedrag, aantal sigaretten per dag
Stap 3: Verzamelen van de onderzoeksresultaten op een objectieve manier
● objectiviteit bereiken = hele klus
● wetenschapper moet subjectiviteit vermijden
● enkel resultaten die hypothese bevestigen opmerken
Stap 4: Analyse van de gegevens
● bevestigen of spreken de verzamelde data de hypothese tegen?
● statische methodes gebruikt hiervoor
vb: er wordt berekend hoeveel studenten uit elke groep slagen na 1 examenkans, 2 examenkansen,...
→ statische analyse wijst dan uit of de hypothese bevestigd wordt.
Stap 5: Bekendmaken en bediscussiëren van de resultaten
➔ vragen naar representativiteit, significantie, betrouwbaarheid en validiteit komen hier vaak
boven
- representativiteit: is de groep wel een goede vertegenwoordiging van de hele groep
waarover een uitspraak/hypothese wordt gedaan?
- Significantie: is de mate waarin de onafhankelijke variabele de afhankelijke beïnvloedt wel
voldoende? Is het verband niet alleen te verklaren door toeval
- Betrouwbaar: bekom je dezelfde resultaten als je het onderzoek op dezelfde manier maar
later of bij een andere steekproef herhaalt?
- Validiteit: meten wat je wil meten. geldigheid. zijn deze resultaten relevant voor de verdere
uitkomsten.Nuttig en bijdragend voor het onderzoek? Zijn de begrippen uit de theorie wel
echt gemeten?
1.2.3. doelstellingen van de psychologie
→ afhankelijk van het doel gaat men methodes hanteren
Theoretische psychologie Toegepaste psychologie
➔ Wetenschappelijke werkwijze belangrijk ➔ Gedrag beïnvloeden
➔ Doel: algemene uitspraken of wetmatigheden ➔ Diepgaande kennis v/h menselijk gedrag =
herformuleren basis voor een begeleider
3 doelstellingen:
1) Beschrijven: fenomenen eerst nauwkeurig
omschrijven (voor onderzoeker vragen kan
beantwoorden)
2) Verklaren: oorzaken van verschijnselen opzoeken
3) Voorspellen: als psycholoog oorzaak van
fenomeen kent , weet hij dat gevolgen zich zullen
herhalen als oorzaak nog eens optreedt.
1 Wetenschappelijkheid van psychologie
1.1 Een definitie
Psychologie is de wetenschappelijke studie van het gedrag en de onderliggende mentale processen
1.2 Wat maakt psychologie tot een wetenschap?
1.2.1 criteria
Uitspraken wetenschappelijk gezien als ze voldoen aan volgende criteria:
1) Gegevens moeten objectief waarneembaar zijn
➔ bevindingen onafhankelijk van onderzoeker
➔ iedereen moet tot dezelfde bevindingen komen als ze dezelfde
onderzoeksmethode gebruiken
2) Systematische observatie
➔ bevindingen = resultaat toevallige observatie
➔ methode observatie op voorhand vastgelegd
➔ methode beschreven zodat deze herhaald kan worden
3) uitspraken moeten eenduidig zijn
➔ zo worden uitgelegd dat andere verklaringen voor hetzelfde verband
uitgesloten worden
1.2.2 wetenschappelijke methode
vijf stappen om een psychische theorie te testen
Stap 1: Het ontwikkelen van een hypothese
● formuleren van het verband dat men vermoedt tussen variabelen
● =veronderstelling van verhouding tussen factoren
vb: hoe vaker studenten de les bijwonen (factor 1) hoe hoger hun slaagkans
Stap 2: Een verband onderzoeken in een gecontroleerd experiment
● in gecontroleerd experiment
○ onafhankelijke variabelen → condities die onderzoeker gaat manipuleren +
weten of deze invloed uitoefent, “wat is het effect van”
○ afhankelijke variabelen → variabele waar onderzoeker niets aan
veranderd. Kan welveranderen o.i.v van de onafhankelijke variabele
Variabelen zijn feiten die variëren afhankelijk van een aantal condities
vb: onafhankelijke variabele; leeftijd, geslacht
, afhankelijke variabele; rookgedrag, aantal sigaretten per dag
Stap 3: Verzamelen van de onderzoeksresultaten op een objectieve manier
● objectiviteit bereiken = hele klus
● wetenschapper moet subjectiviteit vermijden
● enkel resultaten die hypothese bevestigen opmerken
Stap 4: Analyse van de gegevens
● bevestigen of spreken de verzamelde data de hypothese tegen?
● statische methodes gebruikt hiervoor
vb: er wordt berekend hoeveel studenten uit elke groep slagen na 1 examenkans, 2 examenkansen,...
→ statische analyse wijst dan uit of de hypothese bevestigd wordt.
Stap 5: Bekendmaken en bediscussiëren van de resultaten
➔ vragen naar representativiteit, significantie, betrouwbaarheid en validiteit komen hier vaak
boven
- representativiteit: is de groep wel een goede vertegenwoordiging van de hele groep
waarover een uitspraak/hypothese wordt gedaan?
- Significantie: is de mate waarin de onafhankelijke variabele de afhankelijke beïnvloedt wel
voldoende? Is het verband niet alleen te verklaren door toeval
- Betrouwbaar: bekom je dezelfde resultaten als je het onderzoek op dezelfde manier maar
later of bij een andere steekproef herhaalt?
- Validiteit: meten wat je wil meten. geldigheid. zijn deze resultaten relevant voor de verdere
uitkomsten.Nuttig en bijdragend voor het onderzoek? Zijn de begrippen uit de theorie wel
echt gemeten?
1.2.3. doelstellingen van de psychologie
→ afhankelijk van het doel gaat men methodes hanteren
Theoretische psychologie Toegepaste psychologie
➔ Wetenschappelijke werkwijze belangrijk ➔ Gedrag beïnvloeden
➔ Doel: algemene uitspraken of wetmatigheden ➔ Diepgaande kennis v/h menselijk gedrag =
herformuleren basis voor een begeleider
3 doelstellingen:
1) Beschrijven: fenomenen eerst nauwkeurig
omschrijven (voor onderzoeker vragen kan
beantwoorden)
2) Verklaren: oorzaken van verschijnselen opzoeken
3) Voorspellen: als psycholoog oorzaak van
fenomeen kent , weet hij dat gevolgen zich zullen
herhalen als oorzaak nog eens optreedt.
