Hoofdstuk 16: Aardbevingen, vulkanen en gebergtevorming
Ontstaan van de aarde
De aarde ontstond 4,6 miljard jaar geleden. --> 10 miljard jaar na de oerknal.
1. ontstaat een hete en vloeibare planeet = aarde, bestaande uit vloeibaar gesteente.
2. de dampkring wordt gevormd door: vulkaanuitbarstingen en zwaartekracht van de aarde.
--> bestaat uit CO2 en waterdamp.
3. temperatuur aardbol zakt, aarde begint te stollen en er ontstaat een concentrische opbouw.
4. de oceanen werden gevormd --> oorzaken: waterdamp en meteorieten.
5. Eerste leven ontstond in de oceaan. Hierdoor begint later het proces van fotosynthese.
6. Dampkring veranderde van samenstelling: productie van zuurstofgas.
7. leven op aarde groeide tot een nooit gezien maximum.
Structuur van de aarde
3 verschillende lagen: kern, mantel, aardkorst.
De indeling in lagen is gebaseerd op verschillen in fysische en chemische samenstelling.
Druk, temperatuur en massadichtheid.
opbouw vd aarde aggregatietoestand diepte
lithosfeer
oceanische korst Vast 0 tot 5-10 km
continentale korst 0 tot 30-70 km
De lithosfeer bestaat uit lithosfeerplaten die
onderste deel lithosfeer 70 tot 175 km
continentale en/of oceanische korst dragen.
asthenosfeer plastisch 175 tot 410 km 35-2900km dik
ondermantel vast 410 tot 2900 km 35km dik
kernbinnenkern vloeibaar 2900 tot 5100 km Oceanische platen: Nazca plaat, Cocos plaat,
buitenkern vast 5100 tot 6378 km Pasific plaat
Continentale platen: Antarctische plaat, Australische
Plaat, Noord-Amerikaanse plaat
2900-6370km dik
Nikkel en ijzer
Verticale bewegingen van de lithosfeer
De lithosfeer drijft op de taai vloeibare asthenosfeer. Nikkel en ijzer
De lithosfeer is bijgevolg in staat om verticaal te bewegen. = isostatische bewegingen of isostatie.
Het noorden van Zweden komt jaarlijks met bijna 1 cm omhoog omwille van de opstapeling van het ijs
op het continent (veel massa) werd de continentale korst in de asthenosfeer gedrukt = isostatie. Door
het verdwijnen van de ijsmassa veert het continent terug omhoog.
Platentektoniek
in het begin van de 20e eeuw kwam de hypothese dat alle continenten ooit samen hoorden tot 1 groot
supercontinent : Pangea.
--> continenten kunnen van plaats veranderen > fossielen, de gesteente lagen, de vorm van de continenten.
Er spelen twee factoren een rol bij de aandrijving van de platentektoniek:
- subductietrekkracht: de oceanische korst zakt door de
zwaartekracht weg in de asthenosfeer.
- rugduwkracht: Aan de midden-oceanische ruggen komt
de lithosfeer een beetje omhoog. Het magma dat hier
, naar boven komt, glijdt als het ware van de rug weg. De plaat wordt dus ook hier weggeduwd ten gevolge
van de zwaartekracht.
Platenbewegingen:
- Divergerend, convergerend, transversaal
reden platentektoniek:
kern van aarde heeft veel
E -> geeft die door aan
platen
->ontstaan veel warmte in
asthenosfeer
(=convectiestroom) ->
stroming koelt af indien
dichter bij aardoppervlak -
> gaat terug naar
binnenste van aarde ->
proces herhaalt zich
-> conventiestromen
nemen de platen mee
(reden beweging).
reden platentektoniek:
kern van aarde heeft veel
Ontstaan van de aarde
De aarde ontstond 4,6 miljard jaar geleden. --> 10 miljard jaar na de oerknal.
1. ontstaat een hete en vloeibare planeet = aarde, bestaande uit vloeibaar gesteente.
2. de dampkring wordt gevormd door: vulkaanuitbarstingen en zwaartekracht van de aarde.
--> bestaat uit CO2 en waterdamp.
3. temperatuur aardbol zakt, aarde begint te stollen en er ontstaat een concentrische opbouw.
4. de oceanen werden gevormd --> oorzaken: waterdamp en meteorieten.
5. Eerste leven ontstond in de oceaan. Hierdoor begint later het proces van fotosynthese.
6. Dampkring veranderde van samenstelling: productie van zuurstofgas.
7. leven op aarde groeide tot een nooit gezien maximum.
Structuur van de aarde
3 verschillende lagen: kern, mantel, aardkorst.
De indeling in lagen is gebaseerd op verschillen in fysische en chemische samenstelling.
Druk, temperatuur en massadichtheid.
opbouw vd aarde aggregatietoestand diepte
lithosfeer
oceanische korst Vast 0 tot 5-10 km
continentale korst 0 tot 30-70 km
De lithosfeer bestaat uit lithosfeerplaten die
onderste deel lithosfeer 70 tot 175 km
continentale en/of oceanische korst dragen.
asthenosfeer plastisch 175 tot 410 km 35-2900km dik
ondermantel vast 410 tot 2900 km 35km dik
kernbinnenkern vloeibaar 2900 tot 5100 km Oceanische platen: Nazca plaat, Cocos plaat,
buitenkern vast 5100 tot 6378 km Pasific plaat
Continentale platen: Antarctische plaat, Australische
Plaat, Noord-Amerikaanse plaat
2900-6370km dik
Nikkel en ijzer
Verticale bewegingen van de lithosfeer
De lithosfeer drijft op de taai vloeibare asthenosfeer. Nikkel en ijzer
De lithosfeer is bijgevolg in staat om verticaal te bewegen. = isostatische bewegingen of isostatie.
Het noorden van Zweden komt jaarlijks met bijna 1 cm omhoog omwille van de opstapeling van het ijs
op het continent (veel massa) werd de continentale korst in de asthenosfeer gedrukt = isostatie. Door
het verdwijnen van de ijsmassa veert het continent terug omhoog.
Platentektoniek
in het begin van de 20e eeuw kwam de hypothese dat alle continenten ooit samen hoorden tot 1 groot
supercontinent : Pangea.
--> continenten kunnen van plaats veranderen > fossielen, de gesteente lagen, de vorm van de continenten.
Er spelen twee factoren een rol bij de aandrijving van de platentektoniek:
- subductietrekkracht: de oceanische korst zakt door de
zwaartekracht weg in de asthenosfeer.
- rugduwkracht: Aan de midden-oceanische ruggen komt
de lithosfeer een beetje omhoog. Het magma dat hier
, naar boven komt, glijdt als het ware van de rug weg. De plaat wordt dus ook hier weggeduwd ten gevolge
van de zwaartekracht.
Platenbewegingen:
- Divergerend, convergerend, transversaal
reden platentektoniek:
kern van aarde heeft veel
E -> geeft die door aan
platen
->ontstaan veel warmte in
asthenosfeer
(=convectiestroom) ->
stroming koelt af indien
dichter bij aardoppervlak -
> gaat terug naar
binnenste van aarde ->
proces herhaalt zich
-> conventiestromen
nemen de platen mee
(reden beweging).
reden platentektoniek:
kern van aarde heeft veel
