VCP – lichamelijk onderzoek
Aspecten van LO
- Was je handen voor en na het LO
- Geef duidelijke instructies
- Bepaal algemene indruk van de patiënt
- Bevindingen kunnen verklaren
- Algemene opbouw: van buiten naar binnen (inspectie, palpatie, percussie,
- auscultatie, bewegingsonderzoek)
Algemeen onderzoek
ABCDE ->
- A: airway: vrije ademweg?
- B: breathing: ademfrequentie 10-20, saturatie
- C: circulation: hartfrequentie 60-100, irregulair/regular, bloeddruk
- D: disability: bewustzijn, exposure, glucose (don’t ever forget glucose)
- E: environment: omgevingsfactoren
Algemene indruk:
- Ziek/niet ziek
- Biologische leeftijd vs kalenderleeftijd
- Bewustzijn/oriëntatie
o EMV -> bedreiging ademweg (GCS)
o AVPU
§ A = alert, helder.
§ V = verbal/voice.
§ P = pain.
§ U = unresponsive
o Oriëntatie -> tijd plaats persoon, bij delier
wisselt oriëntatie gedurende de dag
- Pijn
o antalgische manier van lopen
o uitdrukkingen van pijn in het
gezicht/ motoriek die pijn doet
suggereren
§ koliekpijn,
bewegingsdrang etc.
§ VAS
- lichaamsgeur
o zweetlucht
o rooklucht
o foetor ex ore -> stinkadem
o ketonlucht -> bij verbranding van vetzuren
§ door ontbreken van rem op de lipolyse by insulinedeficiëntie.
o alcohol
o uremische foetor -> visgeur in uitademingslucht door verminderde mogelijkheid
afvalstoffen uit het bloed te verwijderen
, o foetor hepaticus -> zoete weeïge, fecale geur (lijklucht)
o overig
- verzorging
- contact -> als het opvalt moet je er iets mee doen
o natuurlijk/coöperatief/afwachtend/ontwijkend
- stemming/affect
o affect: zichtbare emoties
o stemming: stabiel/labiel/passend/optimistisch/pessimistisch
- lichaamsbouw:
o BMI: gewicht in kg/(lengte in m2)2
§ Normaal: 18,5-24,9
§ Overgewicht: 25-30
§ Obesitas >30
§ Morbide > 35
o Weegmoment: voor eten, na toiletgang
§ Onbedoeld gewichtsverlies van 5% in een maand of 10% in 6 maanden of
BMI <18,5 is ondervoeding -> verhoogde kans op:
• Infecties, decubitus, verslechterde wondgenezing, heupfracturen,
weerstandsvermindering, opname in ziekenhuis
§ Bij hyperthyreoidie en diabetes mellitus -> onbedoelde gewichtsafname bij
toegenomen eetlust
o Cachexie: vermagering door opeten van het eigen lichaam -> moeheid zwakte en
hoge mortaliteit
o Marfan: lange dunne mensen -> bindweefselaandoening, spinnenvingers
§ Verhoogd risico op hvz
o Turner: vrouwen: kleine lichaamslengte met brede borstkas, korte armen en benen,
webbed nek, laaggeplaatste oren = >kans op scoliose
o Klinefleter: lange armen en benen, laag testosteron -> minder haargroei en
spiermassa, gynaecomastie bij 1/3 mannen
o Vetverdeling:
§ Androgyn: accent rond de middel -> mannelijke vetverdeling
• Meer visceraal vet -> risico voor het ontwikkelen van hypertensie en
endotheelschade (hvz)
o Waist hip ratio -> puntje boven rand van ilium midaxillairlijn
links en rechts, meetlint op deze lijn.
§ Feminien: accent rond de heupen -> feminiene vetverdeling
§ Buikomvang man: >102cm = verhoogd risico hvz
§ Buikomvang vrouw: >88 cm = verhoogd risico hvz
- Huid en huidaanhangsels
o Kleur:
§ Geel: icterus -> eerst in sclerae
• Door verhoogd bilirubine in het bloed
o Prehepatisch: verhoogde bloedafbraak -> toegenomen
aanbod van bilirubine -> lever kan aanbod niet aan
o Hepatische icterus: lever is onvoldoende in staat bilirubine te
verwerken (erfelijk, infectieus, toxisch)
o Posthepatisch: blokkade galstroom
§ Rood: warmte, erytheem/exantheem
, • SLE: vlindervormig exantheem
§ Paars/blauw: hematoom, cyanotisch
• Centraal: blauwe tong, lippen, mondslijmvliezen door
gedeoxygeneerd hemoglobine -> verminderde zuurstofopname
door problemen met hart, circulatie, longfunctie.
• Perifeer: acra -> toegenomen zuurstofonttrekking in het perifere
vaatbed
§ Grauw/bleek: conjunctivae en ooglidrand
• Bleekheid van ooglidrand ->
grote voorspellende waarde
voor anemie
§ Bruin:
• ziekte van Addison door
verlaagd cortisol -> typerend
bij plooien van de
handpalmen
§ De-/hyperpigmentatie = vitiligo ->
melanocyeten verdwijnen
- Oedeem: periorbitaal, sacraal, extremiteiten
o Pitting: veneuze insufficiëntie, rechtzijdig
hartfalen, verhoogde hydrostatische druk
o Non-pitting -> lymfoedeem > eiwit
o Oedeem is een gevolg van:
§ Natriumretentie
§ Toegenomen veneuze druk -> vi, hf
§ Toegenomen vaatwandpermeabiliteit -> erisypelas
§ Afgenomen colloïdosmotische druk -> hypoalbuminemie
§ Lymfevatabstructie
§ Medicatie -> nifedipine, NSAIDs
- Turgor:
o Checken uitdroging
o Droge slijmvliezen
o Inzakking fontanel
o Oogkassen verdiept
o Tachycardie
o Verminderrd plassen
o Bloeddrukdaling
o Afvallen
- Beharingspatroon
o PCOS -> sterk toegenomen haargroei
§ Hirsutisme = versterkte groei van terminaal haar bij vrouwen in mannelijk
patroon
o Hypertrichose = toegenomen beharing volgens een normaal patroon
- Nagels:
, o Trommelstokvingers
o Horlogeglasnagels
§ Bij chronische hypoxemie (longkanker, copd,
cystische fibrose, hyperthyreoïdie)
- Littekens:
o Hypertrofisch = verdikt, voornamelijk boven het
borstbeen, de schouders, de nek, de oren -> verdwijnt
binnen een jaar
o Keloïdvorming -> verdikking van een litteken
(bindweefselproliferatie) _. Moeilijk behandelbaar
- Striae
o Collageen en elastine in de dermis wordt uit elkaar
getrokken waarbij epidermis intact blijft maar atrofisch
wordt
o Bij cushing ontstaat dit door corticosteroïden -> zonder
rek door groei = striae atrophica
- Jeuk (pruritus) = fysiologisch beschermingsmechanisme van de
huid (afferente zenuwvezels)
o Reactie op histamine, acetylcholine en andere
pruritogenen -> jeuk blijft jeuken door afremmen vorming
van prostaglandine D2
Vitale functies
- Polsfrequentie -> rust 60-100 bpm
o Pols = systolische drukgolf
§ Frequentie
§ Regulair/irregulair = ritme
§ Kwaliteit
o Palpatie: a. carotis, a. radialis, a. femoralis (15 sec)
§ Bij boezemfibrilleren met hoge frequentie: polsdeficit
§ A. carotis: eerst ausculteren dan palperen -> plaque kan doorschieten
o Hartkloppingen:
§ Regelmatig: sinustachycardie
§ Onregelmatig: atriumfibrilleren
- Bloeddruk
o Systolische druk = max. druk door samentrekken ventrikels
o Diastolische druk = laagste bloeddruk van het hart
o Polsdruk = verschil tussen systole en diastole
o Meting: a. brachialis
§ Korotkov tonen:
• Snelle bewegingen in vaatwaand door turbulentie
• Fase 1: zachte, kloppen, systolische rr afgelezen
• Fase 2: blazend/suizend luider worden
• Fase 3: luider kloppend/bonzend
• Fase 4: dof kloppen
Aspecten van LO
- Was je handen voor en na het LO
- Geef duidelijke instructies
- Bepaal algemene indruk van de patiënt
- Bevindingen kunnen verklaren
- Algemene opbouw: van buiten naar binnen (inspectie, palpatie, percussie,
- auscultatie, bewegingsonderzoek)
Algemeen onderzoek
ABCDE ->
- A: airway: vrije ademweg?
- B: breathing: ademfrequentie 10-20, saturatie
- C: circulation: hartfrequentie 60-100, irregulair/regular, bloeddruk
- D: disability: bewustzijn, exposure, glucose (don’t ever forget glucose)
- E: environment: omgevingsfactoren
Algemene indruk:
- Ziek/niet ziek
- Biologische leeftijd vs kalenderleeftijd
- Bewustzijn/oriëntatie
o EMV -> bedreiging ademweg (GCS)
o AVPU
§ A = alert, helder.
§ V = verbal/voice.
§ P = pain.
§ U = unresponsive
o Oriëntatie -> tijd plaats persoon, bij delier
wisselt oriëntatie gedurende de dag
- Pijn
o antalgische manier van lopen
o uitdrukkingen van pijn in het
gezicht/ motoriek die pijn doet
suggereren
§ koliekpijn,
bewegingsdrang etc.
§ VAS
- lichaamsgeur
o zweetlucht
o rooklucht
o foetor ex ore -> stinkadem
o ketonlucht -> bij verbranding van vetzuren
§ door ontbreken van rem op de lipolyse by insulinedeficiëntie.
o alcohol
o uremische foetor -> visgeur in uitademingslucht door verminderde mogelijkheid
afvalstoffen uit het bloed te verwijderen
, o foetor hepaticus -> zoete weeïge, fecale geur (lijklucht)
o overig
- verzorging
- contact -> als het opvalt moet je er iets mee doen
o natuurlijk/coöperatief/afwachtend/ontwijkend
- stemming/affect
o affect: zichtbare emoties
o stemming: stabiel/labiel/passend/optimistisch/pessimistisch
- lichaamsbouw:
o BMI: gewicht in kg/(lengte in m2)2
§ Normaal: 18,5-24,9
§ Overgewicht: 25-30
§ Obesitas >30
§ Morbide > 35
o Weegmoment: voor eten, na toiletgang
§ Onbedoeld gewichtsverlies van 5% in een maand of 10% in 6 maanden of
BMI <18,5 is ondervoeding -> verhoogde kans op:
• Infecties, decubitus, verslechterde wondgenezing, heupfracturen,
weerstandsvermindering, opname in ziekenhuis
§ Bij hyperthyreoidie en diabetes mellitus -> onbedoelde gewichtsafname bij
toegenomen eetlust
o Cachexie: vermagering door opeten van het eigen lichaam -> moeheid zwakte en
hoge mortaliteit
o Marfan: lange dunne mensen -> bindweefselaandoening, spinnenvingers
§ Verhoogd risico op hvz
o Turner: vrouwen: kleine lichaamslengte met brede borstkas, korte armen en benen,
webbed nek, laaggeplaatste oren = >kans op scoliose
o Klinefleter: lange armen en benen, laag testosteron -> minder haargroei en
spiermassa, gynaecomastie bij 1/3 mannen
o Vetverdeling:
§ Androgyn: accent rond de middel -> mannelijke vetverdeling
• Meer visceraal vet -> risico voor het ontwikkelen van hypertensie en
endotheelschade (hvz)
o Waist hip ratio -> puntje boven rand van ilium midaxillairlijn
links en rechts, meetlint op deze lijn.
§ Feminien: accent rond de heupen -> feminiene vetverdeling
§ Buikomvang man: >102cm = verhoogd risico hvz
§ Buikomvang vrouw: >88 cm = verhoogd risico hvz
- Huid en huidaanhangsels
o Kleur:
§ Geel: icterus -> eerst in sclerae
• Door verhoogd bilirubine in het bloed
o Prehepatisch: verhoogde bloedafbraak -> toegenomen
aanbod van bilirubine -> lever kan aanbod niet aan
o Hepatische icterus: lever is onvoldoende in staat bilirubine te
verwerken (erfelijk, infectieus, toxisch)
o Posthepatisch: blokkade galstroom
§ Rood: warmte, erytheem/exantheem
, • SLE: vlindervormig exantheem
§ Paars/blauw: hematoom, cyanotisch
• Centraal: blauwe tong, lippen, mondslijmvliezen door
gedeoxygeneerd hemoglobine -> verminderde zuurstofopname
door problemen met hart, circulatie, longfunctie.
• Perifeer: acra -> toegenomen zuurstofonttrekking in het perifere
vaatbed
§ Grauw/bleek: conjunctivae en ooglidrand
• Bleekheid van ooglidrand ->
grote voorspellende waarde
voor anemie
§ Bruin:
• ziekte van Addison door
verlaagd cortisol -> typerend
bij plooien van de
handpalmen
§ De-/hyperpigmentatie = vitiligo ->
melanocyeten verdwijnen
- Oedeem: periorbitaal, sacraal, extremiteiten
o Pitting: veneuze insufficiëntie, rechtzijdig
hartfalen, verhoogde hydrostatische druk
o Non-pitting -> lymfoedeem > eiwit
o Oedeem is een gevolg van:
§ Natriumretentie
§ Toegenomen veneuze druk -> vi, hf
§ Toegenomen vaatwandpermeabiliteit -> erisypelas
§ Afgenomen colloïdosmotische druk -> hypoalbuminemie
§ Lymfevatabstructie
§ Medicatie -> nifedipine, NSAIDs
- Turgor:
o Checken uitdroging
o Droge slijmvliezen
o Inzakking fontanel
o Oogkassen verdiept
o Tachycardie
o Verminderrd plassen
o Bloeddrukdaling
o Afvallen
- Beharingspatroon
o PCOS -> sterk toegenomen haargroei
§ Hirsutisme = versterkte groei van terminaal haar bij vrouwen in mannelijk
patroon
o Hypertrichose = toegenomen beharing volgens een normaal patroon
- Nagels:
, o Trommelstokvingers
o Horlogeglasnagels
§ Bij chronische hypoxemie (longkanker, copd,
cystische fibrose, hyperthyreoïdie)
- Littekens:
o Hypertrofisch = verdikt, voornamelijk boven het
borstbeen, de schouders, de nek, de oren -> verdwijnt
binnen een jaar
o Keloïdvorming -> verdikking van een litteken
(bindweefselproliferatie) _. Moeilijk behandelbaar
- Striae
o Collageen en elastine in de dermis wordt uit elkaar
getrokken waarbij epidermis intact blijft maar atrofisch
wordt
o Bij cushing ontstaat dit door corticosteroïden -> zonder
rek door groei = striae atrophica
- Jeuk (pruritus) = fysiologisch beschermingsmechanisme van de
huid (afferente zenuwvezels)
o Reactie op histamine, acetylcholine en andere
pruritogenen -> jeuk blijft jeuken door afremmen vorming
van prostaglandine D2
Vitale functies
- Polsfrequentie -> rust 60-100 bpm
o Pols = systolische drukgolf
§ Frequentie
§ Regulair/irregulair = ritme
§ Kwaliteit
o Palpatie: a. carotis, a. radialis, a. femoralis (15 sec)
§ Bij boezemfibrilleren met hoge frequentie: polsdeficit
§ A. carotis: eerst ausculteren dan palperen -> plaque kan doorschieten
o Hartkloppingen:
§ Regelmatig: sinustachycardie
§ Onregelmatig: atriumfibrilleren
- Bloeddruk
o Systolische druk = max. druk door samentrekken ventrikels
o Diastolische druk = laagste bloeddruk van het hart
o Polsdruk = verschil tussen systole en diastole
o Meting: a. brachialis
§ Korotkov tonen:
• Snelle bewegingen in vaatwaand door turbulentie
• Fase 1: zachte, kloppen, systolische rr afgelezen
• Fase 2: blazend/suizend luider worden
• Fase 3: luider kloppend/bonzend
• Fase 4: dof kloppen
