SAMENVATTING: RELIGIE,
ZINGEVING EN
LEVENSBESCHOUWING
(2DE SEMESTER 1BASW)
AMBER BALCAEN
,HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Waarom gaat RELIGIE vaak gepaard met GEWELD?
➔ Charly Hebdo:
o (moslimfundamentalisme) beledigen vs vrije menings uiting
o Cultuurbotsing ➔ cartoons betrekken kunst/cultuur → wapens=
cartoons/potloden
o Polariseren➔ discuties komen los → Islam ≠ aanslagen/terroristen
Geweld, bloed en religie hangt ergens samen
➔ Christendom
o Belangrijkste moment= de verijzenis
o Flagelanten= mensen die zichzelf geselen
→Filipijnen Goede Vrijdag
o Heiligen= martelaren
o Agressief onveilig gevoel, voor de franse revolutie
religie (christendom in onze cultuur) = het vaste punt➔
bekritiseerd na de franse revolutie door de
verlichtingsidealen ➔ Godsdienstvrijheid
o Oude (JUDITH) + nieuwe testament (JOHANNES de
Doperonthoofd door SALOMÉ) heeft een onthoofding.
o MONOTHEISME gaat gepaard met geweld.
o Er is een WAARHEID, bv een waarheidsuitspraak: “enkel God is God alle andere
Goden zijn vals”
o Christelijke moraal= de 10 geboden ➔ breuk met oude testament want:
OT: oog voor oog tand voor tand NT: de andere wang aanbieden=
naastenliefdegebod
• Waarom: Christendom: uiteindelijk zal het recht door God WEL
gesproken worden
1
,1.1. WAAROM RZL IN DE OPLEIDING?
• Niets is actueler dan religie
• Religie is een historisch-cultureel element die de mens bepaald (het is mensgericht)
• De impact van de Godsdienst kan meespelen in het maatschappelijk of individueel
disfunctioneren van een individu.
• In het latere beroep is reflecteren een basiscompetentie, wat enkel mogelijk is met een
verfijnde geest, RZL en filosofie spelen hier een grote rol in.
• Verlangen naar transcendentie
• Religie is beslissend voor ons zelfverstaan
WAT ALS HET GELOOF WANKELT?
Wat als het geloof wankelt? Leidt secularisatie dan automatisch tot immoraliteit?
Wanneer bij de christenen het gebouw van de religie in de 19de eeuw barsten begon te vertonen,
vreesde men dat het ongelovig zijn onmiddellijk met onethisch gedrag zou samengaan.
Een voorbeeld van dat wankelende geloof in God die de kernvraag van de religie blootlegt, is DE
LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR uit DE GEBROEDERS KARAMAZOW van FJODOR
DOSTOJEWSKI uit 1879-1880
1.2. DE LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR:
Over religie lopen de emoties hoog op, en op vandaag is er vooral kritiek op.
KERNVRAAG VAN DE RELIGIE (EN VAN DE CURSUS)
De kernvraag van religie gaat over het feit dat de mens gericht is op iets ‘heiligs’, iets ‘religieus’. De
kernvraag naar religie is aldus de vraag naar de mens zelf: zo is/was God een mogelijk antwoord op
de vraag van de mens naar zichzelf.
2
, Religie is een soort houvast. Bv. in de krant is de horoscoop populair bij jongeren, het is een
zekerheid in de chaos en beantwoord existentiële vragen.
WAT ALS HET GELOOF WANKELT?
Wat als het geloof wankelt? Leidt secularisatie dan automatisch tot immoraliteit?
Wanneer bij de christenen het gebouw van de religie in de 19de eeuw barsten begon te vertonen,
vreesde men dat het ongelovig zijn onmiddellijk met onethisch gedrag zou samengaan.
Een voorbeeld van dat wankelende geloof in God die de kernvraag van de religie blootlegt, is DE
LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR uit DE GEBROEDERS KARAMAZOW van FJODOR
DOSTOJEWSKI uit 1879-1880
CHRISTELIJKE ETHIEK EN LIJDEN
LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR:
Er zijn twee broers, Iwan en Aljosja, die een gesprek hebben over morele en religieuze kwesties.
Iwan drukt zijn twijfels uit die hij voelt t.a.v. de christelijke ethiek, terwijl zijn broer op het punt staat
monnik te worden. Het wringt bij Iwan dat je volgens de christelijke ethiek van de mensheid moet
houden, hij begrijpt het niet omdat de mensen elkaar zo veel gruweldaden en ellende geven
(moorden, oorlogen, …) vooral op als het op kinderen slaat, die niets hebben gedaan om dit te
verdienen.
IWAN: GERECHTIGHEID: NU
Iwan wil een wereld die van alle kwaad bevrijd is, maar weigert zich te troosten met vage beloftes,
de gerechtigheid die Godsdienst belooft wil hij hier en nu.
ALJOSJA: CHRISTUS DE VERLOSSER
Aljosja verwijst dan naar CHRISTUS die al het lijden van de wereld op zich neemt en deze ook van
het kwaad en de ellende verlost. CHRISTUS is de redder van de wereld.
DE GROOTINQUISITEUR
Iwan verteld de legende van de grootinquisiteur, als poging om te antwoorden op de vraag of
CHRISTUS inderdaad de verlossing aan de mensen geleerd heeft, een poging waarin Iwan de
advocaat van de duivel zal spelen.
Het vindt zich plaats in de 16de eeuw in Sevilla ten tijde van de inquisitie, in die benarde tijd laat hij
CHRISTUS terug op aarde neer dalen, de mensen herkennen hem en CHRISTUS brengt een
volkstoeloop teweeg, ook wekt hij een dood kind tot leven.
“WAAROM KOM JE ONS STOREN?”
Als de 90-jarige grootinquisiteur hem opmerkt, laat hij CHRISTUS opsluiten en de inquisiteur houd
een monoloog voor de stilzwijgende CHRISTUS . Voor hem is de komst van CHRISTUS storend. De
grootinquisiteur gelooft dat Jezus het in zich had de mensen redding te brengen.
3
ZINGEVING EN
LEVENSBESCHOUWING
(2DE SEMESTER 1BASW)
AMBER BALCAEN
,HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Waarom gaat RELIGIE vaak gepaard met GEWELD?
➔ Charly Hebdo:
o (moslimfundamentalisme) beledigen vs vrije menings uiting
o Cultuurbotsing ➔ cartoons betrekken kunst/cultuur → wapens=
cartoons/potloden
o Polariseren➔ discuties komen los → Islam ≠ aanslagen/terroristen
Geweld, bloed en religie hangt ergens samen
➔ Christendom
o Belangrijkste moment= de verijzenis
o Flagelanten= mensen die zichzelf geselen
→Filipijnen Goede Vrijdag
o Heiligen= martelaren
o Agressief onveilig gevoel, voor de franse revolutie
religie (christendom in onze cultuur) = het vaste punt➔
bekritiseerd na de franse revolutie door de
verlichtingsidealen ➔ Godsdienstvrijheid
o Oude (JUDITH) + nieuwe testament (JOHANNES de
Doperonthoofd door SALOMÉ) heeft een onthoofding.
o MONOTHEISME gaat gepaard met geweld.
o Er is een WAARHEID, bv een waarheidsuitspraak: “enkel God is God alle andere
Goden zijn vals”
o Christelijke moraal= de 10 geboden ➔ breuk met oude testament want:
OT: oog voor oog tand voor tand NT: de andere wang aanbieden=
naastenliefdegebod
• Waarom: Christendom: uiteindelijk zal het recht door God WEL
gesproken worden
1
,1.1. WAAROM RZL IN DE OPLEIDING?
• Niets is actueler dan religie
• Religie is een historisch-cultureel element die de mens bepaald (het is mensgericht)
• De impact van de Godsdienst kan meespelen in het maatschappelijk of individueel
disfunctioneren van een individu.
• In het latere beroep is reflecteren een basiscompetentie, wat enkel mogelijk is met een
verfijnde geest, RZL en filosofie spelen hier een grote rol in.
• Verlangen naar transcendentie
• Religie is beslissend voor ons zelfverstaan
WAT ALS HET GELOOF WANKELT?
Wat als het geloof wankelt? Leidt secularisatie dan automatisch tot immoraliteit?
Wanneer bij de christenen het gebouw van de religie in de 19de eeuw barsten begon te vertonen,
vreesde men dat het ongelovig zijn onmiddellijk met onethisch gedrag zou samengaan.
Een voorbeeld van dat wankelende geloof in God die de kernvraag van de religie blootlegt, is DE
LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR uit DE GEBROEDERS KARAMAZOW van FJODOR
DOSTOJEWSKI uit 1879-1880
1.2. DE LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR:
Over religie lopen de emoties hoog op, en op vandaag is er vooral kritiek op.
KERNVRAAG VAN DE RELIGIE (EN VAN DE CURSUS)
De kernvraag van religie gaat over het feit dat de mens gericht is op iets ‘heiligs’, iets ‘religieus’. De
kernvraag naar religie is aldus de vraag naar de mens zelf: zo is/was God een mogelijk antwoord op
de vraag van de mens naar zichzelf.
2
, Religie is een soort houvast. Bv. in de krant is de horoscoop populair bij jongeren, het is een
zekerheid in de chaos en beantwoord existentiële vragen.
WAT ALS HET GELOOF WANKELT?
Wat als het geloof wankelt? Leidt secularisatie dan automatisch tot immoraliteit?
Wanneer bij de christenen het gebouw van de religie in de 19de eeuw barsten begon te vertonen,
vreesde men dat het ongelovig zijn onmiddellijk met onethisch gedrag zou samengaan.
Een voorbeeld van dat wankelende geloof in God die de kernvraag van de religie blootlegt, is DE
LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR uit DE GEBROEDERS KARAMAZOW van FJODOR
DOSTOJEWSKI uit 1879-1880
CHRISTELIJKE ETHIEK EN LIJDEN
LEGENDE VAN DE GROOTINQUISITEUR:
Er zijn twee broers, Iwan en Aljosja, die een gesprek hebben over morele en religieuze kwesties.
Iwan drukt zijn twijfels uit die hij voelt t.a.v. de christelijke ethiek, terwijl zijn broer op het punt staat
monnik te worden. Het wringt bij Iwan dat je volgens de christelijke ethiek van de mensheid moet
houden, hij begrijpt het niet omdat de mensen elkaar zo veel gruweldaden en ellende geven
(moorden, oorlogen, …) vooral op als het op kinderen slaat, die niets hebben gedaan om dit te
verdienen.
IWAN: GERECHTIGHEID: NU
Iwan wil een wereld die van alle kwaad bevrijd is, maar weigert zich te troosten met vage beloftes,
de gerechtigheid die Godsdienst belooft wil hij hier en nu.
ALJOSJA: CHRISTUS DE VERLOSSER
Aljosja verwijst dan naar CHRISTUS die al het lijden van de wereld op zich neemt en deze ook van
het kwaad en de ellende verlost. CHRISTUS is de redder van de wereld.
DE GROOTINQUISITEUR
Iwan verteld de legende van de grootinquisiteur, als poging om te antwoorden op de vraag of
CHRISTUS inderdaad de verlossing aan de mensen geleerd heeft, een poging waarin Iwan de
advocaat van de duivel zal spelen.
Het vindt zich plaats in de 16de eeuw in Sevilla ten tijde van de inquisitie, in die benarde tijd laat hij
CHRISTUS terug op aarde neer dalen, de mensen herkennen hem en CHRISTUS brengt een
volkstoeloop teweeg, ook wekt hij een dood kind tot leven.
“WAAROM KOM JE ONS STOREN?”
Als de 90-jarige grootinquisiteur hem opmerkt, laat hij CHRISTUS opsluiten en de inquisiteur houd
een monoloog voor de stilzwijgende CHRISTUS . Voor hem is de komst van CHRISTUS storend. De
grootinquisiteur gelooft dat Jezus het in zich had de mensen redding te brengen.
3
