Inhoudsopgave
1 Inleiding..............................................................................................................................3
2 Cijferberoepen....................................................................................................................3
2.1 Bedrijfsrevisor............................................................................................................................3
2.1.1 Opdracht van algemeen belang................................................................................................3
2.1.2 Soorten interventies.................................................................................................................3
2.1.3 Wie is verplicht commissaris te benoemen?............................................................................4
2.1.4 Duidelijk normenkader.............................................................................................................4
2.1.5 Toezicht op bedrijfsrevisoren...................................................................................................5
2.2 Gecertificeerde accountant.........................................................................................................5
3 Algemene principes............................................................................................................5
3.1 Evenredigheid.............................................................................................................................6
3.2 Onafhankelijkheid......................................................................................................................6
3.2.1 Onafhankelijke geesteshouding................................................................................................6
3.2.2 Objectieve onafhankelijkheid...................................................................................................6
3.2.3 Onafhankelijkheid aangetast?..................................................................................................6
3.2.4 Incompatibele diensten............................................................................................................6
3.2.5 Resultaatgebonden erelonen toegelaten? (= contingent fees).................................................7
3.2.6 Cooling off.................................................................................................................................7
3.3 Ethische regels – deontologie.....................................................................................................7
3.4 Vaste vertegenwoordiger...........................................................................................................7
3.5 Professioneel-kritische instelling................................................................................................7
3.6 Kwaliteitsgaranties.....................................................................................................................8
3.6.1 Permanente vorming................................................................................................................8
3.6.2 Toezicht opdrachtuitvoering.....................................................................................................8
4 Opdrachtaanvaarding.........................................................................................................8
4.1 Aanvaarding en behoud opdracht...............................................................................................9
4.2 Geen aanvaarding bij scope limitations of andere beperkingen..................................................9
4.3 Witwaswetgeving.......................................................................................................................9
4.4 Opdrachtbrief.............................................................................................................................9
4.5 Opvolging confrater..................................................................................................................10
4.6 Documentatie inzake aanvaarding............................................................................................10
5 Verschillende niveaus van zekerheid.................................................................................10
6 Volkomen controle...........................................................................................................11
6.1 Asserties/controledoelstellingen..............................................................................................11
6.2 Risico’s, controlebenadering, materieel belang........................................................................13
6.3 Overzicht audit-proces..............................................................................................................14
6.4 Materialiteit.............................................................................................................................15
6.4.1 Beperkingen eigen aan audit..................................................................................................15
6.4.2 Materialiteit............................................................................................................................15
6.4.3 Notie ‘gebruikers van financiële informatie’...........................................................................15
6.4.4 Notie ‘afwijking’......................................................................................................................16
6.4.5 Globale en specifieke materialiteit & uitvoeringsmaterialiteit...............................................16
6.4.6 Triviaal....................................................................................................................................17
6.4.7 Hoe materialiteit bepalen.......................................................................................................17
1
, 6.4.8 In welke fasen audit wordt begrip materialiteit toegepast?...................................................19
6.4.9 Boekjaar > of < 12 maanden...................................................................................................19
6.4.10 Materialiteit herzien als controle vordert.............................................................................19
6.5 Kennisname van de gecontroleerde..........................................................................................19
6.6 Risico-identificatie....................................................................................................................21
6.6.1 Risico-inschatting....................................................................................................................22
6.7 Hoe inspelen op ingeschatte risico’s.........................................................................................22
6.7.1 2 manieren om in te spelen op risico’s...................................................................................22
6.7.2 2 niveaus om in te spelen op risico’s......................................................................................23
6.7.3 Controlewerkzaamheden gericht op ingeschatte risico’s.......................................................23
6.7.4 TOD of substantieve procedures............................................................................................24
6.8 Geïdentificeerde afwijkingen tijdens opdracht.........................................................................27
6.8.1 Inventaris van vastgestelde afwijkingen / fouten (AJE / RJE)..................................................27
6.8.2 Beoordelen vastgestelde afwijkingen / fouten (AJE / RJE)......................................................28
6.8.3 Tijdig communiceren met gecontroleerde.............................................................................28
6.9 Hoe controlebevindingen rapporteren?....................................................................................28
6.9.1 Basis voor het oordeel............................................................................................................28
6.9.2 Aangepast oordeel..................................................................................................................28
6.9.3 Paragraaf ter benadrukking van bepaalde aangelegenheden en paragraaf inzake overige
aangelegenheden............................................................................................................................29
6.9.4 Verslag over financiële overzichten........................................................................................29
6.9.5 Ter vergelijking opgenomen informatie (Overeenkomstige cijfers)........................................30
7 Beoordeling – NIET KENNEN..............................................................................................30
7.1 Beperkte mate van zekerheid...................................................................................................31
7.2 Uit te voeren controlewerkzaamehden....................................................................................31
7.2.1 Verwerven van inzicht............................................................................................................32
7.2.2 Planning..................................................................................................................................32
7.2.3 Uitvoering...............................................................................................................................33
7.3 Evalueren assurance-informatie verkregen uitgevoerde werkzaamheden................................34
2
,Samenvatting auditing (externe controle)
Drie onderdelen
• Externe controle-proces
• Technische uitdiepingen
• Thematische uitdiepingen, tools & templates
1 Inleiding
Gemeenschappelijke controlenorm = GC = verplicht toe te passen norm voor
uitvoering bedrijfsrevisor en/of accountant (= beroepsbeoefenaars) van
- Externe controle in kmo’s en kleine vzw’s ; entiteiten niet onderworpen aan
verplichte controle door bedrijfsrevisor-commissaris
- Controles in kader wettelijke opdrachten toevertrouwd aan bedrijfsrevisoren
en accountants
ISA’s (International Standards on Auditing) enkel als GC niet genoeg zegt:
uitgebreidere regels
Voor kmo’s en vzw’s is GC genoeg
+ dia 4 ppt les 1
2 Cijferberoepen
Bedrijfsrevisor
Gecertificeerde accountant
2.1 Bedrijfsrevisor
= vrij beroep, doet wettelijke controle jaarrekening als commissaris en andere
wettelijke occasionele opdrachten of contractuele opdrachten
2.1.1 Opdracht van algemeen belang
Wettelijke en contractuele opdrachten en gerechtelijke expertises
Alle opdrachten uitvoeren door wet opgelegd
Wettelijke opdrachten permanent uitgevoerd, vooral in kader van
commissarismandaat (wettelijke controle jaarrekening) en occasioneel
(wettelijke opdrachten)
2.1.2 Soorten interventies
Wettelijke en contractuele opdrachten: wettelijke opdrachten zijn permanente
controle-opdrachten (commissaris); occasionele opdrachten vb wettelijk
voorgeschreven controle bij inbreng in natura, …
Wettelijke permanente en occasionele opdrachten
Entiteiten schakelen bedrijfsrevisor in voor wettelijke controle jaarrekening
3
, Bedrijfsrevisor voert wettelijke opdrachten uit vb inbreng in natura, quasi-inbreng,
gedwongen verkoop van effecten, fusie, splitsing, ontbinding of omzetting van
vennsn,…
Bedrijfsrevisor moet certificeren dat financiële verslaggeving werd opgesteld
volgens toepassing referentiestelsel
Ook dat het getrouw beeld geeft van vermogen, fin toestand en resultaten
gecontroleerde entiteit over bepaald bj; dit als het van toepassing is en over de
jaarrekening gaat
Contractuele opdrachten
Vb waarderen venns, oordeel over tussentijds financieel overzicht vóór
leningaanvraag, uitvoeren overname-audit vóór mogelijke transactie en
gerechtelijk deskundigenonderzoek, verlenen advies problemen administratieve en
boekhoudkundige organisatie, oordeel kwaliteit niet-financiële info en
betrouwbaarheid
! onafhankelijkheidsregels ; sommige taken mogen niet uitgevoerd als ze
jaarrekening ook certificeren
2.1.3 Wie is verplicht commissaris te benoemen?
Venns of vzw/stichting die groot is als >2/3 criteria overschreden
jaargemiddelde van het aantal werknemers: 50
jaaromzet (excl. btw): 9.000.000 euro
balanstotaal: 4.500.000 euro
2 achtereenvolgende boekjaren moet het hetzelfde blijven voor het veranderd
gevolgen gaan in vanaf bj na bj waar meer dan 1 van criteria voor 2 de keer
werden overschreden of niet meer werden overschreden
Begin boekjaar? Cijfers schatten ter goeder trouw: kan dus al vanaf 1 ste jaar dat je
groot bent
ondernemingen opgenomen in verplichte consolidatie
ondernemingsraad is aangesteld
genoteerde kleine vennsn en kleine vennsn van openbaar belang
kan vrijwillig: vergroot fiscale transparantie
2.1.4 Duidelijk normenkader
Isa’s
GC
Normen
Audit overeenkomstig normen Belgisch normenkader volgens isa’s voor oordeel
jaarrekening
Dan GC: contractuele controle van kmo’s en kleine vzw’s => gedeelde
contractuele controle- en beoordelingsopdrachten en gedeelde wettelijk
voorbehouden opdrachten
4
1 Inleiding..............................................................................................................................3
2 Cijferberoepen....................................................................................................................3
2.1 Bedrijfsrevisor............................................................................................................................3
2.1.1 Opdracht van algemeen belang................................................................................................3
2.1.2 Soorten interventies.................................................................................................................3
2.1.3 Wie is verplicht commissaris te benoemen?............................................................................4
2.1.4 Duidelijk normenkader.............................................................................................................4
2.1.5 Toezicht op bedrijfsrevisoren...................................................................................................5
2.2 Gecertificeerde accountant.........................................................................................................5
3 Algemene principes............................................................................................................5
3.1 Evenredigheid.............................................................................................................................6
3.2 Onafhankelijkheid......................................................................................................................6
3.2.1 Onafhankelijke geesteshouding................................................................................................6
3.2.2 Objectieve onafhankelijkheid...................................................................................................6
3.2.3 Onafhankelijkheid aangetast?..................................................................................................6
3.2.4 Incompatibele diensten............................................................................................................6
3.2.5 Resultaatgebonden erelonen toegelaten? (= contingent fees).................................................7
3.2.6 Cooling off.................................................................................................................................7
3.3 Ethische regels – deontologie.....................................................................................................7
3.4 Vaste vertegenwoordiger...........................................................................................................7
3.5 Professioneel-kritische instelling................................................................................................7
3.6 Kwaliteitsgaranties.....................................................................................................................8
3.6.1 Permanente vorming................................................................................................................8
3.6.2 Toezicht opdrachtuitvoering.....................................................................................................8
4 Opdrachtaanvaarding.........................................................................................................8
4.1 Aanvaarding en behoud opdracht...............................................................................................9
4.2 Geen aanvaarding bij scope limitations of andere beperkingen..................................................9
4.3 Witwaswetgeving.......................................................................................................................9
4.4 Opdrachtbrief.............................................................................................................................9
4.5 Opvolging confrater..................................................................................................................10
4.6 Documentatie inzake aanvaarding............................................................................................10
5 Verschillende niveaus van zekerheid.................................................................................10
6 Volkomen controle...........................................................................................................11
6.1 Asserties/controledoelstellingen..............................................................................................11
6.2 Risico’s, controlebenadering, materieel belang........................................................................13
6.3 Overzicht audit-proces..............................................................................................................14
6.4 Materialiteit.............................................................................................................................15
6.4.1 Beperkingen eigen aan audit..................................................................................................15
6.4.2 Materialiteit............................................................................................................................15
6.4.3 Notie ‘gebruikers van financiële informatie’...........................................................................15
6.4.4 Notie ‘afwijking’......................................................................................................................16
6.4.5 Globale en specifieke materialiteit & uitvoeringsmaterialiteit...............................................16
6.4.6 Triviaal....................................................................................................................................17
6.4.7 Hoe materialiteit bepalen.......................................................................................................17
1
, 6.4.8 In welke fasen audit wordt begrip materialiteit toegepast?...................................................19
6.4.9 Boekjaar > of < 12 maanden...................................................................................................19
6.4.10 Materialiteit herzien als controle vordert.............................................................................19
6.5 Kennisname van de gecontroleerde..........................................................................................19
6.6 Risico-identificatie....................................................................................................................21
6.6.1 Risico-inschatting....................................................................................................................22
6.7 Hoe inspelen op ingeschatte risico’s.........................................................................................22
6.7.1 2 manieren om in te spelen op risico’s...................................................................................22
6.7.2 2 niveaus om in te spelen op risico’s......................................................................................23
6.7.3 Controlewerkzaamheden gericht op ingeschatte risico’s.......................................................23
6.7.4 TOD of substantieve procedures............................................................................................24
6.8 Geïdentificeerde afwijkingen tijdens opdracht.........................................................................27
6.8.1 Inventaris van vastgestelde afwijkingen / fouten (AJE / RJE)..................................................27
6.8.2 Beoordelen vastgestelde afwijkingen / fouten (AJE / RJE)......................................................28
6.8.3 Tijdig communiceren met gecontroleerde.............................................................................28
6.9 Hoe controlebevindingen rapporteren?....................................................................................28
6.9.1 Basis voor het oordeel............................................................................................................28
6.9.2 Aangepast oordeel..................................................................................................................28
6.9.3 Paragraaf ter benadrukking van bepaalde aangelegenheden en paragraaf inzake overige
aangelegenheden............................................................................................................................29
6.9.4 Verslag over financiële overzichten........................................................................................29
6.9.5 Ter vergelijking opgenomen informatie (Overeenkomstige cijfers)........................................30
7 Beoordeling – NIET KENNEN..............................................................................................30
7.1 Beperkte mate van zekerheid...................................................................................................31
7.2 Uit te voeren controlewerkzaamehden....................................................................................31
7.2.1 Verwerven van inzicht............................................................................................................32
7.2.2 Planning..................................................................................................................................32
7.2.3 Uitvoering...............................................................................................................................33
7.3 Evalueren assurance-informatie verkregen uitgevoerde werkzaamheden................................34
2
,Samenvatting auditing (externe controle)
Drie onderdelen
• Externe controle-proces
• Technische uitdiepingen
• Thematische uitdiepingen, tools & templates
1 Inleiding
Gemeenschappelijke controlenorm = GC = verplicht toe te passen norm voor
uitvoering bedrijfsrevisor en/of accountant (= beroepsbeoefenaars) van
- Externe controle in kmo’s en kleine vzw’s ; entiteiten niet onderworpen aan
verplichte controle door bedrijfsrevisor-commissaris
- Controles in kader wettelijke opdrachten toevertrouwd aan bedrijfsrevisoren
en accountants
ISA’s (International Standards on Auditing) enkel als GC niet genoeg zegt:
uitgebreidere regels
Voor kmo’s en vzw’s is GC genoeg
+ dia 4 ppt les 1
2 Cijferberoepen
Bedrijfsrevisor
Gecertificeerde accountant
2.1 Bedrijfsrevisor
= vrij beroep, doet wettelijke controle jaarrekening als commissaris en andere
wettelijke occasionele opdrachten of contractuele opdrachten
2.1.1 Opdracht van algemeen belang
Wettelijke en contractuele opdrachten en gerechtelijke expertises
Alle opdrachten uitvoeren door wet opgelegd
Wettelijke opdrachten permanent uitgevoerd, vooral in kader van
commissarismandaat (wettelijke controle jaarrekening) en occasioneel
(wettelijke opdrachten)
2.1.2 Soorten interventies
Wettelijke en contractuele opdrachten: wettelijke opdrachten zijn permanente
controle-opdrachten (commissaris); occasionele opdrachten vb wettelijk
voorgeschreven controle bij inbreng in natura, …
Wettelijke permanente en occasionele opdrachten
Entiteiten schakelen bedrijfsrevisor in voor wettelijke controle jaarrekening
3
, Bedrijfsrevisor voert wettelijke opdrachten uit vb inbreng in natura, quasi-inbreng,
gedwongen verkoop van effecten, fusie, splitsing, ontbinding of omzetting van
vennsn,…
Bedrijfsrevisor moet certificeren dat financiële verslaggeving werd opgesteld
volgens toepassing referentiestelsel
Ook dat het getrouw beeld geeft van vermogen, fin toestand en resultaten
gecontroleerde entiteit over bepaald bj; dit als het van toepassing is en over de
jaarrekening gaat
Contractuele opdrachten
Vb waarderen venns, oordeel over tussentijds financieel overzicht vóór
leningaanvraag, uitvoeren overname-audit vóór mogelijke transactie en
gerechtelijk deskundigenonderzoek, verlenen advies problemen administratieve en
boekhoudkundige organisatie, oordeel kwaliteit niet-financiële info en
betrouwbaarheid
! onafhankelijkheidsregels ; sommige taken mogen niet uitgevoerd als ze
jaarrekening ook certificeren
2.1.3 Wie is verplicht commissaris te benoemen?
Venns of vzw/stichting die groot is als >2/3 criteria overschreden
jaargemiddelde van het aantal werknemers: 50
jaaromzet (excl. btw): 9.000.000 euro
balanstotaal: 4.500.000 euro
2 achtereenvolgende boekjaren moet het hetzelfde blijven voor het veranderd
gevolgen gaan in vanaf bj na bj waar meer dan 1 van criteria voor 2 de keer
werden overschreden of niet meer werden overschreden
Begin boekjaar? Cijfers schatten ter goeder trouw: kan dus al vanaf 1 ste jaar dat je
groot bent
ondernemingen opgenomen in verplichte consolidatie
ondernemingsraad is aangesteld
genoteerde kleine vennsn en kleine vennsn van openbaar belang
kan vrijwillig: vergroot fiscale transparantie
2.1.4 Duidelijk normenkader
Isa’s
GC
Normen
Audit overeenkomstig normen Belgisch normenkader volgens isa’s voor oordeel
jaarrekening
Dan GC: contractuele controle van kmo’s en kleine vzw’s => gedeelde
contractuele controle- en beoordelingsopdrachten en gedeelde wettelijk
voorbehouden opdrachten
4
