Propedeuse (jaar 1) – Semester 1: periode 2
Samenvatting week 11 (Lichaamssamenstelling &
energiebehoefte)
Aanmaak ATP in de cel/dissimilatie
Afbraak moleculen waarbij energie vrijkomt en wordt opgeslagen:
ADP -> ATP
BEGIN
Aerobe dissimilatie
➔ In mitochondriën
Pyrodruivenzuur
Acetyl-co A
Citroenzuurcyclus
Acetyl-co A 2 ATP
6 NADH
Oxaalazijnzuur 2 FADH2
(niet belangrijk) H+
30-38 ATP
H20
Oxidatieve fosforylering
➔ In intermembraan-
ruimte
, ➔ In mitochondriën
ATP= de vorm waarin energie is opgeslagen in ons lichaam.
• Energie kan niet worden opgebouwd of afgebroken, wel
wordt het omgezet, opgeslagen, vervoerd en het gaat
verloren.
➢ Opslaan en vervoeren gebeurt in ons lichaam
in de vorm van ATP.
• Adenosine-tri-fosfaat bevat 3 fosfaatgroepen. In de
binding tussen de fosfaatgroepen zit energie
opgeslagen. Zodra deze 3e fosfaatgroep wordt
afgesplitst ontstaat energie en blijft ADP (adenosine-di-
fosfaat) over.
➢ Als ATP wordt aangemaakt, wordt de fosfaatgroep weer gekoppeld aan ADP en
wordt energie opgeslagen.
Om ATP te maken hebben we glucose nodig. Deze glucose wordt tijdens de glycolyse
omgezet naar pyrodruivenzuur. Pyrodruivenzuur (pyruvaat) kan op twee manieren worden
omgezet:
1. Anaeroob= zonder zuurstof.
Zodra er geen zuurstof aanwezig is, zal pyrodruivenzuur worden omgezet in
melkzuur. Hierna stopt het proces en is de totale energieopbrengst dus 2 ATP
(aangemaakt in de omzetting van glucose in pyrodruivenzuur).
2. Aeroob= met zuurstof
Zodra er wel zuurstof aanwezig is, wordt pyrodruivenzuur omgezet in Acetyl-co A.
Zonder Acetyl-co A kan de citroenzuurcyclus niet plaatsvinden.
➢ Naast pyrodruivenzuur kan Acetyl-co A ook uit vetzuren, glycerol en aminozuren
gevormd worden.
In de citroenzuurcyclus wordt Acetyl-co A omgezet tot oxaalazijnzuur. Het oxaalazijnzuur is
niet relevant, echter de overige producten wel; ATP, NADH, FADH2 en H+.
• NADH en FADH2 zijn elektronendragers. Ze transporteren elektronen door het lichaam
(zie het als een vrachtwagentje die volgeladen wordt met elektronen). Maar als deze
stoffen alleen elektronen opnemen, worden ze heel negatief geladen en dit is niet de
bedoeling. Om zichzelf te neutraliseren nemen ze ook H+ op (+ en - is neutraal).
- NADH zonder elektronen en H+ is NAD+ (lege vrachtwagen)
- FADH2 zonder elektronen en H+ is FAD (lege vrachtwagen)
➢ Het doel van het vervoer van de elektronen en de H+ wordt duidelijk tijdens de
volgende stap; de oxidatieve fosforylering.
Tijdens de oxidatieve fosforylering (elektronentransportketen) wordt het meeste ATP
gevormd, en dit d.m.v. ATP-synthetase. Dit is een enzymcomplex, in makkelijkere woorden:
een molentje, waar H+ moleculen doorheen stromen en op deze manier ervoor zorgen dat
,ADP wordt omgezet in ATP. Maar voordat de H+ moleculen erdoorheen stromen, wordt eerst
de situatie gecreëerd dat alle H+ moleculen aan 1 kant van het membraan zitten (in de
intermembraanruimte -> mitochondria hebben namelijk een dubbel membraan, dus deze
ruimte is de ruimte tussen de twee membranen).
Op het membraan tussen de binnenkant van de mitochondrium en de
intermembraanruimte, zitten 4 eiwitcomplexen. Via deze complexen komen de H +
moleculen aan de andere kant van het membraan.
• Eiwitcomplex 1 zorgt voor de afsplitsing van de H+ moleculen van NADH
• Eiwitcomplex 2 zorgt voor de afsplitsing van H+ moleculen van FADH2
De energierijke elektronen zorgen voor een protonengradiënt, dit houdt in dat de
concentratie H+ moleculen toeneemt aan één kant van het membraan. De cel wil eigenlijk
evenwicht -> 50% in de intermembraanruimte, 50% in de cel. Om toch alle H+ moleculen aan
1 kant te krijgen, is dus energie nodig (afkomstig van de elektronen).
De elektronen lopen dan ook in een stroom door het membraan van eiwitcomplex 1 t/m 4.
Voor elke 4 H+ moleculen krijg je 1 ATP-molecuul.
Doordat de cel dus nog steeds streeft naar het evenwicht, kunnen de H+ moleculen
gemakkelijk door ATP-synthetase om vervolgens weer aan de andere (voor hen goede) kant
van het celmembraan te komen. De protonengradiënt drijft ATP-synthetase aan.
Als de H+ moleculen door ATP-synthetase gaan, wordt een fosfaatgroep aan ADP gekoppeld
en ontstaat ATP.
• Eiwitcomplex 4 zorgt ervoor dat de H+ moleculen worden opgeruimd door zuurstof te
koppelen aan 2 H+ moleculen waardoor water ontstaat.
Ten slotte komt er CO2 vrij bij dit proces (voornamelijk in de citroenzuurcyclus)
, Celorganellen
1. Nucleolus
Organel dat in de celkern zit. Het bevat geen
membraan en het zorgt voor de aanmaak van
RNA (=kopie van DNA zodat eiwitten
gemaakt kunnen worden buiten de celkern,
DNA kan celkern namelijk niet verlaten).
2. Celkern
Bevat kernplasma, heeft een dubbel
membraan en DNA ligt hier opgeslagen. In
het membraan zitten kernporiën waardoor
stoffen erin en eruit kunnen. In het DNA staat alles wat de cel nodig heeft om zijn werk
te doen. Deze informatie wordt gebruikt om eiwitten te maken.
3. Ribosoom
Zijn gehecht aan het RER of liggen los in het cytoplasma.
Ze koppelen aminozuren aan elkaar waardoor polypeptiden ontstaan.
4. /
5. Ruw endoplasmatisch reticulum (RER)
➢ Maakt eiwitten
Het is een netwerk van membranen (ook dubbele laag fosfolipiden) die stoffen - met
name eiwitten - door de cel vervoert.
Dit deel is ruw doordat de ribosomen erop liggen. Hier vindt de synthese van eiwitten
plaats. Enzymen vervoeren stoffen - met name eiwitten - van het RER naar het
golgisysteem.
6. Golgisysteem/-apparaat/-complex
Verwerkt en verpakt eiwitten en stuurt ze vervolgens in transportblaasje met
fosfolipidenwand naar andere delen van/buiten de cel.
Ook maakt het golgisysteem lysosomen.
7. Cytoskelet
Netwerk van vezels en buisjes die de cel stevigheid, vorm en beweeglijkheid geeft.
8. Glad endoplasmatisch reticulum (GER)
➢ Maakt vetten
Het is een netwerk van membranen (ook dubbele laag fosfolipiden) die stoffen - met
name eiwitten - door de cel vervoert.
Dit deel is glad, want er liggen geen ribosomen op. Het is een opslagplek voor
belangrijke vetten die zorgen voor detox, deze vetten zijn gemaakt door enzymen.
9. Mitochondrium
Zorgen ervoor dat ATP wordt gevormd; energie wordt vrijgemaakt uit brandstoffen
(koolhydraten, eiwitten, vetten). -> citroenzuurcyclus en oxidatieve fosforylering.
10. /
11. Cytosol
De intracellulaire vloeistof die onderdeel is van het cytoplasma. Het is een waterige
grondvloeistof waarin alle cellulaire structuren zitten.
Dus: cytoplasma = cytosol + organellen.
Samenvatting week 11 (Lichaamssamenstelling &
energiebehoefte)
Aanmaak ATP in de cel/dissimilatie
Afbraak moleculen waarbij energie vrijkomt en wordt opgeslagen:
ADP -> ATP
BEGIN
Aerobe dissimilatie
➔ In mitochondriën
Pyrodruivenzuur
Acetyl-co A
Citroenzuurcyclus
Acetyl-co A 2 ATP
6 NADH
Oxaalazijnzuur 2 FADH2
(niet belangrijk) H+
30-38 ATP
H20
Oxidatieve fosforylering
➔ In intermembraan-
ruimte
, ➔ In mitochondriën
ATP= de vorm waarin energie is opgeslagen in ons lichaam.
• Energie kan niet worden opgebouwd of afgebroken, wel
wordt het omgezet, opgeslagen, vervoerd en het gaat
verloren.
➢ Opslaan en vervoeren gebeurt in ons lichaam
in de vorm van ATP.
• Adenosine-tri-fosfaat bevat 3 fosfaatgroepen. In de
binding tussen de fosfaatgroepen zit energie
opgeslagen. Zodra deze 3e fosfaatgroep wordt
afgesplitst ontstaat energie en blijft ADP (adenosine-di-
fosfaat) over.
➢ Als ATP wordt aangemaakt, wordt de fosfaatgroep weer gekoppeld aan ADP en
wordt energie opgeslagen.
Om ATP te maken hebben we glucose nodig. Deze glucose wordt tijdens de glycolyse
omgezet naar pyrodruivenzuur. Pyrodruivenzuur (pyruvaat) kan op twee manieren worden
omgezet:
1. Anaeroob= zonder zuurstof.
Zodra er geen zuurstof aanwezig is, zal pyrodruivenzuur worden omgezet in
melkzuur. Hierna stopt het proces en is de totale energieopbrengst dus 2 ATP
(aangemaakt in de omzetting van glucose in pyrodruivenzuur).
2. Aeroob= met zuurstof
Zodra er wel zuurstof aanwezig is, wordt pyrodruivenzuur omgezet in Acetyl-co A.
Zonder Acetyl-co A kan de citroenzuurcyclus niet plaatsvinden.
➢ Naast pyrodruivenzuur kan Acetyl-co A ook uit vetzuren, glycerol en aminozuren
gevormd worden.
In de citroenzuurcyclus wordt Acetyl-co A omgezet tot oxaalazijnzuur. Het oxaalazijnzuur is
niet relevant, echter de overige producten wel; ATP, NADH, FADH2 en H+.
• NADH en FADH2 zijn elektronendragers. Ze transporteren elektronen door het lichaam
(zie het als een vrachtwagentje die volgeladen wordt met elektronen). Maar als deze
stoffen alleen elektronen opnemen, worden ze heel negatief geladen en dit is niet de
bedoeling. Om zichzelf te neutraliseren nemen ze ook H+ op (+ en - is neutraal).
- NADH zonder elektronen en H+ is NAD+ (lege vrachtwagen)
- FADH2 zonder elektronen en H+ is FAD (lege vrachtwagen)
➢ Het doel van het vervoer van de elektronen en de H+ wordt duidelijk tijdens de
volgende stap; de oxidatieve fosforylering.
Tijdens de oxidatieve fosforylering (elektronentransportketen) wordt het meeste ATP
gevormd, en dit d.m.v. ATP-synthetase. Dit is een enzymcomplex, in makkelijkere woorden:
een molentje, waar H+ moleculen doorheen stromen en op deze manier ervoor zorgen dat
,ADP wordt omgezet in ATP. Maar voordat de H+ moleculen erdoorheen stromen, wordt eerst
de situatie gecreëerd dat alle H+ moleculen aan 1 kant van het membraan zitten (in de
intermembraanruimte -> mitochondria hebben namelijk een dubbel membraan, dus deze
ruimte is de ruimte tussen de twee membranen).
Op het membraan tussen de binnenkant van de mitochondrium en de
intermembraanruimte, zitten 4 eiwitcomplexen. Via deze complexen komen de H +
moleculen aan de andere kant van het membraan.
• Eiwitcomplex 1 zorgt voor de afsplitsing van de H+ moleculen van NADH
• Eiwitcomplex 2 zorgt voor de afsplitsing van H+ moleculen van FADH2
De energierijke elektronen zorgen voor een protonengradiënt, dit houdt in dat de
concentratie H+ moleculen toeneemt aan één kant van het membraan. De cel wil eigenlijk
evenwicht -> 50% in de intermembraanruimte, 50% in de cel. Om toch alle H+ moleculen aan
1 kant te krijgen, is dus energie nodig (afkomstig van de elektronen).
De elektronen lopen dan ook in een stroom door het membraan van eiwitcomplex 1 t/m 4.
Voor elke 4 H+ moleculen krijg je 1 ATP-molecuul.
Doordat de cel dus nog steeds streeft naar het evenwicht, kunnen de H+ moleculen
gemakkelijk door ATP-synthetase om vervolgens weer aan de andere (voor hen goede) kant
van het celmembraan te komen. De protonengradiënt drijft ATP-synthetase aan.
Als de H+ moleculen door ATP-synthetase gaan, wordt een fosfaatgroep aan ADP gekoppeld
en ontstaat ATP.
• Eiwitcomplex 4 zorgt ervoor dat de H+ moleculen worden opgeruimd door zuurstof te
koppelen aan 2 H+ moleculen waardoor water ontstaat.
Ten slotte komt er CO2 vrij bij dit proces (voornamelijk in de citroenzuurcyclus)
, Celorganellen
1. Nucleolus
Organel dat in de celkern zit. Het bevat geen
membraan en het zorgt voor de aanmaak van
RNA (=kopie van DNA zodat eiwitten
gemaakt kunnen worden buiten de celkern,
DNA kan celkern namelijk niet verlaten).
2. Celkern
Bevat kernplasma, heeft een dubbel
membraan en DNA ligt hier opgeslagen. In
het membraan zitten kernporiën waardoor
stoffen erin en eruit kunnen. In het DNA staat alles wat de cel nodig heeft om zijn werk
te doen. Deze informatie wordt gebruikt om eiwitten te maken.
3. Ribosoom
Zijn gehecht aan het RER of liggen los in het cytoplasma.
Ze koppelen aminozuren aan elkaar waardoor polypeptiden ontstaan.
4. /
5. Ruw endoplasmatisch reticulum (RER)
➢ Maakt eiwitten
Het is een netwerk van membranen (ook dubbele laag fosfolipiden) die stoffen - met
name eiwitten - door de cel vervoert.
Dit deel is ruw doordat de ribosomen erop liggen. Hier vindt de synthese van eiwitten
plaats. Enzymen vervoeren stoffen - met name eiwitten - van het RER naar het
golgisysteem.
6. Golgisysteem/-apparaat/-complex
Verwerkt en verpakt eiwitten en stuurt ze vervolgens in transportblaasje met
fosfolipidenwand naar andere delen van/buiten de cel.
Ook maakt het golgisysteem lysosomen.
7. Cytoskelet
Netwerk van vezels en buisjes die de cel stevigheid, vorm en beweeglijkheid geeft.
8. Glad endoplasmatisch reticulum (GER)
➢ Maakt vetten
Het is een netwerk van membranen (ook dubbele laag fosfolipiden) die stoffen - met
name eiwitten - door de cel vervoert.
Dit deel is glad, want er liggen geen ribosomen op. Het is een opslagplek voor
belangrijke vetten die zorgen voor detox, deze vetten zijn gemaakt door enzymen.
9. Mitochondrium
Zorgen ervoor dat ATP wordt gevormd; energie wordt vrijgemaakt uit brandstoffen
(koolhydraten, eiwitten, vetten). -> citroenzuurcyclus en oxidatieve fosforylering.
10. /
11. Cytosol
De intracellulaire vloeistof die onderdeel is van het cytoplasma. Het is een waterige
grondvloeistof waarin alle cellulaire structuren zitten.
Dus: cytoplasma = cytosol + organellen.
