Strafrecht en jeugdrecht
Strafrecht
1. Hoofdstuk 1: inleiding
Pejac
“Gold Mine Projects”
Beeld: het maken van “The Shape off days” ( refereert naar natuur en tijd)
Het is om de het gene van buiten ook naar binnen te brengen
Illustratie: Cowboy Henk op de gevangenismuren
van PCB (Penitentiair Centrum Brugge).
Aangebracht door de kunstenaars (Kamagurka en
Herr Seel) en de gedetineerden. (i.h.k.v. een
sociaal artistiek project)
Strafrecht en de maatschappij.
Veel discussies, debatstof en inspiratie voor heel
wat kunst (beeldend, literatuur, muziek,…)
In totaal ontving de FOD Justitie 1.886.178.364,5
EUR aan vereffeningskredieten voor het jaar 2017
¾ personeelskosten, Werkingskosten, Andere uitgaven (WEETJE)
NIET IN DE CURSUS MAAR TOCH BELANGRIJK
Sinds eind september 2020
- Vincent Van Quickenborne
- Minister Van Justitie
- Federale materie
Open VLD
EXAMEN VRAAG: Wie is de minister van justitie en bij welke politieke familie hoort hij? (ZAL GEVRAAGD WORDEN)
Vorige beleidsperiodes…
- Koen Geens
- Minister Van Justitie (2014 -2020)
- Federale materie
- CD&V
Het strafrecht belicht de lelijkste kant en de mooiste kant van de mens
,UITLEG:
LELIJKSTE KANT: De meest duister kant van de mens komt naar boven (gepleegde misdrijven worden blootgelegd en daders
worden gestraft))
WETTEN die overtreden worden krijgen een sanctie. ( boete, vrijheid afnemen, werkstraf geven,…)
MOOISTE KANT: Collectieve solidariteit voor degenen die slachtoffer werden (de maatschappij komt voor hen op en
beschermt hen)
=> Een straf dient vele functies
- De aandacht van de media voor deze rechtstak
Alle media puilen uit van de verslaggeving over rechtszaken, heel vaak neemt de sensatie de
bovenhand.
Ook in de fictie is het een dankbaar onderwerp om programma’s rond te maken ( bv. De rechtbank)
- Historische evolutie van het strafrecht
Een evolutie die sterk verbonden is met het heersende maatschappijbeeld
Oorspronkelijk: strafrecht gebaseerd op vergelding t.o.v. de dader en dit door persoonlijke schade of
overlast die hij of zij het slachtoffer aandeed
VERSCHOOF
Doel strafrecht werd het beschermen van de maatschappij
Primitieve samenleving: Ius Talionis: het talioprincipe: vergelding. ( oog om oog tand om tand)
Middeleeuwen: de kerk is aan zet ( zij bepalen wat kan en niet kan), daarnaast een eerste publieke,
rondreizende rechtbank, absolute macht van de vorst. ( beklaagde moest zich zelf kunnen verdedigen
en bewijzen dat hij onschuldig is, beklaagde moest zelf de bewijzen gaan zoeken)
De Verlichting: de ratio ( het rationele mensbeeld, de vrije wil van de mens staat centraal)
Ratio= elke burger is een rationeel persoon met verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en dat bij elk misdrijf een
vastgelegde strafmaat hoort
o Montesquieu, John Locke, Jean Jacques Rousseau
o Le contrat social ( iedereen kan het zelf beslissen of ze het ervoor over hebben om de straf te
krijgen voor de feiten die men pleegde)
o Drie basisprincipes voor bestraffing:
LEGALITEITSBEGINSEL
SUBSIDIARITEITSBEGINSEL
PROPORTIONALITEITSBEGINSEL
o Strafwetboek ingevoerd in België: 1867 / principes verlichting en F.R. / aanpassingen
o Het strafrecht evolueerde van een instrument om daders te straffen voor het leed dat ze aan
een slachtoffer berokkenden, naar een instrument om het menselijke te sturen om een
samenleving voor iedereen mogelijk te maken
EXTRA ONDER DE SLIDES.
- De historische evolutie van het strafrecht
- Eerste menselijke samenlevingsvormen: oog om oog tand om tand/persoonlijke wraakneming
, - ME: persoonlijke wraakacties worden meer en meer vervangen door de kerk die bepaalde hoe moest
worden geleefd en wie wat wel kon en wie niet… daarnaast kwam ook een publiek strafrecht tot
stand: de gevolgen van het misdadig gedrag tegenover de maatschappij stond voorop (eerder dan
bvb. de situatie van het slachtoffer)
- De beklaagde diende zich te verdedigen voor een rondreizende rechtbank en moest zelf kunnen
bewijzen dat hij/zij onschuldig was. (itt. tot nu waarbij iemand onschuldig it tot het tegendeel wordt
bewezen)
- De figuur van de vorst was onaantastbaar. Wie zich misdadig gedroeg zag men als een vijand van de
vorst. Een aanval op zijn heerschappij. Daarom konden de straffen niet hard en wreed genoeg zijn.
En publiek én vernederend om zo het afschrikkend effect te maximaliseren. Wrede straffen kunnen
ook worden afgekocht
- Verlichting: de Franse Revolutie zorgt voor een kentering, de basis voor het (Belgische) strafrecht
zoals we dat nu kennen wordt hier gelegd. Verlichte denkers beschouwen misdadig gedrag als een
inbreuk op het contract dat elke burger heeft met de maatschappij. En dat gedrag dient bestraft te
worden, maar de dader dient ook bescherming te genieten tegen de absolute willekeur van de vorst
of overheden. Men moest goed weten waar men aan toe was ( weten welke straf je krijgt voor welke
misdaad)(kostenbatenanalyse maken). Men gaat er in de Verlichting van uit dat de gedragingen van
de mens werden beïnvloed door de ratio: dit betekent dat elke burger een rationele persoon is met
verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en dat bij elk misdrijf een vastgelegde strafmaat hoort. Dat
maakte men heel helder in drie basisprincipes waaraan de bestraffing van misdadig gedrag diende
aan te voldoen
-
LEGALITEITSBEGINSEL: de strafbare gedragingen en bijhorende straffen moeten in wetteksten vastliggen willen ze
strafbaar zijn (zonder wet geen straf) ( niet als strafbaar opgetekend zijn in de wet met een bijhorende straf dan kan
je er niet voor gestraft worden. Het moet beschreven zijn dan kan je pas straffen)
SUBSIDIARITEITSBEGINSEL: de staat beslist welke strafbare gedragingen bestraft moeten worden ( feit dat het een
bepaalde overheid of staat moet zijn die beslist wat bestraft wordt en wat niet)
PROPORTIONALITEITSBEGINSEL: de straffen moeten in verhouding zijn met de zwaarte van het misdrijf ( in verhouding
zijn)
- Logisch dat alles te boek werd gesteld (code Pénal) o.v; het legaliteitsbeginsel
- Strafwetboek in België: 1967 (met alle misdrijven en hun bestraffingen) Klassieke leer (19 de eeuw):
“schuld” is een belangrijk criterium. De strafrechter voert de wil van de wetgever op een strenge
manier uit en met het resocialiseren van de veroordeelden was men niet bezig.
- Veel aparte regelgevingen daarnaast (bvb. milieuwetgeving) maar ook aanpassingen: seksuele
delicten op minderjarigen werden strenger aangepast na het Dutroux-schandaal en nav. de
terroristische aanslagen in 2016 is er ook een nieuwe regelgeving rond terroristische handelingen
- Eigenrichting is verboden, dat zou onhoudbaar zijn. De maatschappij komt tussen en de dader moet
tgo de maatschappij (PDK=procureur des koning)) verantwoording afleggen.
- Opm: dat de staat heel ver kan gaan in het interveniëren in de persoonlijke levenssfeer tonen
voorbeelden als homoseksuele handelingen die strafbaar zijn of vroeger: ontrouw werd
strafrechtelijk aangepakt, abortus lang strafbaar geweest…
- Ook politiek is strafrecht een populair gegeven
Populistische uitspraken
Repressie
Veiligheid is een thema waar politiek mee te scoren valt
- Strafrecht spreekt tot de verbeelding (korte samenvatting) ( deze drie redenen)
• De aandacht van de media voor deze rechtstak
, • De historische evolutie van het strafrecht
• Ook politiek is strafrecht een populair gegeven
1. Hoofdstuk 2: De inhoud van het strafrecht
1) Het materieel strafrecht
de strafbare gedragingen: “misdrijven” en “straffen” zoals die vastliggen in rechtsregels
PP: misdrijven
PP: straffen
2) Het strafprocesrecht
Regelt de procedure van het materieel strafrecht (van plegen misdrijf tot uitspraak door de rechtbank)
PP: procedure
3) Het strafuitvoeringsrecht
Is de tenuitvoerlegging van de straffen en sancties
PP: strafuitvoering
1. Hoofdstuk 3: MISDRIJVEN
MISDRIJVEN
De term "misdrijf" is de overkoepelende term voor gedragingen die in strijd zijn met de strafwet. Er zijn drie soorten
misdrijven.
Drie soorten misdrijven (overkoepelende term):
- Misdaden
- Wanbedrijven
- Overtredingen
1.1.Inleiding
ALGEMEEN
Wanneer iemand een misdrijf pleegt, stelt deze persoon een gedrag dat op het moment van de gepleegde feiten strafbaar
is op basis van een wet die dat gedrag strafbaar stelt.
- Artikel 2 van het strafwetboek:
“geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd. Indien
de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst
zware straf toegepast”
art. 2 slaat op welk beginsel?
legaliteitsbeginsel: de strafbare gedragingen en bijhorende straffen moeten in wetteksten vastliggen, willen ze
strafbaar zijn. Nullum crimen Sine Lege
(geen misdrijf zonder straf)
De misdrijven staan niet enkel in het strafwetboek, maar ook in de bijzondere strafwetten, zoals het verkeersrecht, het
fiscaal recht, het milieurecht…
Geen misdrijf zonder wet
Geen straf zonder wet
Strafrecht
1. Hoofdstuk 1: inleiding
Pejac
“Gold Mine Projects”
Beeld: het maken van “The Shape off days” ( refereert naar natuur en tijd)
Het is om de het gene van buiten ook naar binnen te brengen
Illustratie: Cowboy Henk op de gevangenismuren
van PCB (Penitentiair Centrum Brugge).
Aangebracht door de kunstenaars (Kamagurka en
Herr Seel) en de gedetineerden. (i.h.k.v. een
sociaal artistiek project)
Strafrecht en de maatschappij.
Veel discussies, debatstof en inspiratie voor heel
wat kunst (beeldend, literatuur, muziek,…)
In totaal ontving de FOD Justitie 1.886.178.364,5
EUR aan vereffeningskredieten voor het jaar 2017
¾ personeelskosten, Werkingskosten, Andere uitgaven (WEETJE)
NIET IN DE CURSUS MAAR TOCH BELANGRIJK
Sinds eind september 2020
- Vincent Van Quickenborne
- Minister Van Justitie
- Federale materie
Open VLD
EXAMEN VRAAG: Wie is de minister van justitie en bij welke politieke familie hoort hij? (ZAL GEVRAAGD WORDEN)
Vorige beleidsperiodes…
- Koen Geens
- Minister Van Justitie (2014 -2020)
- Federale materie
- CD&V
Het strafrecht belicht de lelijkste kant en de mooiste kant van de mens
,UITLEG:
LELIJKSTE KANT: De meest duister kant van de mens komt naar boven (gepleegde misdrijven worden blootgelegd en daders
worden gestraft))
WETTEN die overtreden worden krijgen een sanctie. ( boete, vrijheid afnemen, werkstraf geven,…)
MOOISTE KANT: Collectieve solidariteit voor degenen die slachtoffer werden (de maatschappij komt voor hen op en
beschermt hen)
=> Een straf dient vele functies
- De aandacht van de media voor deze rechtstak
Alle media puilen uit van de verslaggeving over rechtszaken, heel vaak neemt de sensatie de
bovenhand.
Ook in de fictie is het een dankbaar onderwerp om programma’s rond te maken ( bv. De rechtbank)
- Historische evolutie van het strafrecht
Een evolutie die sterk verbonden is met het heersende maatschappijbeeld
Oorspronkelijk: strafrecht gebaseerd op vergelding t.o.v. de dader en dit door persoonlijke schade of
overlast die hij of zij het slachtoffer aandeed
VERSCHOOF
Doel strafrecht werd het beschermen van de maatschappij
Primitieve samenleving: Ius Talionis: het talioprincipe: vergelding. ( oog om oog tand om tand)
Middeleeuwen: de kerk is aan zet ( zij bepalen wat kan en niet kan), daarnaast een eerste publieke,
rondreizende rechtbank, absolute macht van de vorst. ( beklaagde moest zich zelf kunnen verdedigen
en bewijzen dat hij onschuldig is, beklaagde moest zelf de bewijzen gaan zoeken)
De Verlichting: de ratio ( het rationele mensbeeld, de vrije wil van de mens staat centraal)
Ratio= elke burger is een rationeel persoon met verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en dat bij elk misdrijf een
vastgelegde strafmaat hoort
o Montesquieu, John Locke, Jean Jacques Rousseau
o Le contrat social ( iedereen kan het zelf beslissen of ze het ervoor over hebben om de straf te
krijgen voor de feiten die men pleegde)
o Drie basisprincipes voor bestraffing:
LEGALITEITSBEGINSEL
SUBSIDIARITEITSBEGINSEL
PROPORTIONALITEITSBEGINSEL
o Strafwetboek ingevoerd in België: 1867 / principes verlichting en F.R. / aanpassingen
o Het strafrecht evolueerde van een instrument om daders te straffen voor het leed dat ze aan
een slachtoffer berokkenden, naar een instrument om het menselijke te sturen om een
samenleving voor iedereen mogelijk te maken
EXTRA ONDER DE SLIDES.
- De historische evolutie van het strafrecht
- Eerste menselijke samenlevingsvormen: oog om oog tand om tand/persoonlijke wraakneming
, - ME: persoonlijke wraakacties worden meer en meer vervangen door de kerk die bepaalde hoe moest
worden geleefd en wie wat wel kon en wie niet… daarnaast kwam ook een publiek strafrecht tot
stand: de gevolgen van het misdadig gedrag tegenover de maatschappij stond voorop (eerder dan
bvb. de situatie van het slachtoffer)
- De beklaagde diende zich te verdedigen voor een rondreizende rechtbank en moest zelf kunnen
bewijzen dat hij/zij onschuldig was. (itt. tot nu waarbij iemand onschuldig it tot het tegendeel wordt
bewezen)
- De figuur van de vorst was onaantastbaar. Wie zich misdadig gedroeg zag men als een vijand van de
vorst. Een aanval op zijn heerschappij. Daarom konden de straffen niet hard en wreed genoeg zijn.
En publiek én vernederend om zo het afschrikkend effect te maximaliseren. Wrede straffen kunnen
ook worden afgekocht
- Verlichting: de Franse Revolutie zorgt voor een kentering, de basis voor het (Belgische) strafrecht
zoals we dat nu kennen wordt hier gelegd. Verlichte denkers beschouwen misdadig gedrag als een
inbreuk op het contract dat elke burger heeft met de maatschappij. En dat gedrag dient bestraft te
worden, maar de dader dient ook bescherming te genieten tegen de absolute willekeur van de vorst
of overheden. Men moest goed weten waar men aan toe was ( weten welke straf je krijgt voor welke
misdaad)(kostenbatenanalyse maken). Men gaat er in de Verlichting van uit dat de gedragingen van
de mens werden beïnvloed door de ratio: dit betekent dat elke burger een rationele persoon is met
verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en dat bij elk misdrijf een vastgelegde strafmaat hoort. Dat
maakte men heel helder in drie basisprincipes waaraan de bestraffing van misdadig gedrag diende
aan te voldoen
-
LEGALITEITSBEGINSEL: de strafbare gedragingen en bijhorende straffen moeten in wetteksten vastliggen willen ze
strafbaar zijn (zonder wet geen straf) ( niet als strafbaar opgetekend zijn in de wet met een bijhorende straf dan kan
je er niet voor gestraft worden. Het moet beschreven zijn dan kan je pas straffen)
SUBSIDIARITEITSBEGINSEL: de staat beslist welke strafbare gedragingen bestraft moeten worden ( feit dat het een
bepaalde overheid of staat moet zijn die beslist wat bestraft wordt en wat niet)
PROPORTIONALITEITSBEGINSEL: de straffen moeten in verhouding zijn met de zwaarte van het misdrijf ( in verhouding
zijn)
- Logisch dat alles te boek werd gesteld (code Pénal) o.v; het legaliteitsbeginsel
- Strafwetboek in België: 1967 (met alle misdrijven en hun bestraffingen) Klassieke leer (19 de eeuw):
“schuld” is een belangrijk criterium. De strafrechter voert de wil van de wetgever op een strenge
manier uit en met het resocialiseren van de veroordeelden was men niet bezig.
- Veel aparte regelgevingen daarnaast (bvb. milieuwetgeving) maar ook aanpassingen: seksuele
delicten op minderjarigen werden strenger aangepast na het Dutroux-schandaal en nav. de
terroristische aanslagen in 2016 is er ook een nieuwe regelgeving rond terroristische handelingen
- Eigenrichting is verboden, dat zou onhoudbaar zijn. De maatschappij komt tussen en de dader moet
tgo de maatschappij (PDK=procureur des koning)) verantwoording afleggen.
- Opm: dat de staat heel ver kan gaan in het interveniëren in de persoonlijke levenssfeer tonen
voorbeelden als homoseksuele handelingen die strafbaar zijn of vroeger: ontrouw werd
strafrechtelijk aangepakt, abortus lang strafbaar geweest…
- Ook politiek is strafrecht een populair gegeven
Populistische uitspraken
Repressie
Veiligheid is een thema waar politiek mee te scoren valt
- Strafrecht spreekt tot de verbeelding (korte samenvatting) ( deze drie redenen)
• De aandacht van de media voor deze rechtstak
, • De historische evolutie van het strafrecht
• Ook politiek is strafrecht een populair gegeven
1. Hoofdstuk 2: De inhoud van het strafrecht
1) Het materieel strafrecht
de strafbare gedragingen: “misdrijven” en “straffen” zoals die vastliggen in rechtsregels
PP: misdrijven
PP: straffen
2) Het strafprocesrecht
Regelt de procedure van het materieel strafrecht (van plegen misdrijf tot uitspraak door de rechtbank)
PP: procedure
3) Het strafuitvoeringsrecht
Is de tenuitvoerlegging van de straffen en sancties
PP: strafuitvoering
1. Hoofdstuk 3: MISDRIJVEN
MISDRIJVEN
De term "misdrijf" is de overkoepelende term voor gedragingen die in strijd zijn met de strafwet. Er zijn drie soorten
misdrijven.
Drie soorten misdrijven (overkoepelende term):
- Misdaden
- Wanbedrijven
- Overtredingen
1.1.Inleiding
ALGEMEEN
Wanneer iemand een misdrijf pleegt, stelt deze persoon een gedrag dat op het moment van de gepleegde feiten strafbaar
is op basis van een wet die dat gedrag strafbaar stelt.
- Artikel 2 van het strafwetboek:
“geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd. Indien
de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst
zware straf toegepast”
art. 2 slaat op welk beginsel?
legaliteitsbeginsel: de strafbare gedragingen en bijhorende straffen moeten in wetteksten vastliggen, willen ze
strafbaar zijn. Nullum crimen Sine Lege
(geen misdrijf zonder straf)
De misdrijven staan niet enkel in het strafwetboek, maar ook in de bijzondere strafwetten, zoals het verkeersrecht, het
fiscaal recht, het milieurecht…
Geen misdrijf zonder wet
Geen straf zonder wet
