51
LES 7: DIAGNOSTIEK
1. Radiologische interpretatie
- Optimale omstandigheden om beelden te bekijken
- Begrijpen van aard en limitatie van 2D-beelden
- Kritische beoordeling van beelden
- Waarom het beeld genomen werd
- Hoe het beeld tot stand is gekomen met de beeldreceptor
- Hoe het beeld er moet uit zien
- Beoordeling van radiografische techniek en beeldontwikkeling
- Welke anatomische structuren worden er getoond
- Kennis van normale (röntgen)anatomie en pathologie
- Systematische aanpak: volledige radiografie en specifieke laesies beschrijven
- Vergelijking met eerdere beelden
1.1. Interpretatie van OPG
, 52
2. CARIËS EN RESTAURATIES BEOORDELEN
Met RX kan je een laesie wel detecteren maar niet de cariësactiviteit beoordelen, dus geen diagnose stellen! Occlusale,
secundaire (onder vulling) en posterieure proximale cariës ziet men best via bitewings, terwijl anterieure proximale cariës best via
een periapicale RX mits paralleltechniek opgemerkt wordt (klinische diagnose is hier vaak wel al duidelijk genoeg).
2.1. BEOORDELEN VAN CARIËS
Verschillende vormen van cariës laesies:
A: kleine cariës op tand 25 en 26
B: grotere cariës op tand 36 en 46
→ let ook op de pulpastenen in
pulpa van tand 45, 46 en 47
C: cariës op tand 25D en
secundaire cariës op tand 26D
D: cariës op tand 36 waarvan D
uitgebreid en M minder uitgebreid
E: zeer uitgebreide cariës op tand
36 met nog intacte glazuurkap,
cariës op tand 26 occlusaal
F: sec cariës op tand 15D, wortel
cariës op 47 M → let ook op de
overhangende vulling op tand 46D
, 53
Moeilijkheden:
1) RESIDUELE CARIËS
Radiolucentie van residuele cariës onder vulling op tand 35, onmogelijk om te
beoordelen of laesie inactief of actief is. Best ook dat we dergelijke laesies opvolgen.
2) RADIODENSITEIT VAN ADHESIEVE RESTAURATIES
Tand 24 en 25: composietvullingen, hierbij is het vaak moeilijk te beoordelen of er
al dan niet cariës onder zit gezien de radiolucentie lijkt op die van dentine.
Tand 26: metalen kroon met daarrond keramisch materiaal (VMK kroon).
Tand 36 en 37: vermoedelijk wel secundaire cariës onder de composietvullingen,
en anders kan dit gewoon een laag bonding of zelfs lucht zijn maar zeker opvolgen.
3) CERVICALE BURN-OUT OF CERVICALE TRANSLUSCENTIE
Artefact op RX door anatomie van onze tanden maar ook doordat onze stralen
tegengehouden worden door glazuur, dentine alsook het bot en wortel onderaan
en dan ligt hiertussen een zone waar stralen gemakkelijk doorheen gaan en dus
niet geattenueert worden. Zo lijkt het dat de cervicale randen opgebrand worden
terwijl deze er wel degelijk zijn. Het doet zich vaak voor op meerdere elementen
en ook vooral thv van de PM (wortelcariës daarentegen komt maar op 1 tand)
Tand 16: wortelcariës op GCG, is nog makkelijk te onderscheiden van burn-out
4) DENTINEVERANDERINGEN ONDER RESTAURATIES
De dentine veranderingen onder (vaak metalen) restauraties merk je op
als radio opake zones doordat de metalen zink en tin ionen vrijzetten onder
het dentine en deze volgen de S-vorm van het dentinetubuli.
, 54
Enkele problemen:
Ø RX tegenover klinische diagnose: cariës laesies meestal groter klinisch dan op RX
Ø RX moeilijker cavitatie te bepalen: hoe dieper in dentine, hoe meer kans op cavitatie (> 1/3 diep = restauratief herstel?)
Ø RX toestel of beeldreceptor angulatie: kan laesie in glazuur doen lijken alsof ze in dentine zit
Ø RX superimpositie: moeilijk om buccolinguale uitbreiding te boordelen, afstand tussen laesie en pulpahoorn in te schatten,
glazuurlaesie of cariës naast restauratie vast te stellen
, 55
2.2. BEOORDELEN VAN RESTAURATIES
Belangrijkste kenmerken van restauratie op RX hierbij:
− Type en radiodensiteit van materiaal
− Overcontouring
− Overhangende randen
− Ondervullling of omgekeerde randen
− Aanwezigheid van contactpunten
− Adaptatie van restauratief materiaal aan de caviteitsbodem
− Marginale randaanpassing van gegoten restauraties
− Pulpabeschermende materialen of adhesieven (aanwezigheid en radiodensiteit)
Belangrijkste kenmerken van onderliggende tand op RX hierbij:
− Secundaire of residuele cariës
− Radio-opake schaduw van tin en zink ionen uit metalen restauraties
− Grootte van pulpakamer
− Interne resorptie
− Aanwezigheid van wortelkanaalvullingsmateriaal in de pulpakamer
− Aanwezigheid en positie van pinnetjes/stiften
A: overcontouring op tand 17 en 46, wortelcariës op tand 47M
B: geen contactpunt op tand 36 en 37, wortelcariës op 26D
C: ondervulling op tand 16
D: Randspleet van amalgaamvulling met parapulpaire pinnen in
het dentine om vulling vast te houden op tand 36
Enkele problemen bij beoordelen restauraties:
Ø RX toestel of beeldreceptor angulatie: kan laesie in bepaalde hoeken doen bedekken met de vulling die erbovenop ligt
Ø Zelfs met goede angulatie nog overlap: foutieve diagnose dat er geen cariës aanwezig is doordat vulling deze bedekt
, 56
2.3. Volgorde van interpretatie van bitewing voor cariës en restauraties
LES 7: DIAGNOSTIEK
1. Radiologische interpretatie
- Optimale omstandigheden om beelden te bekijken
- Begrijpen van aard en limitatie van 2D-beelden
- Kritische beoordeling van beelden
- Waarom het beeld genomen werd
- Hoe het beeld tot stand is gekomen met de beeldreceptor
- Hoe het beeld er moet uit zien
- Beoordeling van radiografische techniek en beeldontwikkeling
- Welke anatomische structuren worden er getoond
- Kennis van normale (röntgen)anatomie en pathologie
- Systematische aanpak: volledige radiografie en specifieke laesies beschrijven
- Vergelijking met eerdere beelden
1.1. Interpretatie van OPG
, 52
2. CARIËS EN RESTAURATIES BEOORDELEN
Met RX kan je een laesie wel detecteren maar niet de cariësactiviteit beoordelen, dus geen diagnose stellen! Occlusale,
secundaire (onder vulling) en posterieure proximale cariës ziet men best via bitewings, terwijl anterieure proximale cariës best via
een periapicale RX mits paralleltechniek opgemerkt wordt (klinische diagnose is hier vaak wel al duidelijk genoeg).
2.1. BEOORDELEN VAN CARIËS
Verschillende vormen van cariës laesies:
A: kleine cariës op tand 25 en 26
B: grotere cariës op tand 36 en 46
→ let ook op de pulpastenen in
pulpa van tand 45, 46 en 47
C: cariës op tand 25D en
secundaire cariës op tand 26D
D: cariës op tand 36 waarvan D
uitgebreid en M minder uitgebreid
E: zeer uitgebreide cariës op tand
36 met nog intacte glazuurkap,
cariës op tand 26 occlusaal
F: sec cariës op tand 15D, wortel
cariës op 47 M → let ook op de
overhangende vulling op tand 46D
, 53
Moeilijkheden:
1) RESIDUELE CARIËS
Radiolucentie van residuele cariës onder vulling op tand 35, onmogelijk om te
beoordelen of laesie inactief of actief is. Best ook dat we dergelijke laesies opvolgen.
2) RADIODENSITEIT VAN ADHESIEVE RESTAURATIES
Tand 24 en 25: composietvullingen, hierbij is het vaak moeilijk te beoordelen of er
al dan niet cariës onder zit gezien de radiolucentie lijkt op die van dentine.
Tand 26: metalen kroon met daarrond keramisch materiaal (VMK kroon).
Tand 36 en 37: vermoedelijk wel secundaire cariës onder de composietvullingen,
en anders kan dit gewoon een laag bonding of zelfs lucht zijn maar zeker opvolgen.
3) CERVICALE BURN-OUT OF CERVICALE TRANSLUSCENTIE
Artefact op RX door anatomie van onze tanden maar ook doordat onze stralen
tegengehouden worden door glazuur, dentine alsook het bot en wortel onderaan
en dan ligt hiertussen een zone waar stralen gemakkelijk doorheen gaan en dus
niet geattenueert worden. Zo lijkt het dat de cervicale randen opgebrand worden
terwijl deze er wel degelijk zijn. Het doet zich vaak voor op meerdere elementen
en ook vooral thv van de PM (wortelcariës daarentegen komt maar op 1 tand)
Tand 16: wortelcariës op GCG, is nog makkelijk te onderscheiden van burn-out
4) DENTINEVERANDERINGEN ONDER RESTAURATIES
De dentine veranderingen onder (vaak metalen) restauraties merk je op
als radio opake zones doordat de metalen zink en tin ionen vrijzetten onder
het dentine en deze volgen de S-vorm van het dentinetubuli.
, 54
Enkele problemen:
Ø RX tegenover klinische diagnose: cariës laesies meestal groter klinisch dan op RX
Ø RX moeilijker cavitatie te bepalen: hoe dieper in dentine, hoe meer kans op cavitatie (> 1/3 diep = restauratief herstel?)
Ø RX toestel of beeldreceptor angulatie: kan laesie in glazuur doen lijken alsof ze in dentine zit
Ø RX superimpositie: moeilijk om buccolinguale uitbreiding te boordelen, afstand tussen laesie en pulpahoorn in te schatten,
glazuurlaesie of cariës naast restauratie vast te stellen
, 55
2.2. BEOORDELEN VAN RESTAURATIES
Belangrijkste kenmerken van restauratie op RX hierbij:
− Type en radiodensiteit van materiaal
− Overcontouring
− Overhangende randen
− Ondervullling of omgekeerde randen
− Aanwezigheid van contactpunten
− Adaptatie van restauratief materiaal aan de caviteitsbodem
− Marginale randaanpassing van gegoten restauraties
− Pulpabeschermende materialen of adhesieven (aanwezigheid en radiodensiteit)
Belangrijkste kenmerken van onderliggende tand op RX hierbij:
− Secundaire of residuele cariës
− Radio-opake schaduw van tin en zink ionen uit metalen restauraties
− Grootte van pulpakamer
− Interne resorptie
− Aanwezigheid van wortelkanaalvullingsmateriaal in de pulpakamer
− Aanwezigheid en positie van pinnetjes/stiften
A: overcontouring op tand 17 en 46, wortelcariës op tand 47M
B: geen contactpunt op tand 36 en 37, wortelcariës op 26D
C: ondervulling op tand 16
D: Randspleet van amalgaamvulling met parapulpaire pinnen in
het dentine om vulling vast te houden op tand 36
Enkele problemen bij beoordelen restauraties:
Ø RX toestel of beeldreceptor angulatie: kan laesie in bepaalde hoeken doen bedekken met de vulling die erbovenop ligt
Ø Zelfs met goede angulatie nog overlap: foutieve diagnose dat er geen cariës aanwezig is doordat vulling deze bedekt
, 56
2.3. Volgorde van interpretatie van bitewing voor cariës en restauraties
