Leerpakket 5 Kerntaak 1 AFP (colleges + werkgroepen)

Week 1:
LP5-KT1-C-AFP Oncologie I
Bekijk de volgende kennisclips:
1. Mitose en meiose https://mymedia.avans.nl/media/kennisclip+1+Anatomie%2C+fysiologie%2C+pathologie+LP5-KT1-C-
AFP+Oncologie+.mp4/1_xebtbwbc
2. Algemene oncologie https://mymedia.avans.nl/media/kennisclip+2+Anatomie%2C+fysiologie%2C+pathologie+LP5-KT1-C-
AFP+Oncologie+.mp4/1_ix87we4q
3. Etiologie en risicofactoren ten aanzien van het ontwikkelen van een carcinoom
https://mymedia.avans.nl/media/kennisclip+3+week+1++-+Anatomie%2C+fysiologie%2C+pathologie+LP5-KT1-C-
AFP+Oncologie.mp4/1_jdktrwrl

• uitleggen hoe de celdeling verloopt;
Mitose; in alle cellen, behalve geslachtscellen

 Interfase; DNA rolt zich op, verdubbelt zich, zichtbaar onder microscoop, chromosoom bestaat
uit 2 zuster-chromatiden en een centromeer, kernmembraan verdwijnt.
 Profase; DNA rolt zich verder op, celkern verdwijnt, spoellichamen zichtbaar aan uiteinde cel
 Metafase; chromosomen gaan naar midden van cel, metavlak, trekdraden vanuit
spoellichaam, hechten zich aan centromeren
 Anafase; zusterchromatiden niet meer verbonden, trekdraden halen chromatiden naar eigen
spoellichaam, beide helften hebben zelfde aantal chromosomen.(46)
 Telofase; spoellichamen verdwijnen, nieuwe kern vormt zich, chromosomen ontvouwen
 Cytokinese; mitose al klaar, onstaan van 2 cellen uit een cel




Meiose I; alleen bij geslachtscellen; eicellen en zaadcellen

 Interfase I; DNA rolt zich op, zichtbaar onder microscoop, chromosoom bestaat uit 2 zuster-
chromatiden en een centromeer, kernmembraan verdwijnt, elk chromosoom is gekopieerd.
(alleen bij meiose I)
 Profase I; DNA rolt zich op, celkern verdwijnt, polen zichtbaar aan uiteinde cel.
 Metafase I; Chromosomen gaan naar midden van cel, metavlak, homologe
chromosomenparen liggen onder elkaar (verschilt van mitose), trekdraden ontstaan vanuit
polen, hechten zich aan centromeren.
 Anafase I; homologe chromosomen paren uit elkaar, trekdraden halen, chromosomen naar
eigen pool, beide helften hebben zelfde aantal chromosomen (46)
 Telofase I; elke kant bevat nu één van de homologe chromosomenparen nieuw cel vormt zich.

• uitleggen wat de begrippen DNA, RNA en genen zijn;
DNA (Desoxyribonucleïnezuur acid) = een lange keten van moleculen die fungeert als belangrijkste
drager van erfelijke informatie, bestaande uit afwisselende suikermoleculen en fosfaatmoleculen die
worden gevormd door stikstofbasen; adenine, thymine, cytosine en guanine die aan elkaar zitten met
een waterstofbrug.

RNA (Ribonnucleïnezuur) = bijna identiek aan DNA-molecuul, bestaat uit 1 keten, stikstofbase
thymine is vervangen door uracil.

Gen = een klein stukje DNA dat de code van een eiwit bevat.

,• benoemen welke risicofactoren van invloed zijn op het ontstaan van carcinomen;
Oorzaken;
Er zijn geen duidelijke oorzaken aan te wijzen voor het ontstaan van carcinomen, wel zijn er factoren
die de kans vergroten; langdurige aantaste afweersysteem, infecties, roken, alcohol, overgewicht,
leeftijd.

Exogeen; van buitenaf Endogeen; van binnenuit
Chemische carcinogenen; bijv. Genetische factoren; bijv.
Koolteerstoffen (roken bij bronchusa), asbest (bij BRCA-1 en BRCA2-gen bij borstkanker
mesothelioom)
Hormonaal;
Fysische oorzaken; bijv.  Veroorzaakt zelf geen mutaties, maar
Ioniserende straling (radioactieve straling bij kunnen DNA gevoeliger maken voor
leukemie en schildklierkanker, UV-licht bij invloed van mutagene factoren.
huidkanker)  Bijv. Rol van oestrogenen (vr. Hormoon)
bij ontstaan en groeigedrag van
Biologische oorzaken; bijv. mammacarcinoom
Bacterie (Helicobacter pylori bij
maagcarcinoom), virus (HPV bij cervixca)

Preventie;

 Niet roken
 Overgewicht vermijden
 Gezond eten
 Sporten / bewegen
 Matig met alcohol
 Beschermen tegen de zon
 Eet minder vlees
 Vaccinaties
 Secundaire preventie (borstzelfonderzoek, BOB, uitstrijkje, darmonderzoek)

• uitleggen hoe een carcinoom ontstaat;
Stadia carcinoom;

1. Lokale groei van primaire tumor, hij ontwikkeld zich snel, de tumor heeft chemische cellen die
splitsing van bloedvaatjes veroorzaakt zodat tumor gevoed wordt met meer bloed en zuurstof
(angiogenese).
2. Tumor groeit door directe omgeving heen, door verschillende stucturen. Richt schade aan in
weefsels.
3. Er ontstaan uitzaaiingen richting de lymfeklieren, de uitzaaiingen komen in lymfeknopen
terecht.
4. Uitzaaingen naar andere delen van het lichaam, door gebruik van bloedvatensysteem.

, • de verschillende typen van kanker onderbrengen in verschillende groepen;
Naamgeving van tumoren;




• uitleggen wat de TNM-classificatie inhoudt;
TNM classificatie;

 T = tumor
o T1 = klein, T4 = groot
 N = nodus of lymfeknoop
o N0 = geen uitzaaiingen in een lymfeknoop
o N1 = wel uitzaaiingen in eerste lymfeknoop
o N2 = uitzaaingen in verder gelegen lymfeklieren
 M = metastasen op afstand
o M0 = geen uitzaaiing in andere organen
o M1 = wel uitzaaiing in andere organen

• benoemen welke onderzoeken bij de diagnostiek van kanker kunnen worden toegepast.
Onderzoek;

 Bevolkingsonderzoek
 Röntgenfoto’s
 Echografie
 Scan, CT-scan
 Isotopenscan
 MRI-scan
 Endoscopie
 Biopsie

Aantekeningen:
Carcinoom / kanker; een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende ziekten. Al deze
verschillende soorten kanker hebben één gemeenschappelijk kenmerk: een ongeremde deling van
lichaamscellen.