Samenvatting klinisch wetenschappelijk handelen: onderzoeksvaardigheden

Klinisch wetenschappelijk handelen: onderzoeksvaardigheden
Klinisch wetenschappelijk handelen: onderzoeksvaardigheden............................................................. 1
Hoofdstuk 1: Basisbegrippen................................................................................................................... 2
Wat is wetenschappelijk onderzoek?.................................................................................................. 2
Soorten onderzoek .............................................................................................................................. 2
Eisen aan een onderzoek..................................................................................................................... 3
Fasen in het onderzoeksproces ........................................................................................................... 5
Hoofdstuk 2: Onderzoeksplan ................................................................................................................. 6
De probleemstelling ............................................................................................................................ 6
Bepalen van de grondvorm ............................................................................................................... 10
Het onderzoeksontwerp.................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 3: steekproeftrekking .......................................................................................................... 13
Basisbegrippen .................................................................................................................................. 13
Soorten steekproeven ....................................................................................................................... 14
Aselecte steekproeven ...................................................................................................................... 14
Niet-theoretische selecte steekproef................................................................................................ 17
Theoretisch selecte steekproef ......................................................................................................... 17
Hoofdstuk 4: kwantitatief onderzoek via enquêtes .............................................................................. 19
Kwantitatieve onderzoeksmethode .................................................................................................. 19
Operationaliseren van kenmerken: van onderzoeksvraag naar enquête ......................................... 21
Een enquête opstellen ...................................................................................................................... 22
Betrouwbaarheid en validiteit van het dataverzamelingsinstrument .............................................. 24
Normering van tests .......................................................................................................................... 28

, Hoofdstuk 1: Basisbegrippen
Wat is wetenschappelijk onderzoek?
Wetenschappelijk onderzoek is niet
- Toevallige observaties (voorval in het dagelijkse leven)
- Diagnosestelling (systematische observaties)
Wetenschappelijk onderzoek is wel
- Systematische wijze
- Formuleren en beantwoorden van vragen
- In functie van beschrijven en verklaren van verschijnselen
- Deze begrijpen (+ zo nodig in te grijpen)
Wetenschappelijk onderzoek veronderstelt
- Onderzoek is doelgericht
- Doel: onderzoeksvragen over een onderwerp beantwoorden
- Probleemstelling op stellen over het onderwerp
- Systematisch te werk gaan
- Vooraf vastgelegd onderzoeksontwerp
- Dataverzameling en -analyse
- Twee basisvereisten: validiteit en betrouwbaarheid

 Onderzoek is een doelgericht proces waarbij men op een systematische manier op basis van een
onderzoeksontwerp, data verzamelt en analyseert, om op betrouwbare en geldige wijze
onderzoeksvragen te beantwoorden die deel uitmaken van een probleemstelling.

Soorten onderzoek
Doel
- Fundamenteel of zuiver of theoretische gericht onderzoek
o Theoretisch relevant
o Doel: kennisvermeerdering (algemeen geldende, universele principes ontwikkelen)
o Gaat vaak vooraf aan toegepast onderzoek (of wordt vertaald in de praktijk)
o Vaak door universiteiten of andere onderzoeksinstellingen
- Toegepast of praktijkgericht onderzoek
o Vaak pragmatisch relevant
o Vragen uit de praktijk beantwoorden
o Doel: beschrijven en verklaren van feiten en gebeurtenissen om ze eventueel te
veranderen (oplossingen)
o Vaak door organisaties, bedrijven of federale, regionale en lokale overheden
 Wanneer een onderzoeker zelf mee wordt betrokken in de uitvoering van zijn
aanbevelingen, spreekt men van actieonderzoek
 Onderscheid tussen fundamenteel en toegepast onderzoek niet strikt te maken
 Beide moeten volgens een wetenschappelijke aanpak worden gevoerd
 Zuiver onderzoek leidt (indirect) tot praktische toepassingen
 Beide moeten voldoen aan de eisen van validiteit en betrouwbaarheid
Grondvorm
- Kwantitatief onderzoek
o Onderzoek in de breedte (veel verschillende info, zonder er diep op in te gaan)
o Hoeveel-vragen => cijfermateriaal
o Statische analyses

,  Verbanden vinden tussen kenmerken
 Verschillen vinden tussen groepen
o Resultaten worden veralgemeend naar de populatie
- Kwalitatief onderzoek
o Onderzoek in de diepte (diep op een onderwerp in gaan): belevingen, ervaringen en
betekenisverleningen
o Hoe- of waaromvragen => levert taal
o Inhoudelijk geanalyseerd
 Vaak zeer kleine steekproef
 Vaak zeer heterogene groep
o Resultaten worden niet veralgemeend naar de populatie
 Beide grondvormen hebben een waarde en zijn complementair (vullen elkaar aan)
Tijdperspectief
- Cross-sectioneel of transversaal onderzoek
o Mensen worden eenmalig op een bepaald tijdsstip
onderzocht
o Beschrijven van ontwikkelingsgegevens
o Evolutie wordt zichtbaar door resultaten van
personen uit verschillende leeftijdsklassen te
vergelijken
o Tijdbesparend
- Longitudinaal onderzoek
o Langer doorheen de tijd: eenzelfde proefgroep
wordt onderzocht op verschillende tijdstippen
o Beschrijven van ontwikkelingsgegevens
o Evolutie wordt zichtbaar door meetgegevens over
een langere periode bij dezelfde personen te
vergelijken
o Tijdsintentsief
 Semi-longitudinaal of cohorte-sequentieel
 Trendonderzoek: herhaalde meting met
een andere doelgroep
 Panelonderzoek: herhaalde meting bij
dezelfde doelgroep
- Retrospectief onderzoek
o Blikt letterlijk terug in de tijd, verzamelen van info
uit het verleden
- Prospectief onderzoek
o Kijkt vooruit in de tijd
o Meerdere onderzoeken op verschillende tijdstippen, de resultaten probeert men
met elkaar te verbinden

Eisen aan een onderzoek
Wetenschappelijke eisen
- Het onderzoeksobject moet te meten zijn/zintuiglijk waarneembaar zijn
- Veronderstelling/hypothese moet falsifieerbaar of weerlegbaar zijn: een hypothese moet
doormiddel van een goed onderzoek kunnen worden bevestigd of weerlegd