Probleem 1.3 – preventie en bestraffing
Leerdoelen
Periode na analyse van Garland (2000 - heden) en meer op hoe die beheerscultuur in NL
wel/niet terug te zien is
Wat is er veranderd in het denken over de aanpak van criminaliteit/daders?
Hoe zijn deze ontwikkelingen te verklaren?
Bronnen
Malsch, M. (2018) De afnemende rol van de rechtspraak: is vervanging
van de rechter mogelijk en wenselijk? Justitiële Verkenningen, jaargang
44, nr. 4.
Swaaningen, R. van (2013). Reversing the punitive turn. The case of
the Netherlands. In T. Daems, S. Snacken & D. van Zyl Smith
(eds.). European Penology (pp. 339-360). Oxford: Hart.
Aebi, M., Delgrande, N. & Marguet, Y. (2015) Have community
sanctions and measures widened the net of the European criminal
justice systems? Punishment & Society, Vol. 17(5) 575-597. DOI: 10.1
177/1462474515615694
Schuilenburg, M. (2019). De veiligheidsutopie voorbij? Over
geborgenheid en valse vrijheid. In Pragmatisch verzet tegen
cultuurpessimisme: In gesprek met het oeuvre van Hans Boutellier (pp.
155-168). Boom bestuurskunde. (ook bij vorige nabespreking)
Woude, M. van der (2015). (On)veiligheid en efficiacy als stabiel
kompas voor het strafrechtelijk criminaliteitsbeleid. Tijdschrift voor
Criminologie, 57(1), 111-126.
Schuilenburg
Veiligheidsutopie (boek van Boutellier 2002).
Beschrijft:
Moderne mens wil vrij zijn om eigen leven in te richten. Vrijheid is dus belangrijk.
Aan de andere kant dus ook onzeker en onveilig. Hierdoor ontstaat er een spanning tussen
veiligheid en vrijheid. Dat is de veiligheidsutopie dan zijn het twee dingen van dezelfde
medaille. Bij criminaliteit zie je deze veiligheidsutopie heel erg terug.
Veiligheidsutopie = maximale veiligheid en maximale vrijheid willen.
In 2001 stijgt de criminaliteit heel erg en neemt dus het gevoel van veiligheid af.
Hij richt zich in het stuk op de openbare ruimte.
Hij gaat niet specifiek in op politieke termen, maar het was wel in de neoliberale tijd.
Voorbeeld: pornografie. Het moet zoveel mogelijk beschikbaar zijn en wordt steeds meer
geaccepteerd. Toch wel met grenzen: pedofilie en kinderporno.
Hij zegt dat het slachtoffer de centrale rol heeft in de moderne tijd. Slachtoffer heeft gevoel
van wraak, maar ook verzoenend. Als slachtoffer te grote rol krijgt, dan kan veiligheid te
belangrijk worden. Dan krijg je een politiek van straf en controle.
1
, Publiek domein: waar mensen (ook vreemden) elkaar ontmoeten. Enerzijds een ruimte en
anderzijds cultureel door wat personen ervan maken.
Stad is een symbool voor vrijheid, maar steeds grotere rol voor veiligheid camera’s,
mensen die werken tegen terrorisme. Securitisering.
Steeds meer wetten en regels die zorgen dat mensen meer ‘beveiligd’ worden
controlecultuur.
Elke keer worden er nieuwe regelingen gemaakt.
Overal om je heen zijn nu manieren om je te beschermen:
1. Klassieke instrumenten = risicovolle personen uitsluiten van de stedelijke openbare
ruimte. Fysieke segregatie (bijvoorbeeld slagbomen).
a. Nieuwe vorm hiervan: toegangsverboden (bijvoorbeeld voor een
winkelcentrum)
2. Voorspellende instrumenten = filteren risicovolle mensen van de massa bezoekers
van openbare ruimtes (bijvoorbeeld scannen van kentekens, gezichtsherkenning).
Predictive policing.
a. Nieuwe vorm: virtuele slotgracht waarbij je iedereen kan zien die de stad
inkomt en verlaat.
3. Psychopolitieke instrumenten = personen verleiden om langer in de openbare ruimte
te blijven (bijvoorbeeld nudging: positieve prikkels geven wanneer iemand iets goeds
doet). Gebruik maken van het beïnvloeden van de zintuigen, spelen met licht of geur
bijvoorbeeld.
Zijn we de veiligheidsutopie voorbij?
Objectief gezien loop je heel weinig risico, want er worden maar weinig mensen slachtoffer.
Mogelijke verklaringen voor de obsessieve drang naar veiligheid:
- Mogelijk hangt gevoel van veiligheid niet alleen samen met criminaliteit. Bij
criminaliteitspolitiek lopen veel verschillende motieven, emoties en belangen door
elkaar.
o Gevoel van geborgenheid ontgrenzing en anonimiteit, individueler.
nieuwe grens tussen goed en kwaad, wij en zij.
- De succesparadox: hoe veiliger de openbare ruimte wordt, hoe panischer we zijn
over het laatste stukje onveiligheid.
o In NL kan het bijna niet welvarender, maar toch houden mensen altijd gevoel
dat ze iets missen. Altijd moet er een oplossing komen.
Maximale vrijheid en maximale veiligheid sluiten elkaar uit accentverschuivingen.
Mogelijk hecht Bouttelier wel teveel waarde aan vrijheid.
Aebi et al
Hebben community straffen en maatregelen het net van Europees rechtssysteem
verbreed?
Community sanctions and measures (CSM)
- Bedoeld om te zorgen dat er minder mensen in de gevangenis kwamen.
2
Leerdoelen
Periode na analyse van Garland (2000 - heden) en meer op hoe die beheerscultuur in NL
wel/niet terug te zien is
Wat is er veranderd in het denken over de aanpak van criminaliteit/daders?
Hoe zijn deze ontwikkelingen te verklaren?
Bronnen
Malsch, M. (2018) De afnemende rol van de rechtspraak: is vervanging
van de rechter mogelijk en wenselijk? Justitiële Verkenningen, jaargang
44, nr. 4.
Swaaningen, R. van (2013). Reversing the punitive turn. The case of
the Netherlands. In T. Daems, S. Snacken & D. van Zyl Smith
(eds.). European Penology (pp. 339-360). Oxford: Hart.
Aebi, M., Delgrande, N. & Marguet, Y. (2015) Have community
sanctions and measures widened the net of the European criminal
justice systems? Punishment & Society, Vol. 17(5) 575-597. DOI: 10.1
177/1462474515615694
Schuilenburg, M. (2019). De veiligheidsutopie voorbij? Over
geborgenheid en valse vrijheid. In Pragmatisch verzet tegen
cultuurpessimisme: In gesprek met het oeuvre van Hans Boutellier (pp.
155-168). Boom bestuurskunde. (ook bij vorige nabespreking)
Woude, M. van der (2015). (On)veiligheid en efficiacy als stabiel
kompas voor het strafrechtelijk criminaliteitsbeleid. Tijdschrift voor
Criminologie, 57(1), 111-126.
Schuilenburg
Veiligheidsutopie (boek van Boutellier 2002).
Beschrijft:
Moderne mens wil vrij zijn om eigen leven in te richten. Vrijheid is dus belangrijk.
Aan de andere kant dus ook onzeker en onveilig. Hierdoor ontstaat er een spanning tussen
veiligheid en vrijheid. Dat is de veiligheidsutopie dan zijn het twee dingen van dezelfde
medaille. Bij criminaliteit zie je deze veiligheidsutopie heel erg terug.
Veiligheidsutopie = maximale veiligheid en maximale vrijheid willen.
In 2001 stijgt de criminaliteit heel erg en neemt dus het gevoel van veiligheid af.
Hij richt zich in het stuk op de openbare ruimte.
Hij gaat niet specifiek in op politieke termen, maar het was wel in de neoliberale tijd.
Voorbeeld: pornografie. Het moet zoveel mogelijk beschikbaar zijn en wordt steeds meer
geaccepteerd. Toch wel met grenzen: pedofilie en kinderporno.
Hij zegt dat het slachtoffer de centrale rol heeft in de moderne tijd. Slachtoffer heeft gevoel
van wraak, maar ook verzoenend. Als slachtoffer te grote rol krijgt, dan kan veiligheid te
belangrijk worden. Dan krijg je een politiek van straf en controle.
1
, Publiek domein: waar mensen (ook vreemden) elkaar ontmoeten. Enerzijds een ruimte en
anderzijds cultureel door wat personen ervan maken.
Stad is een symbool voor vrijheid, maar steeds grotere rol voor veiligheid camera’s,
mensen die werken tegen terrorisme. Securitisering.
Steeds meer wetten en regels die zorgen dat mensen meer ‘beveiligd’ worden
controlecultuur.
Elke keer worden er nieuwe regelingen gemaakt.
Overal om je heen zijn nu manieren om je te beschermen:
1. Klassieke instrumenten = risicovolle personen uitsluiten van de stedelijke openbare
ruimte. Fysieke segregatie (bijvoorbeeld slagbomen).
a. Nieuwe vorm hiervan: toegangsverboden (bijvoorbeeld voor een
winkelcentrum)
2. Voorspellende instrumenten = filteren risicovolle mensen van de massa bezoekers
van openbare ruimtes (bijvoorbeeld scannen van kentekens, gezichtsherkenning).
Predictive policing.
a. Nieuwe vorm: virtuele slotgracht waarbij je iedereen kan zien die de stad
inkomt en verlaat.
3. Psychopolitieke instrumenten = personen verleiden om langer in de openbare ruimte
te blijven (bijvoorbeeld nudging: positieve prikkels geven wanneer iemand iets goeds
doet). Gebruik maken van het beïnvloeden van de zintuigen, spelen met licht of geur
bijvoorbeeld.
Zijn we de veiligheidsutopie voorbij?
Objectief gezien loop je heel weinig risico, want er worden maar weinig mensen slachtoffer.
Mogelijke verklaringen voor de obsessieve drang naar veiligheid:
- Mogelijk hangt gevoel van veiligheid niet alleen samen met criminaliteit. Bij
criminaliteitspolitiek lopen veel verschillende motieven, emoties en belangen door
elkaar.
o Gevoel van geborgenheid ontgrenzing en anonimiteit, individueler.
nieuwe grens tussen goed en kwaad, wij en zij.
- De succesparadox: hoe veiliger de openbare ruimte wordt, hoe panischer we zijn
over het laatste stukje onveiligheid.
o In NL kan het bijna niet welvarender, maar toch houden mensen altijd gevoel
dat ze iets missen. Altijd moet er een oplossing komen.
Maximale vrijheid en maximale veiligheid sluiten elkaar uit accentverschuivingen.
Mogelijk hecht Bouttelier wel teveel waarde aan vrijheid.
Aebi et al
Hebben community straffen en maatregelen het net van Europees rechtssysteem
verbreed?
Community sanctions and measures (CSM)
- Bedoeld om te zorgen dat er minder mensen in de gevangenis kwamen.
2
