Hoofdstuk 1:
- Het recht wacht af tot de gezindheid is gemanifesteerd in daden. Recht kan niet
worden toegepast op gedachtes.
- Een ander verschil tussen recht en moraal is dat bij recht de sancties die bij het recht
op overtreding staan vaak kenmerkend zijn. De sancties worden vanuit de staat
geregeld. Bij moraal is dit niet zo.
- Verder is er bij recht vaak sprake van letterlijke dwang en bij moreel is er sprake van
gewetensdrang.
- Recht is afdwingbaar, moraal niet.
- Recht is een uiterlijke gedraging, moreel een innerlijke.
Objectief en subjectief recht
- Het samenstel van regels wordt het objectief recht genoemd. Daarvan moet het
subjectief recht worden onderscheiden.
- Subjectief recht gaat over een bepaalde bevoegdheid.
- Het subjectieve recht is gebaseerd op het objectieve recht en het objectieve recht
pas manifesteert via het subjectieve recht. Het subjectieve recht brengt het
objectieve recht tot leven.
- Subjectieve rechten worden niet altijd ontleend aan het objectieve recht. Soms
ontlenen mensen hun rechten aan bijvoorbeeld de natuur i.p.v. het objectieve recht.
Normatieve en kwalificatieregel
- Een normatieve regel stuurt een bepaald gedrag aan
- Kwalificatie regels geven bepaalde aanduidingen aan.
Positief en natuurrecht
- Het positief recht is het recht dat geldt omdat de staat het als geldig proclameert.
Wordt met dwang gehandhaafd.
- Natuurrecht is een recht dat niet bewust door mensen/de wetgever is gemaakt, maar
dat van nature onafhankelijk van menselijke wilsbeslissingen geldt. Kan als toetssteen
gelden voor wetten.
Publiek- en privaatrecht
- Publiekrecht heeft betrekking op de relatie tussen staat en burger/bedrijf. Hier staat
voornamelijk het algemeen belang centraal.
- Privaatrecht heeft betrekking op de relatie tussen burgers/bedrijven onderling. Hier
gaat het om de particuliere belangen.
- Bij publiekrecht zijn de partijen (staat en burger) niet gelijk tegenover elkaar. Bij het
privaatrecht is dat wel het geval.
Recht als dwangverordening en als spontane ordening
- Vanuit het recht als dwangverordening wordt er gezegd dat het recht is bedacht door
de wetgever en door de overheid wordt uitgevaardigd als bevel. Recht komt voort uit
dwang die wordt uitgeoefend door een superieur ten opzichte van iemand die aan de
dwang is onderworpen.
, - Sommigen gaan ervan uit dat het recht ontstaat uit regelmatigheden in de
samenleving en de daarop intermenselijke verwachtingen. Dus recht als spontane
ordening.
Dwingend en aanvullend recht
- Bij dwingend recht gaat het om regels waarvan de belanghebbenden niet mogen
afwijken ook al zouden zij dat bij onderlinge overeenkomst afspreken. Het gaat om
dwingend recht als de geregelde materie betrekking heeft op de openbare orde of de
goede zeden. personen- en familierecht.
- Bij aanvullend recht gaat het om recht dat geldt wanneer partijen zelf niets anders
zijn overeengekomen. Burgerlijk recht.
Formeel en materieel recht
- Formeel recht geeft een procedure aan (procesrecht).
- Materieel recht spreekt een verbod uit. Heeft betrekkingen op gedragingen. Inhoud
van rechten en plichten.
- In straf-, burgerlijk- en bestuursrecht.
- Tot het formele recht behoort ook de rechterlijke organisatie. Zo bepaalt art. 2 van
de Wet op de Rechterlijke Organisatie (Wet RO) dat tot de rechterlijke macht
behoren:
a. De rechtbanken
b. De gerechtshoven
c. De hoge Raad
Privaatrecht
- Onder het privaatrecht valt onder andere het familierecht. Dit regelt de relatie tussen
voogd en pupil, de ondercuratelestelling, de rechten van echtgenoten etc. Ook het
huwelijksrecht behoort tot het privaatrecht. Ook het vermogensrecht valt onder
privaatrecht.
- De overeenkomsten die mensen met elkaar hebben staan centraal. Contractanten of
partijen sluiten deze overeenkomsten waaruit rechten en plichten vloeien. Deze
rechten en plichten worden aangeduid als verbintenissen. De overeenkomst is basis
voor de verbintenis.
- Verbintenissen kunnen ook ontstaan zonder dat er een overeenkomst aan ten
grondslag ligt onrechtmatige daad.
Strafrecht
- Onderdeel van publiekrecht.
- Gaat om normen die zo belangrijk zijn voor de samenleving dat ze niet aan burgers
worden overgelaten.
- Strafrecht kent strengere middelen voor handhaving dan Burgerlijk recht.
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen normen die misdrijven moeten voorkomen en
normen die overtredingen moeten voorkomen.
- Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen opzet (doleuze delicten) en schuld
(culpoze delicten).
, - Het materiële strafrecht is te vinden in het Wetboek van Strafrecht.
- Het formele recht (strafprocesrecht) is te vinden in het Wetboek van Strafvordering.
Staatsrecht
- Voor een belangrijk deel neergelegd in de Grondwet. Ook in een zogenaamde
organieke wetten: Kieswet, Provinciewet, Gemeentewet, etc.
- Onder grondrechten worden de rechten die burgers geldend kunnen maken
tegenover de overheid verstaan.
- Constitutie bevat ook ongeschreven recht op het gebied van de staatsinrichting in
tegenstelling tot de Grondwet die alleen schriftelijk recht kent.
- Bij territoriale decentralisatie hebben lagere overheidsinstellingen binnen een
bepaald gebied bevoegdheid tot uitoefening van een aantal functies.
- Functionele decentralisatie houdt in dat lagere overheidsinstellingen bevoegdheid
krijgen om bepaalde belangen te behartigen.
- Bij autonomie hebben de lagere overheidsinstellingen zelf bestuur over hun eigen
huishouding. Bij medebewind werkt de lagere overheidsinstelling mee aan de
uitvoering van de hogere regeling.
Bestuursrecht
- Valt ook onder publiekrecht.
- Grens tussen bestuurs- en staatsrecht is moeilijk.
- Het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de bestuurstaak van de
overheid. Omvat regels over de overheidsbemoeienis met het maatschappelijk leven.
- In het staatsrecht gaat het om de organisatie/inrichting van de staat. Het
bestuursrecht geeft regels over ruimtelijke ordening.
- Algemene wet Bestuursrecht (Awb)
Rechtsbronnen
De rechtsbronnen die in het Nederlandse rechtsstelsel erkend worden zijn:
1. De wet;
2. De gewoonte;
3. De rechtspraak;
4. Het verdrag;
Een thematische ordening van rechtsbronnen:
- Verschillende denkers, verschillende prioriteiten.
- Verschillende landen, verschillende prioriteiten.
- Verschillende tijden, verschillende prioriteiten.
Een wet in formele zin is een gezamenlijk besluit van de Staten-Generaal en de regering art.
81-88 GW.
De wet in materiële zin zijn wetten die voor iedereen bindend zijn.
Er zijn 3 categorieën wetten
1. Wetten die alleen wet in formele zin zijn en geen wet in materiële zin.
2. Wetten die zowel wet in formele zin als wet in materiële zin zijn.
3. Wetten die alleen wet in materiële zin zijn en geen wet in formele zin.
- Het recht wacht af tot de gezindheid is gemanifesteerd in daden. Recht kan niet
worden toegepast op gedachtes.
- Een ander verschil tussen recht en moraal is dat bij recht de sancties die bij het recht
op overtreding staan vaak kenmerkend zijn. De sancties worden vanuit de staat
geregeld. Bij moraal is dit niet zo.
- Verder is er bij recht vaak sprake van letterlijke dwang en bij moreel is er sprake van
gewetensdrang.
- Recht is afdwingbaar, moraal niet.
- Recht is een uiterlijke gedraging, moreel een innerlijke.
Objectief en subjectief recht
- Het samenstel van regels wordt het objectief recht genoemd. Daarvan moet het
subjectief recht worden onderscheiden.
- Subjectief recht gaat over een bepaalde bevoegdheid.
- Het subjectieve recht is gebaseerd op het objectieve recht en het objectieve recht
pas manifesteert via het subjectieve recht. Het subjectieve recht brengt het
objectieve recht tot leven.
- Subjectieve rechten worden niet altijd ontleend aan het objectieve recht. Soms
ontlenen mensen hun rechten aan bijvoorbeeld de natuur i.p.v. het objectieve recht.
Normatieve en kwalificatieregel
- Een normatieve regel stuurt een bepaald gedrag aan
- Kwalificatie regels geven bepaalde aanduidingen aan.
Positief en natuurrecht
- Het positief recht is het recht dat geldt omdat de staat het als geldig proclameert.
Wordt met dwang gehandhaafd.
- Natuurrecht is een recht dat niet bewust door mensen/de wetgever is gemaakt, maar
dat van nature onafhankelijk van menselijke wilsbeslissingen geldt. Kan als toetssteen
gelden voor wetten.
Publiek- en privaatrecht
- Publiekrecht heeft betrekking op de relatie tussen staat en burger/bedrijf. Hier staat
voornamelijk het algemeen belang centraal.
- Privaatrecht heeft betrekking op de relatie tussen burgers/bedrijven onderling. Hier
gaat het om de particuliere belangen.
- Bij publiekrecht zijn de partijen (staat en burger) niet gelijk tegenover elkaar. Bij het
privaatrecht is dat wel het geval.
Recht als dwangverordening en als spontane ordening
- Vanuit het recht als dwangverordening wordt er gezegd dat het recht is bedacht door
de wetgever en door de overheid wordt uitgevaardigd als bevel. Recht komt voort uit
dwang die wordt uitgeoefend door een superieur ten opzichte van iemand die aan de
dwang is onderworpen.
, - Sommigen gaan ervan uit dat het recht ontstaat uit regelmatigheden in de
samenleving en de daarop intermenselijke verwachtingen. Dus recht als spontane
ordening.
Dwingend en aanvullend recht
- Bij dwingend recht gaat het om regels waarvan de belanghebbenden niet mogen
afwijken ook al zouden zij dat bij onderlinge overeenkomst afspreken. Het gaat om
dwingend recht als de geregelde materie betrekking heeft op de openbare orde of de
goede zeden. personen- en familierecht.
- Bij aanvullend recht gaat het om recht dat geldt wanneer partijen zelf niets anders
zijn overeengekomen. Burgerlijk recht.
Formeel en materieel recht
- Formeel recht geeft een procedure aan (procesrecht).
- Materieel recht spreekt een verbod uit. Heeft betrekkingen op gedragingen. Inhoud
van rechten en plichten.
- In straf-, burgerlijk- en bestuursrecht.
- Tot het formele recht behoort ook de rechterlijke organisatie. Zo bepaalt art. 2 van
de Wet op de Rechterlijke Organisatie (Wet RO) dat tot de rechterlijke macht
behoren:
a. De rechtbanken
b. De gerechtshoven
c. De hoge Raad
Privaatrecht
- Onder het privaatrecht valt onder andere het familierecht. Dit regelt de relatie tussen
voogd en pupil, de ondercuratelestelling, de rechten van echtgenoten etc. Ook het
huwelijksrecht behoort tot het privaatrecht. Ook het vermogensrecht valt onder
privaatrecht.
- De overeenkomsten die mensen met elkaar hebben staan centraal. Contractanten of
partijen sluiten deze overeenkomsten waaruit rechten en plichten vloeien. Deze
rechten en plichten worden aangeduid als verbintenissen. De overeenkomst is basis
voor de verbintenis.
- Verbintenissen kunnen ook ontstaan zonder dat er een overeenkomst aan ten
grondslag ligt onrechtmatige daad.
Strafrecht
- Onderdeel van publiekrecht.
- Gaat om normen die zo belangrijk zijn voor de samenleving dat ze niet aan burgers
worden overgelaten.
- Strafrecht kent strengere middelen voor handhaving dan Burgerlijk recht.
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen normen die misdrijven moeten voorkomen en
normen die overtredingen moeten voorkomen.
- Ook wordt er onderscheid gemaakt tussen opzet (doleuze delicten) en schuld
(culpoze delicten).
, - Het materiële strafrecht is te vinden in het Wetboek van Strafrecht.
- Het formele recht (strafprocesrecht) is te vinden in het Wetboek van Strafvordering.
Staatsrecht
- Voor een belangrijk deel neergelegd in de Grondwet. Ook in een zogenaamde
organieke wetten: Kieswet, Provinciewet, Gemeentewet, etc.
- Onder grondrechten worden de rechten die burgers geldend kunnen maken
tegenover de overheid verstaan.
- Constitutie bevat ook ongeschreven recht op het gebied van de staatsinrichting in
tegenstelling tot de Grondwet die alleen schriftelijk recht kent.
- Bij territoriale decentralisatie hebben lagere overheidsinstellingen binnen een
bepaald gebied bevoegdheid tot uitoefening van een aantal functies.
- Functionele decentralisatie houdt in dat lagere overheidsinstellingen bevoegdheid
krijgen om bepaalde belangen te behartigen.
- Bij autonomie hebben de lagere overheidsinstellingen zelf bestuur over hun eigen
huishouding. Bij medebewind werkt de lagere overheidsinstelling mee aan de
uitvoering van de hogere regeling.
Bestuursrecht
- Valt ook onder publiekrecht.
- Grens tussen bestuurs- en staatsrecht is moeilijk.
- Het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de bestuurstaak van de
overheid. Omvat regels over de overheidsbemoeienis met het maatschappelijk leven.
- In het staatsrecht gaat het om de organisatie/inrichting van de staat. Het
bestuursrecht geeft regels over ruimtelijke ordening.
- Algemene wet Bestuursrecht (Awb)
Rechtsbronnen
De rechtsbronnen die in het Nederlandse rechtsstelsel erkend worden zijn:
1. De wet;
2. De gewoonte;
3. De rechtspraak;
4. Het verdrag;
Een thematische ordening van rechtsbronnen:
- Verschillende denkers, verschillende prioriteiten.
- Verschillende landen, verschillende prioriteiten.
- Verschillende tijden, verschillende prioriteiten.
Een wet in formele zin is een gezamenlijk besluit van de Staten-Generaal en de regering art.
81-88 GW.
De wet in materiële zin zijn wetten die voor iedereen bindend zijn.
Er zijn 3 categorieën wetten
1. Wetten die alleen wet in formele zin zijn en geen wet in materiële zin.
2. Wetten die zowel wet in formele zin als wet in materiële zin zijn.
3. Wetten die alleen wet in materiële zin zijn en geen wet in formele zin.
