AANTEKENINGEN WERKGROEPEN
Werkgroep 1 – Criteria voor strafbaarstelling in het huidige maatschappelijke
klimaat
Literatuur
Doel van de criteria van strafbaarstelling:
- Het bevorderen van de kwaliteit van de strafwetgeving: De kwaliteit draagt bij
aan de wijze hoe de wetgeving wordt ervaren in de maatschappij.
- Bevorderen inzichtelijkheid (transparantie) van het wetgevingsproces omtrent
strafbaarstelling: Het bieden van inzicht voor burgers, zodat deze globaal weten
welk gedrag er strafbaar is gesteld. Welke vragen de wetgever beantwoord om tot
de conclusie te komen om over te gaan tot strafbaarstelling.
- Het bieden van structuur: De criteria bieden structuur of bepaald gedrag strafbaar
gesteld moet worden
Een strafbepaling vervult een rol ten behoeve van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.
Functie voor criteria van strafbaarstelling:
- Legitimerende functie: Criteria onlosmakelijk verbonden met (veranderlijke)
doelen strafrecht.
- Faciliterende functie: Criteria ondersteunen wetgever bij het kiezen en
verantwoorden welk gedrag er strafbaar gesteld moet worden. WAT strafbaar
wordt gesteld.
- Toebrengen van systematiek in het wetboek: strafbaarstelling bij wet een
bekrachtiging vormt van de reeds geldende normen. Schending van deze normen
wordt gezien als onrecht of als moreel verwerpelijk beschouwd.
Criteria voor strafbaarstelling bieden de wetgever een denk- of toetsingsschema met
waarden die niet statisch maar dynamisch zijn en daarmee de verbinding kunnen leggen
met de actuele context ten behoeve waarvan aan het inzetten van wetgeving (Artikel
Cleiren 2012, Functie en waarde van criteria voor strafbaarstelling in het
huidige tijdsgewricht)
Strafbaarstelling in NL:
Bij de handhaving zal, waar mogelijk, gebruik worden gemaakt van andere middelen dan
het strafrecht -> bestuursrechtelijke en privaatrechtelijke middelen bij de handhaving.
Corstens vindt dat onrecht aan drie handhavingsstelsel kan worden toebedeeld:
Primaire -> civiel recht
Subsidiaire -> bestuursrecht
Meer subsidiaire -> strafrecht
Bij strafbaarstelling zijn beginselen van belang
- Ultima ratio-beginsel: Het strafrecht moet als laatste middel worden ingezet. De
inzet van het strafrecht kan vergaande gevolgen hebben voor de burger en moet
enkel worden ingezet indien andere middelen geen adequate bescherming kunnen
bieden.
- Lex certa-beginsel: Het moet vooraf duidelijk zijn wat de strafrechtelijke
consequenties voor de burgers zijn.
- Fair labelling: Communicatie aan de dader en maatschappij duidelijk moeten zijn.
,Criteria voor strafbaarstelling doctrine vs praktijk:
Schade en onrechtmatigheid houden in dat het strafrecht alleen is gelegitimeerd om
schade aan andere te voorkomen en dat de gedraging waaruit schade is ontstaan moreel
verwerpelijk is. Bescherming van een rechtsgoed houdt in dat de gedraging waar een
strafbaarstelling voor moet komen het doel heeft een rechtsbelang/rechtsgoed te
beschermen.
Prospectieve proportionaliteit ziet op de verhouding tussen het onrechtmatige gedrag en
de beoogde reactie van de staat. Ultima ratio houdt in dat het strafrecht slechts als
laatste redmiddel moet worden ingezet. Het effectiviteitsbeginsel ziet op de vraag of er
daadwerkelijk zal en kan worden gehandhaafd.
De interne subsidiariteit verplicht de wetgever om uit te zoeken of de beoogde
strafbaarstelling wel of niet onder een bestaande delictsomschrijving valt of kan vallen en
of de strafbaarstelling een eigen artikel verdient. Legaliteit houdt in dat de
delictsomschrijving voldoende duidelijk moet zijn -> gedrag voldoende en precies worden
omschreven of de bestanddelen moeten duidelijk naar voren komen. Retrospectieve
proportionaliteit houdt in dat de beoogde sanctie in verhouding tot het strafbare feit moet
staan, zodat soortgelijke feiten soortgelijke straffen krijgen en dat duidelijk is wat een
strafmaximum moet zijn.
Waarde criteria voor strafbaarstelling:
Als je aan de
drempelwaarde hebt
voldaan, ga je door naar
de strafbaarstelling
bevoegdheid.
Je zoekt naar een
rechtvaardigheid voor je
strafbaarstelling. Je komt
bij het ultimum
remedium-beginsel ->
zoeken naar een reden
om via het strafrecht te
handhaven en te straffen.
,Als je tot de conclusie bent gekomen dat je moet gaan handhaven en moet gaan straffen
volgens het strafrecht, moet je kijken hoe de gedraging past binnen het huidige wettelijke
systeem. Staat het omschreven feit wel in verhouding tot de strafbaarheid.
Evidence based lawmaking:
= De wetgever moet bewijs aandragen om aan te tonen dat de strafbaarstelling van het
ongewenst gedrag noodzakelijk is. De wetgever moet aantonen dat er sprake is van
schade of onrechtmatig gedrag ten aanzien van een rechtsgoed. Dit wordt bewerkstelligd
door criminologische, victimologisch, sociologisch en ander empirisch onderzoek.
Maatschappij en politiek vs strafbaarstelling:
De politieke rationaliteit is dominant aanwezig als het gaat om strafrechtelijke wetgeving.
De nadruk ligt op het voorkomen van risico’s en onveiligheid.
Opvattingen auteurs:
De Hullu: De criteria zijn te
algemeen. Algemene
uitgangspunten zijn ongewenst,
want deze verschillen te veel per
concreet geval waardoor codificatie
niet efficiënt is.
Voor- en nadelen criteria voor strafbaarstelling:
Voordelen Nadelen
Hanteren van rationaliteiten: Door de Politieke rationaliteit zeer dominante
toepassing van de criteria voor rol
strafbaarstelling, door de wetenschap op
concreet crimineel politieke vraagstukken,
kan inzicht worden verschaft in de te
maken of gemaakte afweging. Er wordt
meer inzicht gegeven waarom er tot een
besluit is gekomen om over te gaan tot
strafbaarstelling
Wetgever niet bewust van opbouw en Veranderlijke strafdoelen
zorgvuldige afweging onlosmakelijk verbonden met criteria
Aansluiting basisbeginselen recht: Onvoldoende gebruik van kennis over
Criteria voor strafbaarstelling zijn sociaalweten- schappelijke en
onlosmakelijk verbonden met de doelen economische implicaties en effecten
van het strafrecht en straffen. De doelen
zijn niet statisch en zullen invulling
, moeten krijgen. Daarom moeten zijn
aansluiten bij de basisbeginselen van het
recht.
Respecteren systematiek WvSr en Onvoldoende evaluaties
onderscheiding bijzondere delicten
Gericht op realiseren legitieme EU-recht marginaliseert
doelen in actuele samenleving oorspronkelijke functies
Meer aanknopings- punten dan Formeel en materieel steeds meer
andere faciliterende instrumenten vervlochten
Domein- of discipline gerichte
benadering van wetgeving in een
concreet maatschappelijke context:
Criteria voor strafbaarstelling zijn
toegespitst op het strafgebied en kunnen
daardoor bijdragen aan het vraagstuk van
strafbaarstelling. Omvatten ook
normatieve criteria.
Conclusie Cleiren (Artikel Cleiren 2012, Functie en waarde van criteria voor
strafbaarstelling in het huidige tijdsgewricht ):
De criteria kunnen bijdragen aan een goede balans
tussen de triasmachten. Waar de nationale wetgever
zijn positie verkleint ten gunste van de Europese
invloed, kunnen de criteria bijdragen aan een
evenwichtige implementatie binnen de nationale
context.
UOS Groep 1: De criteria voor strafbaarstelling moeten niet dwingend worden
voorgeschreven.
Argumenten voor Argumenten tegen
De criteria voor strafbaarstelling zijn Mist inzichtelijkheid en structurering
containerbegrippen wetgevingsproces
-> De criteria voor strafbaarstelling zijn -> Geen duidelijke aanknopingspunten
dynamisch en daarmee niet efficiënt om voor de wetgever
vast te leggen
-> In het licht van bezuinigingen en
werkdruk zit er geen verschil in het kijken
per geval of het evalueren van de
containerbegrippen
-> Voor- en tegenstanders van een
bepaald voorstel tot strafbaarstelling
baseren zich nogal eens op dezelfde
argumenten
-> Geen huizenhoge pretentie doordat het
gebruikt wordt als denkschema (Hullu,
voetnoot 55)
EU-recht, rechtsvorming door de Hoge Sluit aan bij strafrechtsdoelen en
Werkgroep 1 – Criteria voor strafbaarstelling in het huidige maatschappelijke
klimaat
Literatuur
Doel van de criteria van strafbaarstelling:
- Het bevorderen van de kwaliteit van de strafwetgeving: De kwaliteit draagt bij
aan de wijze hoe de wetgeving wordt ervaren in de maatschappij.
- Bevorderen inzichtelijkheid (transparantie) van het wetgevingsproces omtrent
strafbaarstelling: Het bieden van inzicht voor burgers, zodat deze globaal weten
welk gedrag er strafbaar is gesteld. Welke vragen de wetgever beantwoord om tot
de conclusie te komen om over te gaan tot strafbaarstelling.
- Het bieden van structuur: De criteria bieden structuur of bepaald gedrag strafbaar
gesteld moet worden
Een strafbepaling vervult een rol ten behoeve van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.
Functie voor criteria van strafbaarstelling:
- Legitimerende functie: Criteria onlosmakelijk verbonden met (veranderlijke)
doelen strafrecht.
- Faciliterende functie: Criteria ondersteunen wetgever bij het kiezen en
verantwoorden welk gedrag er strafbaar gesteld moet worden. WAT strafbaar
wordt gesteld.
- Toebrengen van systematiek in het wetboek: strafbaarstelling bij wet een
bekrachtiging vormt van de reeds geldende normen. Schending van deze normen
wordt gezien als onrecht of als moreel verwerpelijk beschouwd.
Criteria voor strafbaarstelling bieden de wetgever een denk- of toetsingsschema met
waarden die niet statisch maar dynamisch zijn en daarmee de verbinding kunnen leggen
met de actuele context ten behoeve waarvan aan het inzetten van wetgeving (Artikel
Cleiren 2012, Functie en waarde van criteria voor strafbaarstelling in het
huidige tijdsgewricht)
Strafbaarstelling in NL:
Bij de handhaving zal, waar mogelijk, gebruik worden gemaakt van andere middelen dan
het strafrecht -> bestuursrechtelijke en privaatrechtelijke middelen bij de handhaving.
Corstens vindt dat onrecht aan drie handhavingsstelsel kan worden toebedeeld:
Primaire -> civiel recht
Subsidiaire -> bestuursrecht
Meer subsidiaire -> strafrecht
Bij strafbaarstelling zijn beginselen van belang
- Ultima ratio-beginsel: Het strafrecht moet als laatste middel worden ingezet. De
inzet van het strafrecht kan vergaande gevolgen hebben voor de burger en moet
enkel worden ingezet indien andere middelen geen adequate bescherming kunnen
bieden.
- Lex certa-beginsel: Het moet vooraf duidelijk zijn wat de strafrechtelijke
consequenties voor de burgers zijn.
- Fair labelling: Communicatie aan de dader en maatschappij duidelijk moeten zijn.
,Criteria voor strafbaarstelling doctrine vs praktijk:
Schade en onrechtmatigheid houden in dat het strafrecht alleen is gelegitimeerd om
schade aan andere te voorkomen en dat de gedraging waaruit schade is ontstaan moreel
verwerpelijk is. Bescherming van een rechtsgoed houdt in dat de gedraging waar een
strafbaarstelling voor moet komen het doel heeft een rechtsbelang/rechtsgoed te
beschermen.
Prospectieve proportionaliteit ziet op de verhouding tussen het onrechtmatige gedrag en
de beoogde reactie van de staat. Ultima ratio houdt in dat het strafrecht slechts als
laatste redmiddel moet worden ingezet. Het effectiviteitsbeginsel ziet op de vraag of er
daadwerkelijk zal en kan worden gehandhaafd.
De interne subsidiariteit verplicht de wetgever om uit te zoeken of de beoogde
strafbaarstelling wel of niet onder een bestaande delictsomschrijving valt of kan vallen en
of de strafbaarstelling een eigen artikel verdient. Legaliteit houdt in dat de
delictsomschrijving voldoende duidelijk moet zijn -> gedrag voldoende en precies worden
omschreven of de bestanddelen moeten duidelijk naar voren komen. Retrospectieve
proportionaliteit houdt in dat de beoogde sanctie in verhouding tot het strafbare feit moet
staan, zodat soortgelijke feiten soortgelijke straffen krijgen en dat duidelijk is wat een
strafmaximum moet zijn.
Waarde criteria voor strafbaarstelling:
Als je aan de
drempelwaarde hebt
voldaan, ga je door naar
de strafbaarstelling
bevoegdheid.
Je zoekt naar een
rechtvaardigheid voor je
strafbaarstelling. Je komt
bij het ultimum
remedium-beginsel ->
zoeken naar een reden
om via het strafrecht te
handhaven en te straffen.
,Als je tot de conclusie bent gekomen dat je moet gaan handhaven en moet gaan straffen
volgens het strafrecht, moet je kijken hoe de gedraging past binnen het huidige wettelijke
systeem. Staat het omschreven feit wel in verhouding tot de strafbaarheid.
Evidence based lawmaking:
= De wetgever moet bewijs aandragen om aan te tonen dat de strafbaarstelling van het
ongewenst gedrag noodzakelijk is. De wetgever moet aantonen dat er sprake is van
schade of onrechtmatig gedrag ten aanzien van een rechtsgoed. Dit wordt bewerkstelligd
door criminologische, victimologisch, sociologisch en ander empirisch onderzoek.
Maatschappij en politiek vs strafbaarstelling:
De politieke rationaliteit is dominant aanwezig als het gaat om strafrechtelijke wetgeving.
De nadruk ligt op het voorkomen van risico’s en onveiligheid.
Opvattingen auteurs:
De Hullu: De criteria zijn te
algemeen. Algemene
uitgangspunten zijn ongewenst,
want deze verschillen te veel per
concreet geval waardoor codificatie
niet efficiënt is.
Voor- en nadelen criteria voor strafbaarstelling:
Voordelen Nadelen
Hanteren van rationaliteiten: Door de Politieke rationaliteit zeer dominante
toepassing van de criteria voor rol
strafbaarstelling, door de wetenschap op
concreet crimineel politieke vraagstukken,
kan inzicht worden verschaft in de te
maken of gemaakte afweging. Er wordt
meer inzicht gegeven waarom er tot een
besluit is gekomen om over te gaan tot
strafbaarstelling
Wetgever niet bewust van opbouw en Veranderlijke strafdoelen
zorgvuldige afweging onlosmakelijk verbonden met criteria
Aansluiting basisbeginselen recht: Onvoldoende gebruik van kennis over
Criteria voor strafbaarstelling zijn sociaalweten- schappelijke en
onlosmakelijk verbonden met de doelen economische implicaties en effecten
van het strafrecht en straffen. De doelen
zijn niet statisch en zullen invulling
, moeten krijgen. Daarom moeten zijn
aansluiten bij de basisbeginselen van het
recht.
Respecteren systematiek WvSr en Onvoldoende evaluaties
onderscheiding bijzondere delicten
Gericht op realiseren legitieme EU-recht marginaliseert
doelen in actuele samenleving oorspronkelijke functies
Meer aanknopings- punten dan Formeel en materieel steeds meer
andere faciliterende instrumenten vervlochten
Domein- of discipline gerichte
benadering van wetgeving in een
concreet maatschappelijke context:
Criteria voor strafbaarstelling zijn
toegespitst op het strafgebied en kunnen
daardoor bijdragen aan het vraagstuk van
strafbaarstelling. Omvatten ook
normatieve criteria.
Conclusie Cleiren (Artikel Cleiren 2012, Functie en waarde van criteria voor
strafbaarstelling in het huidige tijdsgewricht ):
De criteria kunnen bijdragen aan een goede balans
tussen de triasmachten. Waar de nationale wetgever
zijn positie verkleint ten gunste van de Europese
invloed, kunnen de criteria bijdragen aan een
evenwichtige implementatie binnen de nationale
context.
UOS Groep 1: De criteria voor strafbaarstelling moeten niet dwingend worden
voorgeschreven.
Argumenten voor Argumenten tegen
De criteria voor strafbaarstelling zijn Mist inzichtelijkheid en structurering
containerbegrippen wetgevingsproces
-> De criteria voor strafbaarstelling zijn -> Geen duidelijke aanknopingspunten
dynamisch en daarmee niet efficiënt om voor de wetgever
vast te leggen
-> In het licht van bezuinigingen en
werkdruk zit er geen verschil in het kijken
per geval of het evalueren van de
containerbegrippen
-> Voor- en tegenstanders van een
bepaald voorstel tot strafbaarstelling
baseren zich nogal eens op dezelfde
argumenten
-> Geen huizenhoge pretentie doordat het
gebruikt wordt als denkschema (Hullu,
voetnoot 55)
EU-recht, rechtsvorming door de Hoge Sluit aan bij strafrechtsdoelen en
