Endocrinologie (leer van de hormonen)
1. Eigenschappen hormoonstelsel
reguleert stofwisselingsprocessen op lange termijn
heeft enkele kenmerken van het zenuwstelsel
(bv: werkt voornamelijk met negatieve feedback, gezamenlijke signaalstoffen)
geeft hormonen af uit endocriene cellen
= chemische stoffen afgegeven door endocriene klieren die via de bloedbaan
naar doelcellen in andere weefsels.
- veranderen de stofwisseling in deze doelcellen (bv: insuline suiker in de
cel)
- afgifte gereguleerd door negatieve feedback.
Structuur van hormonen
3 chemische groepen:
1. Aminozuurderivaten
= kleine structuur
(bv: adrenaline/epinefrine, schildklierhormonen)
2. Peptiden en eiwitten
= grootste groep, ketens van aminozuren
Omvat alle hormonen van de hypothalamus, hypofyse, hart, nieren,
thymus, pancreas en spijsverteringskanaal.
(bv: insuline, ADH)
3. Vetderivaten
= steroïden afkomstig van cholesterol
Afgegeven door voortplantingsorganen en bijnieren
(bv: testosteron)
stoffen worden vrijgesteld en worden via de bloedcirculatie doorheen
het lichaam gebracht.
hebben enkel effect op doelcellen met specifieke receptoren.
2. Hypothalamus
= belangrijkste verbinding tussen het zenuwstelsel en endocriene stelsel
1
,3 werkingsmechanismen:
1. Functioneert als een endocrien orgaan en geeft ADH
en Oxytocine af
worden via de neurohypofyse vrijgesteld
2. Geeft via een poortadersysteem 6 releasing en 3
inhibiting hormonen af om de endocriene cellen van
de adenohypofyse te reguleren.
releasing = stimuleert de synthese en secretie van
een of meerdere hormonen in de achterkwab van de hypofyse
inhibiting = voorkomen de synthese en secretie van hypofysehormonen
3. Centra van het autonome zenuwstelsel (O.S) die rechtstreeks het
bijniermerg reguleren.
3. Hypofyse
Hypofyse-voorkwab (adenohypofyse)
- gereguleerd door 9 regulerende hormonen (6releasing en 3 inhibiting) van
zenuwcellen van de hypothalamus
- gereguleerd door negatieve feedback
- maakt deel uit van het poortadersysteem van de hypofyse
- vervoert de hormonen van de hypothalamus rechtstreeks naar de doelcellen
van
de hypofyse-voorkwab
- maakt ook groeihormoon
- bron van 7 hormonen
Hypofyse-achterkwab (neurohypofyse)
Geeft hormonen uit axonen van de hypothalamus af
Antidiuretisch hormoon (ADH)
- vermindert waterverlies via urine
- vergroot de dorst
Oxytocine
- stimuleert contracties baarmoeder/borstklieren
en afgifte moedermelk
- stimuleert gladde spieren prostaat
Baby zuigt aan tepel:
inhiberend effect op het voorste stuk van de
hypothalamus
waar PIH wordt gemaakt. Prolactine wordt
aangemaakt en
2
, start de melkproductie.
tegelijk een positief effect op het deel in de hypothalamus dat
oxytocine maakt en zorgt dat de melkgangen in de borstklier
samentrekken.
4. Schildklier
ligt onder het schildkraakbeen
(adamsappel) voor de luchtpijp
bestaat uit 2 kwabben die door de Isthmus
zijn verbonden
is goed doorbloed (orgaan heeft hierdoor
een diepe rode kleur)
bevat schildklierfollikels
- productie, opslag en afgifte van schildklierhormonen
de geproduceerde hormonen gaan direct naar het bloed
schildklierfollikels en schildklierhormonen
- productie vereist voldoende jodium (I) in het dieet
Thyroxine (T4)
Trijoodthyroine (T3)
- versnelt de stofwisseling en warmteproductie = gaskraan van het metabolisme
- nodig voor normale ontwikkeling
- als de schildklier te hard werkt, borrelt alles in het lichaam
zweten, hartkloppingen, afvallen…
verboden om schildklierhormoon voor te schrijven voor af te vallen
C-cellen/parafolliculaire cellen
verspreid buiten het follikelepitheel
gestimuleerd door hoge concentratie Ca 2+ in het bloed
geven calcitonine (CT) af
Verlagen de concentratie Ca2+ in het bloed
Remt osteoclasten (afbraak bot) af
Vergroot calciumverlies via de urine
5. Bijschildklier
= 4 erwtgrootte structuren aan de dorsale kant van de schildklier
chief cells produceren PTH (parathyroïdaal hormoon)
Verhoogt de concentratie Ca2+ in het bloed
gestimuleerd door lage
concentratie Ca2+ in het bloed
Homestase komt tot stand
Hypothalamus en hypofyse hebben
hier niets mee te maken = buiten
hersencontrole het gaat snel
3
1. Eigenschappen hormoonstelsel
reguleert stofwisselingsprocessen op lange termijn
heeft enkele kenmerken van het zenuwstelsel
(bv: werkt voornamelijk met negatieve feedback, gezamenlijke signaalstoffen)
geeft hormonen af uit endocriene cellen
= chemische stoffen afgegeven door endocriene klieren die via de bloedbaan
naar doelcellen in andere weefsels.
- veranderen de stofwisseling in deze doelcellen (bv: insuline suiker in de
cel)
- afgifte gereguleerd door negatieve feedback.
Structuur van hormonen
3 chemische groepen:
1. Aminozuurderivaten
= kleine structuur
(bv: adrenaline/epinefrine, schildklierhormonen)
2. Peptiden en eiwitten
= grootste groep, ketens van aminozuren
Omvat alle hormonen van de hypothalamus, hypofyse, hart, nieren,
thymus, pancreas en spijsverteringskanaal.
(bv: insuline, ADH)
3. Vetderivaten
= steroïden afkomstig van cholesterol
Afgegeven door voortplantingsorganen en bijnieren
(bv: testosteron)
stoffen worden vrijgesteld en worden via de bloedcirculatie doorheen
het lichaam gebracht.
hebben enkel effect op doelcellen met specifieke receptoren.
2. Hypothalamus
= belangrijkste verbinding tussen het zenuwstelsel en endocriene stelsel
1
,3 werkingsmechanismen:
1. Functioneert als een endocrien orgaan en geeft ADH
en Oxytocine af
worden via de neurohypofyse vrijgesteld
2. Geeft via een poortadersysteem 6 releasing en 3
inhibiting hormonen af om de endocriene cellen van
de adenohypofyse te reguleren.
releasing = stimuleert de synthese en secretie van
een of meerdere hormonen in de achterkwab van de hypofyse
inhibiting = voorkomen de synthese en secretie van hypofysehormonen
3. Centra van het autonome zenuwstelsel (O.S) die rechtstreeks het
bijniermerg reguleren.
3. Hypofyse
Hypofyse-voorkwab (adenohypofyse)
- gereguleerd door 9 regulerende hormonen (6releasing en 3 inhibiting) van
zenuwcellen van de hypothalamus
- gereguleerd door negatieve feedback
- maakt deel uit van het poortadersysteem van de hypofyse
- vervoert de hormonen van de hypothalamus rechtstreeks naar de doelcellen
van
de hypofyse-voorkwab
- maakt ook groeihormoon
- bron van 7 hormonen
Hypofyse-achterkwab (neurohypofyse)
Geeft hormonen uit axonen van de hypothalamus af
Antidiuretisch hormoon (ADH)
- vermindert waterverlies via urine
- vergroot de dorst
Oxytocine
- stimuleert contracties baarmoeder/borstklieren
en afgifte moedermelk
- stimuleert gladde spieren prostaat
Baby zuigt aan tepel:
inhiberend effect op het voorste stuk van de
hypothalamus
waar PIH wordt gemaakt. Prolactine wordt
aangemaakt en
2
, start de melkproductie.
tegelijk een positief effect op het deel in de hypothalamus dat
oxytocine maakt en zorgt dat de melkgangen in de borstklier
samentrekken.
4. Schildklier
ligt onder het schildkraakbeen
(adamsappel) voor de luchtpijp
bestaat uit 2 kwabben die door de Isthmus
zijn verbonden
is goed doorbloed (orgaan heeft hierdoor
een diepe rode kleur)
bevat schildklierfollikels
- productie, opslag en afgifte van schildklierhormonen
de geproduceerde hormonen gaan direct naar het bloed
schildklierfollikels en schildklierhormonen
- productie vereist voldoende jodium (I) in het dieet
Thyroxine (T4)
Trijoodthyroine (T3)
- versnelt de stofwisseling en warmteproductie = gaskraan van het metabolisme
- nodig voor normale ontwikkeling
- als de schildklier te hard werkt, borrelt alles in het lichaam
zweten, hartkloppingen, afvallen…
verboden om schildklierhormoon voor te schrijven voor af te vallen
C-cellen/parafolliculaire cellen
verspreid buiten het follikelepitheel
gestimuleerd door hoge concentratie Ca 2+ in het bloed
geven calcitonine (CT) af
Verlagen de concentratie Ca2+ in het bloed
Remt osteoclasten (afbraak bot) af
Vergroot calciumverlies via de urine
5. Bijschildklier
= 4 erwtgrootte structuren aan de dorsale kant van de schildklier
chief cells produceren PTH (parathyroïdaal hormoon)
Verhoogt de concentratie Ca2+ in het bloed
gestimuleerd door lage
concentratie Ca2+ in het bloed
Homestase komt tot stand
Hypothalamus en hypofyse hebben
hier niets mee te maken = buiten
hersencontrole het gaat snel
3
