Ensemble, tous (6 juli). Pagina 7-10:
Ze staan allemaal op de foto. De foto werd gemaakt aan het einde van deze bekende avond,
georganiseerd door één van hen. Om zowel hun aanstaande vertrek op vakantie als het
einde van hun middelbare schooltijd te vieren. Op de foto staan elf mensen, net een
voetbalteam hoewel ze nooit samen hebben gespeeld, behalve onder dwang van hun
gymleraar. Als ze zich überhaupt in een groep bevonden is dat vaker onder dwang dan
vrijwillig. Ze hebben allemaal net dezelfde natuurwetenschappen les verlaten op een hele
passende middelbare school in een heel gewone stad. In deze klas van 32 leerlingen faalden
slechts drie voor het eindexamen. Dit resultaat, beter dan het landelijk gemiddelde, draagt
bij aan de reputatie van deze vestiging (de school?). Echter is geen één van deze elf gezakt
en wordt gedwongen een extra jaar op deze school door te brengen. Als ze lachen op deze
foto komt dat dus omdat iedereen hier zijn diploma de dag ervoor heeft gehaald. Op het
moment dat deze foto is gemaakt is het waarschijnlijk rond middernacht. Het speelt zich af
in de open lucht, misschien in een tuin van een huis in een buitenwijk. De achtergrond is
natuurlijk donker, maar de elf jonge mensen zijn goed verlicht door de flits van de camera en
zijn perfect zichtbaar. De zelfontspanner is gebruikt om iedereen op de foto te laten staan.
Het beeld is samengesteld als een klassenfoto: de langste achter, staand, de anderen in
kleermakerszit op de voorgrond. In feite zijn het eerder de jongens die op de tweede rij
staan: we merken van links naar rechts dat het Thibault, Adam, Jérémy, Emma, deze lange
hengel van 1.70m die op deze feestelijke avond niet aarzelde om hakken aan te doen
waardoor ze langer leek. Dan heb je Bastien die bijvoorbeeld zijn hoofd iets laat zakken en
wiens gelaatstrekken iets minder goed zichtbaar zijn. Wat hem betreft, we zien hem een
beetje stijf staan met zijn handen op Juliette’s nek, met wie hij al sinds het eerste trimester
heeft. Iedereen draagt een brede glimlach, ze lijken volkomen gelukkig. Waarom zouden ze
dat niet zijn? Ze zijn zojuist klaar met school, ze zijn volwassen volgens de wet, met
uitzondering van twee van hen, en ze zijn klaar om het leven in te gaan. De meeste van deze
jongeren beschouwen zichzelf al, terecht of onterecht, als volwassenen. Ze zijn allemaal van
plan om volgend jaar door te studeren, op de universiteit of in de voorbereidende cursussen.
Ze hebben allemaal dromen en plannen. Ze hebben hun verwachtingen, hun hoop en hun
zorgen. Ze zijn jong, gezond en komen uit families die hun af en toe steunt. Ze zijn trots op
het feit dat ze hun eerste echte diploma hebben behaald, vooral, zoals bij sommigen het
geval, dat ze cum laude zijn geslaagd. Ja, deze elf, die zich voorbereiden om 8 weken hun
eigen weg te gaan, voelen dat ze vleugels hebben, zonder te beseffen dat ze geen engelen
zijn en vleugels tekortkomen. Maar ze staan recht op de drempel van het volwassen leven,
en het transcript dat ze zojuist hebben gekregen ziet eruit als een film die bedoeld is om ze
verder het leven in te duwen. Of ze nou enthousiast zijn over het idee van het begin van de
vakantie, waarbij het niet uitmaakt of ze het zelf hebben georganiseerd of hun ouders. Wat
wel uitmaakt is deze afscheidsavond die kort erna eindigt met het nemen van deze foto. Een
foto die de volgende ochtend op de meesten hun Facebook komt waarbij de meesten van
hen commentaar en kritiek uitlokt van hun vele vrienden. Een paar minuten erna scheiden
ze zich van elkaar, ze spraken af voor in september.
, Leila (11 juli). Pagina 13-22:
Deze zomer gaat Leila niet uit het dorp. De familie had de rituele reis naar het verloren
gehucht Kabylië niet gepland, waar Leila vanaf haar kindertijd vrijwel de hele zomervakantie
doorbracht. Algerije was de verplichte doorgang voor de hele familie. Maar dit jaar niet,
misschien door minder geld. Daarnaast is Khaled, de oudste, al maanden op zoek naar werk;
nu is niet het moment om te gaan; zei de vader. Misschien ook dat de verplichting wordt
uitgewist, nu Leila’s oma er niet meer is. Ze stierf twee jaar geleden, in drie weken dood
door haar alvleesklierkanker. Voor de eerste keer zag Leila haar vader huilen. Hij die zich
nooit uitte, heel veel. Hij die altijd ‘de oude vrouw’ zei als hij over zijn moeder sprak,
ondanks ze nog geeneens 645 jaar oud was. Hij die de hele zomer de meeste tijd zat te
kletsen met de mannen op het dorpsplein, terwijl Leila en Fadilla, zijn dochters, het
griesmeel en de groenten met de vrouwen klaarmaakten. Maar toen de oude vrouw
wegging, huilde de vader, stille tranen stroomden over zijn wangen. Hij kon het lichaam van
zijn moeder niet eens aanraken: toen hij in het dorp aankwam, was ze al begraven. Leila wil
niet opgroeien zoals Khaled, die stopte met school voordat hij afstudeerde. Leila weet dat ze
een immigrantenachtergrond heeft, maar voor haar betekent dat niet veel, zo niet een extra
kans. Ze spreekt perfect Kabyle en Arabisch, daar zorgde haar moeder voor. Om de soera’s
te reciteren, leerde ze Arabisch lezen; ze weet ook hoe ze moet schrijven; dat wordt van
haar verwacht. Khaled wilde het nooit leren. Hij is van de school afgegaan en is traag op zoek
naar een baan. Leila wil onderdak aanbieden. Vanaf september volgt ze de voorbereiding op
de wedstrijd van maatschappelijke medewerker. Er zal genoeg te doen zijn voor een meisje
als zij. Wat betreft de hele zonder blijven zonder te verhuizen, daar was nooit sprake van.
Leila is vorig jaar geslaagd voor haar animatorlicentie. Al in januari zocht ze een
vakantiecentrum waar ze werk kon vinden. Het was niet gemakkelijk, ze stuurde veel
verzoeken en kreeg veel weigeringen. Haar jonge leeftijd en onervarenheid hielpen haar
niet. Leila weigert om te denken dat haar Noord-Afrikaans klinkende naam misschien een
obstakel is. Liever overtuigt ze haarzelf ervan dat wij daar in de bijstandgemeenschap niets
om geven. Uiteindelijk wierp haar koppigheid zijn vruchten af en drie dagen geleden kwam
ze aan in dit centrum dat, zoals haar telefonisch was uitgelegd, “kinderen in moeilijkheden”
verwelkomt. Leila vroeg niet wat voor moeilijkheid het was. Lionel, een animator die in de
dertig moet zijn en alles lijkt te weten, kwam haar ophalen van het station. Misschien om
haar op haar gemak te stellen, bleef hij de hele weg kletsen. “Je zult zien dat het interessant
is, maar op voorwaarde dat je niet bang bent om te werken.” Daar wordt ze gewaarschuwd.
De auto volgde een kleine, bochtige weg die eindigt in een doodlopende weg en Leila
ontdekte wat haar werkplek voor de komende vier werken zal worden: een groot, vrij, zwaar
gebouw omringd door een enorm perceel. Het was vijf uur en Leila begon om half zeven met
haar werkzaamheden. We verwachtten het, kondigde Jocelyne Ferrandi, directeur van het
centrum, aan. Geen minuut te verliezen, de kinderen zijn hier sinds vanmorgen, we zijn
overweldigd, zoals altijd. Leila heeft kennisgemaakt met een kleine groep waar ze met
prioriteit voor zal zorgen. Het zijn er vier: twee meisjes en twee jongens. Een van de jongens
zit vast aan een stoel, zwaar gehandicapt. Leila, die achtenveertig kilo weegt, zal hem
moeten helpen met zijn maaltijden en toiletbezoeken. De jongen, Ivan, is net twaalf
geworden en lijkt te zwaar. Leila probeert niet toe te geven aan paniek. De andere jongen in
de groep, Tom, blijkt acht of negen jaar oud te zijn. Leila wilde hem gedag zeggen, maar hij
Ze staan allemaal op de foto. De foto werd gemaakt aan het einde van deze bekende avond,
georganiseerd door één van hen. Om zowel hun aanstaande vertrek op vakantie als het
einde van hun middelbare schooltijd te vieren. Op de foto staan elf mensen, net een
voetbalteam hoewel ze nooit samen hebben gespeeld, behalve onder dwang van hun
gymleraar. Als ze zich überhaupt in een groep bevonden is dat vaker onder dwang dan
vrijwillig. Ze hebben allemaal net dezelfde natuurwetenschappen les verlaten op een hele
passende middelbare school in een heel gewone stad. In deze klas van 32 leerlingen faalden
slechts drie voor het eindexamen. Dit resultaat, beter dan het landelijk gemiddelde, draagt
bij aan de reputatie van deze vestiging (de school?). Echter is geen één van deze elf gezakt
en wordt gedwongen een extra jaar op deze school door te brengen. Als ze lachen op deze
foto komt dat dus omdat iedereen hier zijn diploma de dag ervoor heeft gehaald. Op het
moment dat deze foto is gemaakt is het waarschijnlijk rond middernacht. Het speelt zich af
in de open lucht, misschien in een tuin van een huis in een buitenwijk. De achtergrond is
natuurlijk donker, maar de elf jonge mensen zijn goed verlicht door de flits van de camera en
zijn perfect zichtbaar. De zelfontspanner is gebruikt om iedereen op de foto te laten staan.
Het beeld is samengesteld als een klassenfoto: de langste achter, staand, de anderen in
kleermakerszit op de voorgrond. In feite zijn het eerder de jongens die op de tweede rij
staan: we merken van links naar rechts dat het Thibault, Adam, Jérémy, Emma, deze lange
hengel van 1.70m die op deze feestelijke avond niet aarzelde om hakken aan te doen
waardoor ze langer leek. Dan heb je Bastien die bijvoorbeeld zijn hoofd iets laat zakken en
wiens gelaatstrekken iets minder goed zichtbaar zijn. Wat hem betreft, we zien hem een
beetje stijf staan met zijn handen op Juliette’s nek, met wie hij al sinds het eerste trimester
heeft. Iedereen draagt een brede glimlach, ze lijken volkomen gelukkig. Waarom zouden ze
dat niet zijn? Ze zijn zojuist klaar met school, ze zijn volwassen volgens de wet, met
uitzondering van twee van hen, en ze zijn klaar om het leven in te gaan. De meeste van deze
jongeren beschouwen zichzelf al, terecht of onterecht, als volwassenen. Ze zijn allemaal van
plan om volgend jaar door te studeren, op de universiteit of in de voorbereidende cursussen.
Ze hebben allemaal dromen en plannen. Ze hebben hun verwachtingen, hun hoop en hun
zorgen. Ze zijn jong, gezond en komen uit families die hun af en toe steunt. Ze zijn trots op
het feit dat ze hun eerste echte diploma hebben behaald, vooral, zoals bij sommigen het
geval, dat ze cum laude zijn geslaagd. Ja, deze elf, die zich voorbereiden om 8 weken hun
eigen weg te gaan, voelen dat ze vleugels hebben, zonder te beseffen dat ze geen engelen
zijn en vleugels tekortkomen. Maar ze staan recht op de drempel van het volwassen leven,
en het transcript dat ze zojuist hebben gekregen ziet eruit als een film die bedoeld is om ze
verder het leven in te duwen. Of ze nou enthousiast zijn over het idee van het begin van de
vakantie, waarbij het niet uitmaakt of ze het zelf hebben georganiseerd of hun ouders. Wat
wel uitmaakt is deze afscheidsavond die kort erna eindigt met het nemen van deze foto. Een
foto die de volgende ochtend op de meesten hun Facebook komt waarbij de meesten van
hen commentaar en kritiek uitlokt van hun vele vrienden. Een paar minuten erna scheiden
ze zich van elkaar, ze spraken af voor in september.
, Leila (11 juli). Pagina 13-22:
Deze zomer gaat Leila niet uit het dorp. De familie had de rituele reis naar het verloren
gehucht Kabylië niet gepland, waar Leila vanaf haar kindertijd vrijwel de hele zomervakantie
doorbracht. Algerije was de verplichte doorgang voor de hele familie. Maar dit jaar niet,
misschien door minder geld. Daarnaast is Khaled, de oudste, al maanden op zoek naar werk;
nu is niet het moment om te gaan; zei de vader. Misschien ook dat de verplichting wordt
uitgewist, nu Leila’s oma er niet meer is. Ze stierf twee jaar geleden, in drie weken dood
door haar alvleesklierkanker. Voor de eerste keer zag Leila haar vader huilen. Hij die zich
nooit uitte, heel veel. Hij die altijd ‘de oude vrouw’ zei als hij over zijn moeder sprak,
ondanks ze nog geeneens 645 jaar oud was. Hij die de hele zomer de meeste tijd zat te
kletsen met de mannen op het dorpsplein, terwijl Leila en Fadilla, zijn dochters, het
griesmeel en de groenten met de vrouwen klaarmaakten. Maar toen de oude vrouw
wegging, huilde de vader, stille tranen stroomden over zijn wangen. Hij kon het lichaam van
zijn moeder niet eens aanraken: toen hij in het dorp aankwam, was ze al begraven. Leila wil
niet opgroeien zoals Khaled, die stopte met school voordat hij afstudeerde. Leila weet dat ze
een immigrantenachtergrond heeft, maar voor haar betekent dat niet veel, zo niet een extra
kans. Ze spreekt perfect Kabyle en Arabisch, daar zorgde haar moeder voor. Om de soera’s
te reciteren, leerde ze Arabisch lezen; ze weet ook hoe ze moet schrijven; dat wordt van
haar verwacht. Khaled wilde het nooit leren. Hij is van de school afgegaan en is traag op zoek
naar een baan. Leila wil onderdak aanbieden. Vanaf september volgt ze de voorbereiding op
de wedstrijd van maatschappelijke medewerker. Er zal genoeg te doen zijn voor een meisje
als zij. Wat betreft de hele zonder blijven zonder te verhuizen, daar was nooit sprake van.
Leila is vorig jaar geslaagd voor haar animatorlicentie. Al in januari zocht ze een
vakantiecentrum waar ze werk kon vinden. Het was niet gemakkelijk, ze stuurde veel
verzoeken en kreeg veel weigeringen. Haar jonge leeftijd en onervarenheid hielpen haar
niet. Leila weigert om te denken dat haar Noord-Afrikaans klinkende naam misschien een
obstakel is. Liever overtuigt ze haarzelf ervan dat wij daar in de bijstandgemeenschap niets
om geven. Uiteindelijk wierp haar koppigheid zijn vruchten af en drie dagen geleden kwam
ze aan in dit centrum dat, zoals haar telefonisch was uitgelegd, “kinderen in moeilijkheden”
verwelkomt. Leila vroeg niet wat voor moeilijkheid het was. Lionel, een animator die in de
dertig moet zijn en alles lijkt te weten, kwam haar ophalen van het station. Misschien om
haar op haar gemak te stellen, bleef hij de hele weg kletsen. “Je zult zien dat het interessant
is, maar op voorwaarde dat je niet bang bent om te werken.” Daar wordt ze gewaarschuwd.
De auto volgde een kleine, bochtige weg die eindigt in een doodlopende weg en Leila
ontdekte wat haar werkplek voor de komende vier werken zal worden: een groot, vrij, zwaar
gebouw omringd door een enorm perceel. Het was vijf uur en Leila begon om half zeven met
haar werkzaamheden. We verwachtten het, kondigde Jocelyne Ferrandi, directeur van het
centrum, aan. Geen minuut te verliezen, de kinderen zijn hier sinds vanmorgen, we zijn
overweldigd, zoals altijd. Leila heeft kennisgemaakt met een kleine groep waar ze met
prioriteit voor zal zorgen. Het zijn er vier: twee meisjes en twee jongens. Een van de jongens
zit vast aan een stoel, zwaar gehandicapt. Leila, die achtenveertig kilo weegt, zal hem
moeten helpen met zijn maaltijden en toiletbezoeken. De jongen, Ivan, is net twaalf
geworden en lijkt te zwaar. Leila probeert niet toe te geven aan paniek. De andere jongen in
de groep, Tom, blijkt acht of negen jaar oud te zijn. Leila wilde hem gedag zeggen, maar hij
