Samenvatting Theorieën van de Internationale Betrekkingen (UA)

Theorieën van de internationale betrekkingen

LES 1: INLEIDING

1.1 Inhoud

 Inhoud:
o Wat gaan we doen?
 Een alomvattende cursus die iedereen in de master volgt
 We gaan simplificaties maken van IB
 Niet omdat we van theorieën houden en de zaken ingewikkeld willen
maken
 Theorieën verstaanbaar maken door IB te simplificeren
o Dit gaan we doen doorheen 11 lessen
 Overzicht bieden van analyse-benaderingen die er zoal bestaan
 Welke verklaringen van fenomenen in de internationale politiek zijn er?
 Geen praktijkadvies
o MAAR in literatuur nagaan wat mogelijke verklaringen zijn voor
bepaalde dingen
 De nadruk dus op causale/verklarende theorie, gebaseerd op empirisch
onderzoek
 Alle teksten gebaseerd op empirisch onderzoek: enkel verleden en recente
verleden
o Kan niet voor de toekomst
o Dus er zit een discipline in de discipline
o Poetin: “wij hebben de capaciteit om voldoende gas aan Europa en de wereldmarkt te
leveren zodat al dat speculeren stopt”
 Hoe komt het dat hij dat zegt? Waarom zegt hij dat??
 Is dit maar een statement? Of een dreiging? Een vaststelling? Een voorspelling?
 Niet evident
 Hij heeft dat gezegd dus is de gasprijs gedaald
 De functie van theorieën en concepten is juist om ons de vrijheid te geven 
feiten zijn niet altijd echt feiten
 Slechts een uitspraak of ingrijpen op prijsmechanisme markt?
o Wat we dus eerder NIET gaan doen
 ‘hier zeggen we hoe internationale politiek zou moeten bedreven worden’
 Neen, geen normatieve theorie
 Ook niet: voorspellingen/scenario’s  geen futurologie
 Journalisten en thinktanks doen dit graag  over 10j gaat er dit gebeuren
o Je kan parallellen bekijken tussen hetgeen in het verleden
gebeurde en huidige ontwikkelingen
 Obv bepaalde kenmerken
 Maar dan nog kan je geen zekere uitspraken doen over de
toekomst


1.2 Praktisch

 Praktisch:
o Eerste tien minuten van elke les: een actueel topic: vers van de pers
o Studiemateriaal
 Ppt
 Verplichte voorbereidende literatuur  merken dit echt op examen  voordien
echt doen  niet te diep doorlezen
 Boekhoofdstukken BB en tijdschriftartikels: elektronische bib UA
 Video-opnames lessen voor werkstudenten en ter herhaling




1

, o Examen: schriftelijk, gesloten boek
 Korte vragen (7-tal) en korte antwoorden
 2 cruciale elementen: in staat zijn om uit te leggen over welke
theorie het gaat en wat de centrale stelling is van de theorie & of
die toepasbaar is op een bepaald empirisch fenomeen of niet
o Inhoudelijk behoorlijk hoge lat
 2 uur tijd
o Onderwijsassistenten: Zeger Verleye en Floor Doppen

 Lesvoorbereiding:
o Verplichte voorbereidende literatuur
o Volg internationale actua door lectuur van media met uitgebreide buitenlandredactie
 Politico Europe
 Financial Times
 The Economist
 Frankfurter Allgemeine / Neue Zürcher Zeitung
 New York Times / WSJ / IHT
 Decorrespondent.nl
 Le Monde, El Pais

 Wie spreekt er?
o Floor Doppen en De Bièvre doen lessen
o Verleye doet administratieve

 De realiteit is dat actoren de werkelijkheid anders is
o Er is niet zoiets als dé werkelijkheid
o Iedereen ziet het anders
o We moeten de bril of filter van een actor opzetten om zijn/haar werkelijkheid te
begrijpen


1.3 Vragen, antwoorden, theorieën

 Vragen, antwoorden en theorieën:
o Algemene vragen:
 Waarom oorlog? Waarom vrede?
 Waarom voeren democratieën nooit oorlog tegen elkaar? Waarom voeren ze wel
oorlog tegen niet-democratieën?
 Wie heeft macht? (Of is dat de verkeerde vraag?)
 Hebben internationale organisaties invloed?
 Wat is de functie van internationaal recht?
 Waarom bestaat er humanitaire interventie?
 Wat is moraal in de internationale betrekkingen?
 …
o Algemene antwoorden = theorieën = simplificaties
o Relatief makkelijke verklaringen zijn altijd ergens wel fout



1.4 Wat is een theorie?

 Wat is een theorie?
o Woord met meerdere betekenissen
 Een verklaring voor een fenomeen
 Een stelling/hypothese (statement/proposition/ prediction – Bueno de Mesquita
2003)
 Een set van hypothesen
 Een geheel van aannames, concepten en hypothesen (Waltz 1979 & 1997)

2

,  Aan de hand van algemene/abstracte begrippen en stellingen, waaruit
particuliere/concrete stellingen afgeleid kunnen
 Er bestaat niet zoiets als dé theorie
o Antwoord op algemene vs. particuliere vragen
 Particulier: Waarom heeft de VS Irak veroverd?
 Algemeen: Waarom voeren staten oorlog?
o Theorie = antwoord op een algemene vraag
 Een variabele is iets dat kan variëren
 Bv. ik wil weten waarom alle Westerse staten democratieën zijn geworden
o Er is geen variatie dus je kan geen variabelen vinden en dus ook
geen theorie maken
 Hetgeen te verklaren is = explanandum = afhankelijke variabele
 Welke variabele je causaal wil verklaren
 Hetgeen verklaart = explanans = onafhankelijke variabele
 Bv. ze zijn oorlog aan het voeren en hebben hiervoor instellingen
georganiseerd om de oorlog te financieren (belastingen heffen) en zo
ontstond dan de democratie
 Zorgt voor de verklaring
 Je gaat versteld staan hoe vaak je vergeet om variatie in je OV te steken
 Je moet ook kijken naar andere elementen om variatie te hebben zodat je
causaal empirisch kunt verklaren
 Waarom juist op deze manier?
o Waarom dit wel en dat niet?
o Constant variatie zoeken
o = vuistregel
o Truc om ons brein wakker te houden tijdens het onderzoeks- en
leesproces
o Dit hoorcollege: over een selectie van macro-theorieën met nadruk op oorzakelijke en
verklarende theorieën
 Dwz antwoorden op waarom-vragen
 Causaliteit:
 Daarom: hypothetisch (Karl Popper)
o Is dus niet: ‘de Waarheid’
 Infinite regress:
o = eindeloze reeks van verdere waarom vragen: enkel arbitrair te
stoppen, namelijk binnen de doelstelling/vraagstelling van een
bepaalde theorie
o Wat is de oorzaak van de oorzaak? En de oorzaak van de oorzaak
van de oorzaak?
o Moet ergens stoppen  maar waar? Dat is arbitrair
o Elke theorie moet ergens stoppen
 Voorbeelden:
 (in)stabiliteit
 Oorzaken van oorlogen (klein/groot/afwezigheid)
 Wapenwedlopen (meerdere casi)
 Oorlogsverklaring VS tegen Japen 1941 (single case)
 Succes of falen van internationale samenwerking

 Belang van aannames & types hypothesen
o Elke theorie werkt met aannames  ergens moet je dingen aannemen, anders zit je met
infinite regress
 Dit kan impliciet en expliciet
 Voorbeelden:
 Vb. 1: Aanname van “unitaire actoren”
o We doen alsof staten zijn zoals individuen  dus staten handelen
als individuen
o Simplificerende aanname om eindeloze ketting van waaromvragen
te stoppen
 Want eigenlijk: een veelheid aan factoren
o Bv.: Aanname dat een staat een unitair beleid heeft
3

,  BE: unitair?  energiebeleid enorm verschillend
 MAAR: Als De Croo moet praten over het energiebeleid in BE
spreekt hij als unitaire actor voor BE

 Vb. 2: rationaliteits-aanname:
o Staten of representanten maken een kosten-baten analyse in een
beslissingsproces
 Betekent niet dat ze irrationeel zijn als ze iets dom doen 
wordt zo wel eens opgevat
o Methodologisch individualisme
 Als je doet alsof het zo is dat een staat als een mens zit af
te wegen, kan dit een nuttige analyse zijn
 Vb. 3: machtsmaximalisatie vs. machtsbehoud/overleving
o Moeten aannames realistisch zijn?
 Nee  hangt van doelstelling af en hun nut om fenomenen te verklaren
 Een aanname is iets waar je nooit zeker van zijn of het klopt
o Klopt het wel dat staten altijd een kosten-baten-analyse doen? 
Nee natuurlijk niet
o Types hypothesen:
 Probabilistisch = “het is waarschijnlijker dat…”
 Deterministisch = noodzakelijke en voldoende voorwaarden

 Wat is een goede theorie?
o Elementen van een goede theorie:
 Logisch consistent
 Informatiegehalte: Hoeveel empirische fenomenen kan de theorie verklaren?
 Empirisch nuttig: kan je er de onderzoeksvraag mee beantwoorden?
o Richting van de causaliteit: misschien is de samenhang omgekeerd:
 „Land A is democratie geworden, omdat er vrede heerste.“ & Land A beschermt
milieu omdat het intern. milieurecht respecteert.”
 Versus: “Land A respecteert intern. milieurecht omdat burgers willen dat milieu
beschermd wordt.”



LES 2: HET INTERNATIONAAL SYSTEEM: OORSPRONG EN GEVOLGEN: REALISME

2.1 Inleiding

 Actua
o Klimaattop in Glasgow: waarom heeft dit media-aandacht getrokken?
 Alle wereldleiders komen daar samen
 Wat staat er op de agenda?
 Nieuwe afspraken om de doelstellingen van het Parijsakkoord te bereiken
 Wat is dat Parijsakkoord?
 Vrijwillig akkoord of bindend akkoord waar sancties aan hangen als je het
niet volgt?
o Ene zegt dat het sterk bindend is
o Andere zegt: maakt niet uit hoe je het bereikt, zolang je het maar
bereikt
 Samenwerking tussen staten gaan we pas kunnen bekijken a.d.h.v. vrijwilligheid
en iets dat verder gaat dan vrijwilligheid (uzelf verplichten)
 Een staat zou er toch nog onderuit willen muizen onder de verplichtingen
van het Parijsakkoord
 Wat gaan we doen als iemand zich er niet aan houdt?
 Kernbommen naar Rusland sturen als ze te veel olie ophalen?  nee
 Juridisch bindend, niet de facto afdwingbaar

 Conflict tussen China en Taiwan
o Wat is Taiwan? Is dat een staat?
4