z
[DATUM]
[TITEL VAN DOCUMENT]
[ONDERTITEL VAN DOCUMENT]
MEREL SMOLDERS
1STE BACHELOR IN DE PSYCHOLOGIE
2021 - 2022
,DE MAATSCHAPPIJ VAN DE SOCIOLOGIE -1-
HOOFDSTUK 1 – HET SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF -1-
1. HET SOCIALE EN DE SOCIOLOGIE -1-
2. OVER SOCIALE RELATIES, BINDINGEN EN VERBANDEN -2-
3. VAN VERALGEMEENDE AFHANKELIJKHEID NAAR WERELDSAMENLEVING -3-
4. SOCIOLOGISCHE VERBEELDINGSKRACHT -5-
5. SOCIOLOGIE EN SOCIAAL ENGAGEMENT -6-
6. GOEDE BEDOELINGEN EN HUN ONBEDOELDE GEVOLGEN -8-
7. SOCIOLOGIE EN THEORIE -9-
HOOFDSTUK 2 – ORDENING EN INVLOED VAN HET SOCIALE - 11 -
1. SOCIALE STRUCTUREN EN VERWACHTINGEN - 11 -
2. OBJECTIEVE EN SUBJECTIEVE SOCIALE ONGELIJKHEID - 12 -
3. DE HEDENDAAGSE KLASSENMAATSCHAPPIJ - 13 -
4. SOCIALE ONGELIJKHEID IN MEERVOUD - 15 -
5. ZELFDWANG EN SOCIALISATIE - 17 -
6. PRIMAIRE, SECUNDAIRE EN TERTIAIRE SOCIALISATIE - 18 -
7. PERSOONLIJKE EN COLLECTIEVE IDENTITEIT - 20 -
HOOFDSTUK 3 – HET HEDENDAAGSE SAMENLEVEN - 22 -
1. DE GEDIFFERENTIEERDE MAATSCHAPPIJ - 22 -
2. DE MODERNITEIT VAN DE SOCIOLOGIE - 24 -
3. GLOBALISERING, OF LEVEN IN DE WERELDSAMENLEVING - 27 -
4. OVER INDIVIDUALISERING - 29 -
5. HET GEÏNDIVIDUALISEERDE SAMENLEVEN - 33 -
6. VOORBIJ DE MODERNITEIT? - 35 -
HOOFDSTUK 4 – VOORLOPERS EN GRONDLEGGERS VAN DE SOCIOLOGIE - 39 -
1. MARX OVER KLASSEN - 39 -
2. MARX’ MATERIALISTISCHE MAATSCHAPPIJVISIE - 41 -
3. DURKHEIMS SOCIALE FEITEN - 43 -
4. DURKHEIMS VISIE OP SOCIALE ORDE - 45 -
5. WEBERS ‘BEGRIJPENDE’ SOCIOLOGIE - 46 -
6. WEBER OVER TYPEN VAN HANDELEN EN SOCIALE ORDE - 48 -
7. KAPITALISME VOLGENS WEBER - 50 -
HOOFDSTUK 5 – SOCIOLOGISCHE VISIES IN MEERVOUD - 51 -
1. DE CONFLICTSOCIOLOGISCHE TRADITIE - 51 -
2. MERTONS FUNCTIONALISME - 53 -
3. SYMBOLISCHE INTERACTIONISME VOLGENS BLUMER - 56 -
4. BASISTEGENSTELLINGEN BINNEN DE SOCIOLOGIE - 59 -
HOOFDSTUK 6 – CULTUUR ALS GEDACHTEGOED - 62 -
1. HET MENTALISTISCH CULTUURBEGRIP - 62 -
2. GEÏNSTITUTIONALISEERDE CULTUUR - 65 -
3. MERTONS HERFORMULERING VAN HET ANOMIEBEGRIP - 68 -
4. VELE CULTUURDIAGNOSES - 71 -
,HOOFDSTUK 7 – CULTUUR ALS BETEKENISGEVING - 74 -
1. HET INTERPRETATIEF CULTUURBEGRIP - 74 -
2. TAAL ALS CULTUUR - 76 -
3. INTERPRETEREN ALS CLASSIFICEREN - 78 -
4. CULTURELE INTERPRETATIESTRIJD EN CULTUREEL GRENSWERK - 80 -
5. GEREALISEERDE BETEKENISSEN - 82 -
6. TEKENWAARDE EN INTERPRETATIE- OF DEFINITIEMACHT - 84 -
7. ‘KENNIS IS MACHT’ - 87 -
HOOFDSTUK 9 – SOCIALE ROLLEN EN RELATIES - 88 -
1. DE MENS ALS ROLLENSPELER - 88 -
2. OVER ROLLENCONFLICTEN - 91 -
3. ‘ROLE MAKING’, OF DE ACTIEVE ‘HOMO SOCIOLOGICUS’ - 93 -
4. GOFFMANS DRAMATURGISCH PERSPECTIEF - 95 -
5. DE VERZELFSTANDIGING VAN PERSOONLIJKE RELATIES - 97 -
, DE MAATSCHAPPIJ VAN DE SOCIOLOGIE J. Van Bavel
HOOFDSTUK 1 – HET SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF
1. Het sociale en de sociologie
Sociologie = combinatie van ‘socius’ (metgezel/ compagnon) en ‘logos’ (rede/ studie)
⇒ ‘de wetenschap van het sociale’.
ð Sociologen: bestuderen de samenleving
& houden zich bezig met het sociale, in brede zin.
l Sociologie is de studie van het menselijke sociale leven, van menselijke groepen en samenlevingen.
~ Anthony Giddens
De eigenheid van de sociologie heeft vooral met de specifieke vragen die ze daarover stelt te maken.
4 Deelt haar materieel object/ feitelijke voorwerp van studie met andere sociale
wetenschappen, maar bekijkt het door een aparte bril!
⇒ sociologische sociale werkelijkheid verschilt van de economische
of politicologische kijk op het samenleven.
4 Formele object/ wijze waarop deze discipline het sociale benadert,
maakt het eigene van het sociologische perspectief uit.
= een algemene denktrant die het sociale gedurig uiteenlegt
in sociale relaties en, vooral, geziene en ongeziene
afhankelijkheden van vaak onbekende anderen.
Vier basisvragen zijn voor de sociologische studie van het sociale maatgevend:
1. Hoe is een geordend samenleven mogelijk?
- Welke factoren of mechanismen zorgen ervoor dat het sociale leven orde en regelmaat vertoont?
Kunnen we dat geordende samenleven soms vanuit één basisgegeven duiden?
Of zijn er altijd meerdere factoren in het spel?
2. Hoe werkt het samenleven door in individuele levens?
- Ouders socialiseren hun kinderen, maar ook beïnvloed worden door het sociale is cruciaal in de socialisatie van een
‘nieuwkomer in het sociaal gebeuren’.
3. Hoe zien de basiscontouren van onze samenleving eruit?
- In wat voor maatschappij leven wij thans en in welke opzichten functioneert ze anders dan voorheen?
Welke nieuwe sociale tendensen dienen zich vandaag aan en zullen wellicht in de nabije toekomst meer
uitgesproken worden? Is onze maatschappij echt individualistisch? Geven wij minder om elkaar dan onze ouders of
grootouders?
4. Hoe komen we tot een algemene, tevens empirisch onderbouwde sociologische kennis?
- Welke onderzoeksmethoden en -technieken maken het mogelijk om de drie vragen van daarnet op een
wetenschappelijk verantwoorde manier te beantwoorden?
4 Soorten van het sociaalwetenschappelijk onderzoek:
o Kwantitatief onderzoek: streeft naar in cijfers uitdrukbare bevindingen/ ‘harde data’
die bovendien gelden voor de onderzochte sociale groepering.
= statisch onderzoek.
Bv. het surveyonderzoek/ de enquête op bevolkingsniveau
o Kwalitatief onderzoek: bestudeert sociale fenomenen ‘in de diepte’.
= betekenisvol onderzoek met geen grote aantallen.
Bv. participerende observatie (met diepte-interview)
We laten deze vraag buiten beschouwing (≠ onbelangrijk!)
& focussen op de drie inhoudelijke sociologische kernvragen.
Sociologische driehoek = dat de feitelijke sociologiebeoefening neerkomt op een drieledig gebeuren dat
pendelt tussen theorievorming, empirisch onderzoek en (het ondersteunen van)
sociale sturing.
-1-
[DATUM]
[TITEL VAN DOCUMENT]
[ONDERTITEL VAN DOCUMENT]
MEREL SMOLDERS
1STE BACHELOR IN DE PSYCHOLOGIE
2021 - 2022
,DE MAATSCHAPPIJ VAN DE SOCIOLOGIE -1-
HOOFDSTUK 1 – HET SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF -1-
1. HET SOCIALE EN DE SOCIOLOGIE -1-
2. OVER SOCIALE RELATIES, BINDINGEN EN VERBANDEN -2-
3. VAN VERALGEMEENDE AFHANKELIJKHEID NAAR WERELDSAMENLEVING -3-
4. SOCIOLOGISCHE VERBEELDINGSKRACHT -5-
5. SOCIOLOGIE EN SOCIAAL ENGAGEMENT -6-
6. GOEDE BEDOELINGEN EN HUN ONBEDOELDE GEVOLGEN -8-
7. SOCIOLOGIE EN THEORIE -9-
HOOFDSTUK 2 – ORDENING EN INVLOED VAN HET SOCIALE - 11 -
1. SOCIALE STRUCTUREN EN VERWACHTINGEN - 11 -
2. OBJECTIEVE EN SUBJECTIEVE SOCIALE ONGELIJKHEID - 12 -
3. DE HEDENDAAGSE KLASSENMAATSCHAPPIJ - 13 -
4. SOCIALE ONGELIJKHEID IN MEERVOUD - 15 -
5. ZELFDWANG EN SOCIALISATIE - 17 -
6. PRIMAIRE, SECUNDAIRE EN TERTIAIRE SOCIALISATIE - 18 -
7. PERSOONLIJKE EN COLLECTIEVE IDENTITEIT - 20 -
HOOFDSTUK 3 – HET HEDENDAAGSE SAMENLEVEN - 22 -
1. DE GEDIFFERENTIEERDE MAATSCHAPPIJ - 22 -
2. DE MODERNITEIT VAN DE SOCIOLOGIE - 24 -
3. GLOBALISERING, OF LEVEN IN DE WERELDSAMENLEVING - 27 -
4. OVER INDIVIDUALISERING - 29 -
5. HET GEÏNDIVIDUALISEERDE SAMENLEVEN - 33 -
6. VOORBIJ DE MODERNITEIT? - 35 -
HOOFDSTUK 4 – VOORLOPERS EN GRONDLEGGERS VAN DE SOCIOLOGIE - 39 -
1. MARX OVER KLASSEN - 39 -
2. MARX’ MATERIALISTISCHE MAATSCHAPPIJVISIE - 41 -
3. DURKHEIMS SOCIALE FEITEN - 43 -
4. DURKHEIMS VISIE OP SOCIALE ORDE - 45 -
5. WEBERS ‘BEGRIJPENDE’ SOCIOLOGIE - 46 -
6. WEBER OVER TYPEN VAN HANDELEN EN SOCIALE ORDE - 48 -
7. KAPITALISME VOLGENS WEBER - 50 -
HOOFDSTUK 5 – SOCIOLOGISCHE VISIES IN MEERVOUD - 51 -
1. DE CONFLICTSOCIOLOGISCHE TRADITIE - 51 -
2. MERTONS FUNCTIONALISME - 53 -
3. SYMBOLISCHE INTERACTIONISME VOLGENS BLUMER - 56 -
4. BASISTEGENSTELLINGEN BINNEN DE SOCIOLOGIE - 59 -
HOOFDSTUK 6 – CULTUUR ALS GEDACHTEGOED - 62 -
1. HET MENTALISTISCH CULTUURBEGRIP - 62 -
2. GEÏNSTITUTIONALISEERDE CULTUUR - 65 -
3. MERTONS HERFORMULERING VAN HET ANOMIEBEGRIP - 68 -
4. VELE CULTUURDIAGNOSES - 71 -
,HOOFDSTUK 7 – CULTUUR ALS BETEKENISGEVING - 74 -
1. HET INTERPRETATIEF CULTUURBEGRIP - 74 -
2. TAAL ALS CULTUUR - 76 -
3. INTERPRETEREN ALS CLASSIFICEREN - 78 -
4. CULTURELE INTERPRETATIESTRIJD EN CULTUREEL GRENSWERK - 80 -
5. GEREALISEERDE BETEKENISSEN - 82 -
6. TEKENWAARDE EN INTERPRETATIE- OF DEFINITIEMACHT - 84 -
7. ‘KENNIS IS MACHT’ - 87 -
HOOFDSTUK 9 – SOCIALE ROLLEN EN RELATIES - 88 -
1. DE MENS ALS ROLLENSPELER - 88 -
2. OVER ROLLENCONFLICTEN - 91 -
3. ‘ROLE MAKING’, OF DE ACTIEVE ‘HOMO SOCIOLOGICUS’ - 93 -
4. GOFFMANS DRAMATURGISCH PERSPECTIEF - 95 -
5. DE VERZELFSTANDIGING VAN PERSOONLIJKE RELATIES - 97 -
, DE MAATSCHAPPIJ VAN DE SOCIOLOGIE J. Van Bavel
HOOFDSTUK 1 – HET SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF
1. Het sociale en de sociologie
Sociologie = combinatie van ‘socius’ (metgezel/ compagnon) en ‘logos’ (rede/ studie)
⇒ ‘de wetenschap van het sociale’.
ð Sociologen: bestuderen de samenleving
& houden zich bezig met het sociale, in brede zin.
l Sociologie is de studie van het menselijke sociale leven, van menselijke groepen en samenlevingen.
~ Anthony Giddens
De eigenheid van de sociologie heeft vooral met de specifieke vragen die ze daarover stelt te maken.
4 Deelt haar materieel object/ feitelijke voorwerp van studie met andere sociale
wetenschappen, maar bekijkt het door een aparte bril!
⇒ sociologische sociale werkelijkheid verschilt van de economische
of politicologische kijk op het samenleven.
4 Formele object/ wijze waarop deze discipline het sociale benadert,
maakt het eigene van het sociologische perspectief uit.
= een algemene denktrant die het sociale gedurig uiteenlegt
in sociale relaties en, vooral, geziene en ongeziene
afhankelijkheden van vaak onbekende anderen.
Vier basisvragen zijn voor de sociologische studie van het sociale maatgevend:
1. Hoe is een geordend samenleven mogelijk?
- Welke factoren of mechanismen zorgen ervoor dat het sociale leven orde en regelmaat vertoont?
Kunnen we dat geordende samenleven soms vanuit één basisgegeven duiden?
Of zijn er altijd meerdere factoren in het spel?
2. Hoe werkt het samenleven door in individuele levens?
- Ouders socialiseren hun kinderen, maar ook beïnvloed worden door het sociale is cruciaal in de socialisatie van een
‘nieuwkomer in het sociaal gebeuren’.
3. Hoe zien de basiscontouren van onze samenleving eruit?
- In wat voor maatschappij leven wij thans en in welke opzichten functioneert ze anders dan voorheen?
Welke nieuwe sociale tendensen dienen zich vandaag aan en zullen wellicht in de nabije toekomst meer
uitgesproken worden? Is onze maatschappij echt individualistisch? Geven wij minder om elkaar dan onze ouders of
grootouders?
4. Hoe komen we tot een algemene, tevens empirisch onderbouwde sociologische kennis?
- Welke onderzoeksmethoden en -technieken maken het mogelijk om de drie vragen van daarnet op een
wetenschappelijk verantwoorde manier te beantwoorden?
4 Soorten van het sociaalwetenschappelijk onderzoek:
o Kwantitatief onderzoek: streeft naar in cijfers uitdrukbare bevindingen/ ‘harde data’
die bovendien gelden voor de onderzochte sociale groepering.
= statisch onderzoek.
Bv. het surveyonderzoek/ de enquête op bevolkingsniveau
o Kwalitatief onderzoek: bestudeert sociale fenomenen ‘in de diepte’.
= betekenisvol onderzoek met geen grote aantallen.
Bv. participerende observatie (met diepte-interview)
We laten deze vraag buiten beschouwing (≠ onbelangrijk!)
& focussen op de drie inhoudelijke sociologische kernvragen.
Sociologische driehoek = dat de feitelijke sociologiebeoefening neerkomt op een drieledig gebeuren dat
pendelt tussen theorievorming, empirisch onderzoek en (het ondersteunen van)
sociale sturing.
-1-
