Samenvatting Taaldidactiek, ISBN: 9789006955170 Taaldidactiek

Taal 2

Vakatelier 1

TOETSSTOF VOOR TOETS IN PERIODE 3

,Geletterdheid

- Ontluikende geletterdheid
- Beginnende geletterdheid
- Gevorderde geletterdheid

Voorwaarden technisch lezen

 Bewustzijn van vorm/structuur woorden
 Fonemisch bewustzijn: bewustzijn van klanken in het woord
 Alfabetisch principe: relatie tussen klank en teken
 Letters herkennen
 Automatisering




Fase van interactief voorlezen

 Voorfase
- Belangstelling opwekken, onbekende woorden bespreken, bespreken waar en wanneer het
verhaal zich afspeelt
 Tijdensfase
- Het werkelijke lezen, tussentijdse samenvattingen geven, uitlokken voorspellingen
 Nafase
- Verwerken van het verhaal door samenvatting te geven, groep of individu laten navertellen,
kritiek op het verhaal, overige verwerkingsactiviteiten

,Waarom taalbeschouwing?

Het is een middel:

 Om de taalvaardigheid te vergroten;
 Om de spelling te begrijpen;
 Om vreemde talen te leren;
 Om de moedertaal van de kinderen te vergelijken;
 Om plezier te krijgen in taal;
 Om na te denken;
 Om een begrippenapparaat te bieden om over taal en taalgebruik te kunnen praten.

Taalbeschouwing als doel op zichzelf

 Taalbeschouwing is een vorm van wereldoriëntatie;
 Taalbeschouwing heeft culturele betekenis.




E1 Kennis van taal en taalverschijnselen

, Inleiding

Taal kun je vanuit twee gezichtspunten beschouwen. Je kunt taal als systeem benaderen. Dan richt je
je aandacht op de formele aspecten van taal: op regels voor de bouw van woorden, zinnen of
teksten. Dat zijn de bouwstenen van de taal. De regels voor taal maken het mogelijk om met behulp
van de bouwstenen begrijpelijke taaluitingen te maken.
Mensen gebruiken taal altijd in een context en met een doel. Dat noemen we de taalgebruikssituatie.
Vanuit het tweede gezichtspunt kijk je naar de functies van woorden, zinnen of teksten in
taalgebruikssituaties. In het schema op blz. 250 kun je dit als volgt weergeven.

Elke taaluiting is een constructie van woorden en zinnen en een taalhandeling: taal is communicatie,
met taal wil je iets bereiken. Als je de regels van het taalsysteem correct gebruikt, is dat niet
voldoende. Je zult je ook bewust moeten zijn van de taalgebruikssituatie. Een grammaticaal correcte
zin kan volkomen misplaatst zijn. Andersom geldt dat je voldoende kennis van het taalsysteem op
alle niveaus moet hebben om in taal een boodschap over te kunnen brengen.

1.1 Taalsysteem: fonologie, morfologie, syntaxis, semantiek, orthografie en pragmatiek

Fonologie

De fonologie richt zich op klankaspecten van de taal. De klank is de kleinste taaleenheid. We
onderscheiden betekenisloze en betekenisvolle klanken. Een betekenisvolle klank wordt ook wel een
foneem genoemd. In de woorden p/i/t, p/u/t, /p/o/t, p/e/t en p/oo/t zorgen /i/, /u/, /o/, /e/ en /oo/
voor onderscheid in betekenis.

Fonemen kunnen verschillend uitgesproken worden. Het foneem /r/ kan op verschillende manieren
uitgesproken worden (er ontstaan dus verschillende klanken), maar het blijft een foneem.

In groep 2&3 staat de klankvorm centraal. Woorden verdelen in klanken (hakken) of klanken
samenvoegen tot een woord (plakken) zijn activiteiten op fonologisch niveau.




Morfologie