Parlementaire democratie
Hoofdstuk 1; wat is democratie?
1.1 Soevereine staten
In 1648 werd de Vrede van Münster gesloten. Hierbij werd de soevereine staat ingesteld. Dit vooral
om conflicten op het gebied van godsdienst te voorkomen. Een soevereine staat is een staat die in
een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste gezag uitoefent, regels maakt en de
geweldsuitoefening beheert. Zo beheerde de staat ineens welke godsdienst(en) er werden
toegelaten in een gebied.
De filosoof Thomas Hobbes was van mening dat het beste was alle macht bij één iemand(de staat)
onder te brengen. Dat persoon bepaalde dan ook alles. Van onderwijs tot het leger.
1.2 Het belang van politiek
Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan iedereen in een staat gebonden is. Onderwerpen
die in de politiek worden besproken zijn van algemeen belang. Het gaat over de verdeling van
overheidsgeld of rechten, dingen waar iedereen mee te maken heeft. Het nemen van politieke
beslissingen kost veel tijd, er zijn vaak meerdere mogelijkheden en meestal is niet iedereen het met
elkaar eens.
1.3 Democratie
In de democratie gaat het om de macht van het volk. In een democratie stemt namelijk het hele volk.
Vroeger ging dit vaak in directe vorm. Dan stemde het hele volk over alle beslissingen, er was sprake
van directe democratie. Tegenwoordig is er vaak sprake van indirecte democratie. Het volk kiest
vertegenwoordigers en deze vertegenwoordigers maken de beslissingen. Om de democratie te
handhaven is sprake van een rechtstaat. Dit houd in dat er regels zijn voor zowel burgers als
overheid.
Een democratie heeft vele kenmerken, waarvan hieronder de belangrijkste:
- Er is individuele vrijheid, dit houdt in dat er vrijheid van meningsuiting is. En men zelf mag
bepalen hoe er wordt geleefd.
- Er gelden politieke grondrechten, bij verkiezingen mag zelf worden bepaald hoe er word
gestemd en is er de mogelijkheid jezelf verkiesbaar te stellen.
- Voor politie en legers gelden regels. Mensen mogen nooit zomaar worden aangehouden.
- Er bestaat onafhankelijke rechtspraak, rechters staan los van het bestuur.
- Er is persvrijheid, de media kunnen zelf bepalen wat ze schrijven en controleren zo het
bestuur en informeren het volk over de verkiezingen.
Binnen een democratie zijn er meerdere vormen van het bestuur:
- Parlementair; het door het volk gekozen parlement heeft de macht.
- Presidentieel; de door het volk gekozen president heeft de meeste macht.
In sommige landen met een parlementaire democratie hebben ze een niet door het volk gekozen
staatshoofd, vaak de koning genoemd. Deze koning heeft niet veel macht en maakt de staat een
constitutionele democratie.
In de grondwet staan de belangrijkste rechten opgesteld. Deze hebben onder andere te maken met
vrijheid en gelijkheid:
- Taken en bevoegdheden van de drie politieke machten(kamerlid, minister en lid van raad van
state) zijn vastgelegd.
- Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te stemmen.
- De regels voor politieke besluitvorming zijn vastgelegd.
- De overheid laat de media vrij.
1.4 Dictatuur
In een dictatuur wordt (bijna) alles bepaald door de machthebbers. In een dictatuur heeft het volk
nauwelijks/geen inspraak en weinig rechten. In een dictatuur zijn vaak zowel de wetgevende,
, uitvoerende en rechtelijke macht in handen van dezelfde mensen. Dit in tegenstelling tot in een
democratie. Een dictatuur is dus ook nooit een rechtstaat. Verder staat een dictatuur vooral bekend
om;
- De beperkte individuele vrijheid; grondrechten als vrijheid en privacy ontbreken.
- De beperkte politieke vrijheid; politieke tegenstanders worden uit de weg geruimd.
- Het vele overheidsgeweld; de machthebbers gebruiken geweld om hun macht te behouden.
- De niet bestaande onafhankelijke rechtspraak; burgers worden niet beschermt tegen de
overheid.
- De media is niet vrij; alles in de media en op het internet wordt door de overheid gefilterd.
Het komt er allemaal op neer dat er geen tegenmacht is tegen het bestuur, hierdoor kan het heel
snel besluiten nemen.
Ook in dictaturen maken we onderscheid:
- De ideologische dictatuur; een communistische/fascistische partij heeft alle macht.
Doormiddel van indoctrinatie nemen ze het volk mee in hun ideologie.
- De religieuze dictatuur; hierin is de godsdienst verheven tot staatsideologie.
- De militaire dictaturen; waarin het leger alle macht bezit.
Hoofdstuk 2; politieke stromingen.
2.1 Wat is een ideologie?
Sinds halverwege de negentiende eeuw heeft Nederland een democratisch parlement. De overheid
bemoeide zich destijds met bijna niks. Dit veranderde met de opkomst van industrialisatie en
urbanisatie. Nu ontstonden de eerste politieke partijen. Deze passen binnen het liberalisme, het
confessionalisme en het socialisme. Al deze ideologieën hebben met elkaar gemeen dat ze gaan over
twee aspecten:
1. Normen en waarden die moeten gelden en worden gehandhaafd.
a. Economische vrijheid – ondernemers bepalen zelf wanneer hun winkel open is. -
rechts
b. Gelijkheid – rijken betalen meer belasting dan armen. - links
(waarde) – (norm)
2. De gewenste sociaaleconomische verhoudingen van de samenleving.
a. Actieve rol van overheid op gebied van uitkeringen, onderwijs etc. – links
b. Eigen verantwoordelijkheid voor bestaan – rechts
c. Een beetje van beiden – politieke midden
2.2 De drie hoofdstromen
Zoals net ook al kort aan bod kwam, kennen we in Nederland drie politieke hoofdstromen:
1. Liberalisme
Het is het beste als iedereen zichzelf optimaal kan ontplooien. Mensen moeten elkaar accepteren
maar zijn niet gelijk. Het liberalisme is ontstaan gedurende de Franse Revolutie. Het liberalisme werd
vooral ondersteund en grootgebracht door wetenschappers die zich verzetten tegen koningen die
regeerden volgens de wetten van god. Regels voor het bedrijfsleven worden zoveel mogelijk beperkt
en ook rechten voor arbeiders komen de economie niet ten goede. Later werden de rechten voor
arbeiders meer gerespecteerd en waren er zelfs liberalisten die streden tegen kinderarbeid en voor
vrouwenrecht. Het liberalisme is hoofdzakelijk conservatief en rechts.
2. Socialisme
Binnen het socialisme is het allerbelangrijkste gelijkheid. Iedereen moet gelijke kansen krijgen. De
sterkste schouders moeten dan ook de zwaarste lasten dragen. Ook het socialisme ontstond in de
negentiende eeuw. Als reactie op de slechte werkomstandigheden in fabrieken. Binnen het
socialisme was niet iedereen het eens over de manier waarop dit doel zou moeten worden bereikt.
Communisten hadden het idee dat arme burgers via een revolutie de macht konden overnemen.
Sociaaldemocraten wilden vooral voortgang bereiken via de parlementaire weg. De socialisten
Hoofdstuk 1; wat is democratie?
1.1 Soevereine staten
In 1648 werd de Vrede van Münster gesloten. Hierbij werd de soevereine staat ingesteld. Dit vooral
om conflicten op het gebied van godsdienst te voorkomen. Een soevereine staat is een staat die in
een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste gezag uitoefent, regels maakt en de
geweldsuitoefening beheert. Zo beheerde de staat ineens welke godsdienst(en) er werden
toegelaten in een gebied.
De filosoof Thomas Hobbes was van mening dat het beste was alle macht bij één iemand(de staat)
onder te brengen. Dat persoon bepaalde dan ook alles. Van onderwijs tot het leger.
1.2 Het belang van politiek
Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan iedereen in een staat gebonden is. Onderwerpen
die in de politiek worden besproken zijn van algemeen belang. Het gaat over de verdeling van
overheidsgeld of rechten, dingen waar iedereen mee te maken heeft. Het nemen van politieke
beslissingen kost veel tijd, er zijn vaak meerdere mogelijkheden en meestal is niet iedereen het met
elkaar eens.
1.3 Democratie
In de democratie gaat het om de macht van het volk. In een democratie stemt namelijk het hele volk.
Vroeger ging dit vaak in directe vorm. Dan stemde het hele volk over alle beslissingen, er was sprake
van directe democratie. Tegenwoordig is er vaak sprake van indirecte democratie. Het volk kiest
vertegenwoordigers en deze vertegenwoordigers maken de beslissingen. Om de democratie te
handhaven is sprake van een rechtstaat. Dit houd in dat er regels zijn voor zowel burgers als
overheid.
Een democratie heeft vele kenmerken, waarvan hieronder de belangrijkste:
- Er is individuele vrijheid, dit houdt in dat er vrijheid van meningsuiting is. En men zelf mag
bepalen hoe er wordt geleefd.
- Er gelden politieke grondrechten, bij verkiezingen mag zelf worden bepaald hoe er word
gestemd en is er de mogelijkheid jezelf verkiesbaar te stellen.
- Voor politie en legers gelden regels. Mensen mogen nooit zomaar worden aangehouden.
- Er bestaat onafhankelijke rechtspraak, rechters staan los van het bestuur.
- Er is persvrijheid, de media kunnen zelf bepalen wat ze schrijven en controleren zo het
bestuur en informeren het volk over de verkiezingen.
Binnen een democratie zijn er meerdere vormen van het bestuur:
- Parlementair; het door het volk gekozen parlement heeft de macht.
- Presidentieel; de door het volk gekozen president heeft de meeste macht.
In sommige landen met een parlementaire democratie hebben ze een niet door het volk gekozen
staatshoofd, vaak de koning genoemd. Deze koning heeft niet veel macht en maakt de staat een
constitutionele democratie.
In de grondwet staan de belangrijkste rechten opgesteld. Deze hebben onder andere te maken met
vrijheid en gelijkheid:
- Taken en bevoegdheden van de drie politieke machten(kamerlid, minister en lid van raad van
state) zijn vastgelegd.
- Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te stemmen.
- De regels voor politieke besluitvorming zijn vastgelegd.
- De overheid laat de media vrij.
1.4 Dictatuur
In een dictatuur wordt (bijna) alles bepaald door de machthebbers. In een dictatuur heeft het volk
nauwelijks/geen inspraak en weinig rechten. In een dictatuur zijn vaak zowel de wetgevende,
, uitvoerende en rechtelijke macht in handen van dezelfde mensen. Dit in tegenstelling tot in een
democratie. Een dictatuur is dus ook nooit een rechtstaat. Verder staat een dictatuur vooral bekend
om;
- De beperkte individuele vrijheid; grondrechten als vrijheid en privacy ontbreken.
- De beperkte politieke vrijheid; politieke tegenstanders worden uit de weg geruimd.
- Het vele overheidsgeweld; de machthebbers gebruiken geweld om hun macht te behouden.
- De niet bestaande onafhankelijke rechtspraak; burgers worden niet beschermt tegen de
overheid.
- De media is niet vrij; alles in de media en op het internet wordt door de overheid gefilterd.
Het komt er allemaal op neer dat er geen tegenmacht is tegen het bestuur, hierdoor kan het heel
snel besluiten nemen.
Ook in dictaturen maken we onderscheid:
- De ideologische dictatuur; een communistische/fascistische partij heeft alle macht.
Doormiddel van indoctrinatie nemen ze het volk mee in hun ideologie.
- De religieuze dictatuur; hierin is de godsdienst verheven tot staatsideologie.
- De militaire dictaturen; waarin het leger alle macht bezit.
Hoofdstuk 2; politieke stromingen.
2.1 Wat is een ideologie?
Sinds halverwege de negentiende eeuw heeft Nederland een democratisch parlement. De overheid
bemoeide zich destijds met bijna niks. Dit veranderde met de opkomst van industrialisatie en
urbanisatie. Nu ontstonden de eerste politieke partijen. Deze passen binnen het liberalisme, het
confessionalisme en het socialisme. Al deze ideologieën hebben met elkaar gemeen dat ze gaan over
twee aspecten:
1. Normen en waarden die moeten gelden en worden gehandhaafd.
a. Economische vrijheid – ondernemers bepalen zelf wanneer hun winkel open is. -
rechts
b. Gelijkheid – rijken betalen meer belasting dan armen. - links
(waarde) – (norm)
2. De gewenste sociaaleconomische verhoudingen van de samenleving.
a. Actieve rol van overheid op gebied van uitkeringen, onderwijs etc. – links
b. Eigen verantwoordelijkheid voor bestaan – rechts
c. Een beetje van beiden – politieke midden
2.2 De drie hoofdstromen
Zoals net ook al kort aan bod kwam, kennen we in Nederland drie politieke hoofdstromen:
1. Liberalisme
Het is het beste als iedereen zichzelf optimaal kan ontplooien. Mensen moeten elkaar accepteren
maar zijn niet gelijk. Het liberalisme is ontstaan gedurende de Franse Revolutie. Het liberalisme werd
vooral ondersteund en grootgebracht door wetenschappers die zich verzetten tegen koningen die
regeerden volgens de wetten van god. Regels voor het bedrijfsleven worden zoveel mogelijk beperkt
en ook rechten voor arbeiders komen de economie niet ten goede. Later werden de rechten voor
arbeiders meer gerespecteerd en waren er zelfs liberalisten die streden tegen kinderarbeid en voor
vrouwenrecht. Het liberalisme is hoofdzakelijk conservatief en rechts.
2. Socialisme
Binnen het socialisme is het allerbelangrijkste gelijkheid. Iedereen moet gelijke kansen krijgen. De
sterkste schouders moeten dan ook de zwaarste lasten dragen. Ook het socialisme ontstond in de
negentiende eeuw. Als reactie op de slechte werkomstandigheden in fabrieken. Binnen het
socialisme was niet iedereen het eens over de manier waarop dit doel zou moeten worden bereikt.
Communisten hadden het idee dat arme burgers via een revolutie de macht konden overnemen.
Sociaaldemocraten wilden vooral voortgang bereiken via de parlementaire weg. De socialisten
