Inhoud
Hoofdstuk 5: De huid..................................................................................................................1
5.1 Bouw en functies van de huid.....................................................................................................1
5.2 Epidermis.....................................................................................................................................1
5.3 Dermis.........................................................................................................................................2
5.4 Hypodermis.................................................................................................................................2
5.5 Huidskleur...................................................................................................................................3
Hoofdstuk 6: Het zenuwstelsel...................................................................................................5
6.1 Overzicht van de functie en structuur van het zenuwstelsel.......................................................5
6.2 Zenuwweefsel.............................................................................................................................6
6.3 Actiepotentialen..........................................................................................................................8
6.4 De synaps..................................................................................................................................10
6.5 Meninges...................................................................................................................................11
6.6 Cerebrospinaal vocht.................................................................................................................12
6.7 Hersenen...................................................................................................................................13
6.8 Ruggenmerg..............................................................................................................................19
6.9 Perifeer zenuwstelsel................................................................................................................20
6.1 0 Autonoom zenuwstelsel.........................................................................................................22
Hoofdstuk 7: Het hormonale stelsel........................................................................................23
7.1 Het werkingsmechanisme van het hormoonstelsel..................................................................23
7.2 Basiskennis over hormonale klieren en hun hormonen...........................................................24
7.3 Hypothalamus...........................................................................................................................26
7.4 De hypofyse...............................................................................................................................26
7.5 Schildklier..................................................................................................................................28
7.6 Bijschildklieren...........................................................................................................................29
7.7 Pancreas....................................................................................................................................29
7.8 Bijnieren....................................................................................................................................31
Hoofdstuk 8: Het hart- en bloedvatenstelsel...........................................................................32
8.1 De bloedsomloop......................................................................................................................33
8.2 De bouw van het hart................................................................................................................33
8.3 De werking van het hart............................................................................................................36
8.4 Bloedvaten................................................................................................................................39
8.5 Het bloed...................................................................................................................................44
, Hoofdstuk 5: De huid
5.1 Bouw en functies van de huid
Opbouw
Flexibel en zeer sterk
Bestaat uit 3 aparte weefsellagen:
Epidermis = dekweefsel
-> initiële barrière met buitenwereld
-> afgeschermd van dermis door basaal membraan
Dermis = bindweefsel
Hypodermis = vetweefsel
Weegt gemiddeld 5,5% van totale lichaamsgewicht
Dikte varieert: 0,5 mm aan oogleden tot 4 mm op de hielen
Oppervlakte tussen 1,5 en 2 m2
Pagina 28 tekeningen
Functies
1 Homeostase
2 Thermoregulatie
3 Bescherming tegen externe omgeving
4 Aanmaak vitamine D
5 Bescherming tegen uitdroging door vochtverlies
6 Sensatie van pijn, druk en temperatuur
5.2 Epidermis
Buitenste laag van de huid waarvan de bovenkant zichtbaar is met het blote oog. Het is
volledig opgebouwd uit dekweefsel, meer bepaald gekeratiniseerd meerlagig
plaveiselepitheel. Geen bloedvaten.
Celtypes
90% van cellen in epidermis zijn keratinocyten
-> produceren eiwit keratine
-> keratine blijft in cytosol van cellen zitten en maakt cellen harder, steviger en
waterafstotend
8% van cellen in epidermis zijn melanocyten
-> cellen met lange uitlopers
-> produceren pigment melanine en geven dit af aan keratinocyten
-> geel-rood of bruin-zwart pigment dat DNA van keratinocyten beschermt tegen
sterke uv-licht van de zon
1
,Lagen keratinocyten
1 Stratum basale
Bevat stamcellen die constant celdeling ondergaan en zo nieuwe keratinocyten
vormen, waardoor oude cellen naar boven geduwd worden
Wanneer oude cellen huidopp bereiken, zijn ze te ver van bloedafvoer in dermis
en sterven ze af
-> vernieuwing huid
Huid kan zichzelf niet herstellen na zware beschadiging
2 Stratum spinosus
3 Stratum granulosum
Keratinocyten ondergaan geprogrammeerde celdood = apoptose
-> cel verliest veel cytosol, maar behoudt keratine
4 Stratum lucidum
Voetzolen en handpalmen
5 Stratum corneum
25 tot 50 lagen extreem dunne dode keratinocyten
-> geen celkern meer
Cellen sterven constant af en worden vervangen door jongere cellen
Cel bereikt stratum corneum vanuit stratum basale in 7-10 dagen
Cellen blijven 2 weken in stratum corneum voor afsterving
5.3 Dermis
Of lederhuid is opgebouwd uit vast bindweefsel gevuld met collageen en elastinevezels.
Hierdoor is hij heel trekvast en elastisch. Er zijn weinig cellen aanwezig buiten fibroblasten,
macrofagen en adipocyten.
Opbouw lagen
Stratum reticulare of diepe dikke netvormige laag
Stratum papillare of dunne oppervlakkige lag
Algemene opbouw
Bevat veel bloedvaten
-> regulering temperatuur
-> temp te hoog? Bloedvaten gaan uitzetten = vasodilatatie
bloed kan warmte aan lichaamsopp afstaan
-> temp te laag? Bloedvaten gaan vernauwen = vasoconstrictie
bloed kan warmte beter behouden
Rijk aan zenuwcellen
-> gevoelig voor druk, fijne tast, temperatuur en pijn
-> huid heeft grote sensorfunctie
5.4 Hypodermis
Ligt onder de huid en maakt strikt genomen geen deel uit van de huid. Grens tussen
hypodermis en dermis is niet duidelijk te zien. hypodermis verankert de huid met de
2
, onderliggende botten of spieren. Het bestaat uit een combinatie van los bindweefsel en
vetweefsel en bevat veel bloedvaten. In vetweefsel liggen adipocyten waar vetten worden
opgeslagen.
Functies vetweefsel
1 Thermische isolatie
-> lichaamswarmte kunnen behouden
2 Plaats voor energieopslag
3 Stootkussentjes om inwendige organen te beschermen tegen uitwendig trauma
5.5 Huidskleur
Drie belangrijke pigmenten die huid kleur geven:
1 Melanine
Bruinzwart pigment dat de huid donker kleurt
Huidskleur is niet afhankelijk van aantal melanocyten want is bij iedereen ong
gelijk
Huidskleur wordt bepaald door activiteit van melanocyten en dus de
hoeveelheid melanine die ze produceren
Voordelen:
-> donkere huid: beter beschermt tegen uv-licht
-> lichte huid: er kan meer uv-licht door de huid, waardoor er meer vitamine D
wordt geproduceerd
2 Caroteen
Geeloranje pigment dat kleur geeft aan eigeel en wortelen
Wordt uit voeding gehaald in lichaam en omgezet in vitamine A
Overmaat aan caroteen wordt in stratum corneum en dermis opgeslagen
Grote hoeveelheden geven huid oranje kleur
3 Hemoglobine
Eiwit in rode bloedcellen dat we nodig hebben voor zuurstoftransport
Wanneer hemoglobine zuurstof bevat, heeft het een felrode kleur wat de huid
rozig kleur
Wanneer hemoglobine weinig zuurstof bevat, heeft het een donkerrode kleur
wat de huid een blauwe schijn geeft = cyanose
Aandoening
Bij geelzucht of icterus kan de huid geelgroen kleuren. Dit is het gevolg van opstapeling van
bilirubine, het afvalproduct van hemoglobine. De lever is verantwoordelijk voor uitscheiden
van bilirubine via de gal. Daarom is geelzucht vaak het gevolg van een leveraandoening.
3
Hoofdstuk 5: De huid..................................................................................................................1
5.1 Bouw en functies van de huid.....................................................................................................1
5.2 Epidermis.....................................................................................................................................1
5.3 Dermis.........................................................................................................................................2
5.4 Hypodermis.................................................................................................................................2
5.5 Huidskleur...................................................................................................................................3
Hoofdstuk 6: Het zenuwstelsel...................................................................................................5
6.1 Overzicht van de functie en structuur van het zenuwstelsel.......................................................5
6.2 Zenuwweefsel.............................................................................................................................6
6.3 Actiepotentialen..........................................................................................................................8
6.4 De synaps..................................................................................................................................10
6.5 Meninges...................................................................................................................................11
6.6 Cerebrospinaal vocht.................................................................................................................12
6.7 Hersenen...................................................................................................................................13
6.8 Ruggenmerg..............................................................................................................................19
6.9 Perifeer zenuwstelsel................................................................................................................20
6.1 0 Autonoom zenuwstelsel.........................................................................................................22
Hoofdstuk 7: Het hormonale stelsel........................................................................................23
7.1 Het werkingsmechanisme van het hormoonstelsel..................................................................23
7.2 Basiskennis over hormonale klieren en hun hormonen...........................................................24
7.3 Hypothalamus...........................................................................................................................26
7.4 De hypofyse...............................................................................................................................26
7.5 Schildklier..................................................................................................................................28
7.6 Bijschildklieren...........................................................................................................................29
7.7 Pancreas....................................................................................................................................29
7.8 Bijnieren....................................................................................................................................31
Hoofdstuk 8: Het hart- en bloedvatenstelsel...........................................................................32
8.1 De bloedsomloop......................................................................................................................33
8.2 De bouw van het hart................................................................................................................33
8.3 De werking van het hart............................................................................................................36
8.4 Bloedvaten................................................................................................................................39
8.5 Het bloed...................................................................................................................................44
, Hoofdstuk 5: De huid
5.1 Bouw en functies van de huid
Opbouw
Flexibel en zeer sterk
Bestaat uit 3 aparte weefsellagen:
Epidermis = dekweefsel
-> initiële barrière met buitenwereld
-> afgeschermd van dermis door basaal membraan
Dermis = bindweefsel
Hypodermis = vetweefsel
Weegt gemiddeld 5,5% van totale lichaamsgewicht
Dikte varieert: 0,5 mm aan oogleden tot 4 mm op de hielen
Oppervlakte tussen 1,5 en 2 m2
Pagina 28 tekeningen
Functies
1 Homeostase
2 Thermoregulatie
3 Bescherming tegen externe omgeving
4 Aanmaak vitamine D
5 Bescherming tegen uitdroging door vochtverlies
6 Sensatie van pijn, druk en temperatuur
5.2 Epidermis
Buitenste laag van de huid waarvan de bovenkant zichtbaar is met het blote oog. Het is
volledig opgebouwd uit dekweefsel, meer bepaald gekeratiniseerd meerlagig
plaveiselepitheel. Geen bloedvaten.
Celtypes
90% van cellen in epidermis zijn keratinocyten
-> produceren eiwit keratine
-> keratine blijft in cytosol van cellen zitten en maakt cellen harder, steviger en
waterafstotend
8% van cellen in epidermis zijn melanocyten
-> cellen met lange uitlopers
-> produceren pigment melanine en geven dit af aan keratinocyten
-> geel-rood of bruin-zwart pigment dat DNA van keratinocyten beschermt tegen
sterke uv-licht van de zon
1
,Lagen keratinocyten
1 Stratum basale
Bevat stamcellen die constant celdeling ondergaan en zo nieuwe keratinocyten
vormen, waardoor oude cellen naar boven geduwd worden
Wanneer oude cellen huidopp bereiken, zijn ze te ver van bloedafvoer in dermis
en sterven ze af
-> vernieuwing huid
Huid kan zichzelf niet herstellen na zware beschadiging
2 Stratum spinosus
3 Stratum granulosum
Keratinocyten ondergaan geprogrammeerde celdood = apoptose
-> cel verliest veel cytosol, maar behoudt keratine
4 Stratum lucidum
Voetzolen en handpalmen
5 Stratum corneum
25 tot 50 lagen extreem dunne dode keratinocyten
-> geen celkern meer
Cellen sterven constant af en worden vervangen door jongere cellen
Cel bereikt stratum corneum vanuit stratum basale in 7-10 dagen
Cellen blijven 2 weken in stratum corneum voor afsterving
5.3 Dermis
Of lederhuid is opgebouwd uit vast bindweefsel gevuld met collageen en elastinevezels.
Hierdoor is hij heel trekvast en elastisch. Er zijn weinig cellen aanwezig buiten fibroblasten,
macrofagen en adipocyten.
Opbouw lagen
Stratum reticulare of diepe dikke netvormige laag
Stratum papillare of dunne oppervlakkige lag
Algemene opbouw
Bevat veel bloedvaten
-> regulering temperatuur
-> temp te hoog? Bloedvaten gaan uitzetten = vasodilatatie
bloed kan warmte aan lichaamsopp afstaan
-> temp te laag? Bloedvaten gaan vernauwen = vasoconstrictie
bloed kan warmte beter behouden
Rijk aan zenuwcellen
-> gevoelig voor druk, fijne tast, temperatuur en pijn
-> huid heeft grote sensorfunctie
5.4 Hypodermis
Ligt onder de huid en maakt strikt genomen geen deel uit van de huid. Grens tussen
hypodermis en dermis is niet duidelijk te zien. hypodermis verankert de huid met de
2
, onderliggende botten of spieren. Het bestaat uit een combinatie van los bindweefsel en
vetweefsel en bevat veel bloedvaten. In vetweefsel liggen adipocyten waar vetten worden
opgeslagen.
Functies vetweefsel
1 Thermische isolatie
-> lichaamswarmte kunnen behouden
2 Plaats voor energieopslag
3 Stootkussentjes om inwendige organen te beschermen tegen uitwendig trauma
5.5 Huidskleur
Drie belangrijke pigmenten die huid kleur geven:
1 Melanine
Bruinzwart pigment dat de huid donker kleurt
Huidskleur is niet afhankelijk van aantal melanocyten want is bij iedereen ong
gelijk
Huidskleur wordt bepaald door activiteit van melanocyten en dus de
hoeveelheid melanine die ze produceren
Voordelen:
-> donkere huid: beter beschermt tegen uv-licht
-> lichte huid: er kan meer uv-licht door de huid, waardoor er meer vitamine D
wordt geproduceerd
2 Caroteen
Geeloranje pigment dat kleur geeft aan eigeel en wortelen
Wordt uit voeding gehaald in lichaam en omgezet in vitamine A
Overmaat aan caroteen wordt in stratum corneum en dermis opgeslagen
Grote hoeveelheden geven huid oranje kleur
3 Hemoglobine
Eiwit in rode bloedcellen dat we nodig hebben voor zuurstoftransport
Wanneer hemoglobine zuurstof bevat, heeft het een felrode kleur wat de huid
rozig kleur
Wanneer hemoglobine weinig zuurstof bevat, heeft het een donkerrode kleur
wat de huid een blauwe schijn geeft = cyanose
Aandoening
Bij geelzucht of icterus kan de huid geelgroen kleuren. Dit is het gevolg van opstapeling van
bilirubine, het afvalproduct van hemoglobine. De lever is verantwoordelijk voor uitscheiden
van bilirubine via de gal. Daarom is geelzucht vaak het gevolg van een leveraandoening.
3
