EFFECTIEVE INTERVENTIES BIJ BURN-OUT 3091 1
Effectieve Interventies bij Burn-out: Belang van Lichaam
én Geest
Naam: Nica Pepers
Studentnummer: 509707
Tutor: Taarique Debidin
Instituut voor psychologie, Faculteit der Sociale Wetenschappen
Erasmus Universiteit Rotterdam
Het aantal mensen dat last ervaart van burn-out klachten is de laatste jaren sterk toegenomen.
Voor de geestelijke gezondheidszorg is het van belang om te onderzoeken hoe burn-out op de
meest effectieve wijze behandeld kan worden. Het doel van dit artikel is om verschillende
empirische studies naar behandeling bij burn-out klachten te vergelijken, en op basis van onder
andere methodologische kwaliteit, te beoordelen. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen
fysiologische en cognitieve interventies. De wetenschappelijke bevindingen die in dit
literatuuronderzoek naar voren komen lijken aan te tonen dat effectieve behandeling van burn-
out klachten afhankelijk is van zowel lichamelijke als geestelijke aspecten. Hierbij heeft
fysieke activiteit voornamelijk ook een preventieve functie. Grootschalig vervolgonderzoek
naar preventie en naar hoe fysieke en cognitieve interventies het best gecombineerd kunnen
worden voor effectieve behandeling is nodig om een beter inzicht te verkrijgen in de beste
behandelwijze van burn-out en werk-gerelateerde stress.
Werk-gerelateerde psychologische stress, staat sinds 1975 ook wel bekend als burn-
out (Maslach & Jackson, 1981, geciteerd in Bretland & Thorsteinsson, 2015). Vandaag de dag
is het zo dat de huidige toename van globalisering en technologische ontwikkeling in de
wereld gepaard gaat met een waarneembare groei van werknemers en studenten met burn-out
klachten. Een aanzienlijke hoeveelheid, geschat op zo’n 22% van de mentale
gezondheidsproblemen, is tegenwoordig werk-gerelateerd (de Vries, Claessens, van Hooff,
Geurts, van den Bossche & Kompier, 2015). In een literatuurverslag waarin 16 studies over
academische burn-out zijn meegenomen, is ook duidelijk geworden dat in Europa 10 tot 15%
van de adolescenten last heeft van school burn-out en dit over de jaren reeds is gegroeid. Naar
verwachting van de World Health Organisation (WHO) zal burn-out binnen tien jaar zelfs
, EFFECTIEVE INTERVENTIES BIJ BURN-OUT 3091 2
gerapporteerd worden als globale pandemie (Nash 2013, geciteerd in Bretland &
Thorsteinsson, 2015). Deze toename bij zowel werk als academische burn-out kan o.a.
verklaard worden doordat de werkdruk alsmaar toeneemt en de scheidslijn tussen werk en
thuis meer vervaagd wegens constante bereikbaarheid. Hierdoor kunnen mensen sneller
overprikkeld raken. Wanneer deze overprikkeling te lang aanhoudt kan dit dus burn-out of
stress-gerelateerde klachten met zich meebrengen als gevolg (Walburg, 2014).
Burn-out wordt gedefinieerd als een psychologische aandoening die ontstaat door
langdurige blootstelling aan interpersoonlijke stressoren op de werkvloer. De symptomen zijn
onder te verdelen aan de hand van een driedimensionaal model. De uitputtingsdimensie wordt
gekarakteriseerd door energiegebrek, uitputting, verzwakking en vermoeidheid. De tweede
dimensie, die eerst bekend stond als depersonalisatie wordt nu ook wel de cynische dimensie
genoemd. Dit uit zich voornamelijk door prikkelbaar gedrag, een verlies van idealisme en
negatieve of ongepaste houdingen jegens cliënten en collega’s. De laatste dimensie wordt
gekenmerkt door inefficiëntie. In deze dimensie is vooral sprake van een afname van
productiviteit en prestatie, een lage werkmoraal en het onvermogen om met complexe
situaties om te gaan (Maslach & Leiter, 2016). Naast deze negatieve consequenties is burn-out
ook positief geassocieerd met een afname van cognitief functioneren en zelfvertrouwen en
een verhoogd risico op depressie en suïcidaliteit (Cheung & Li, 2019).
In het verleden is er voornamelijk onderzoek gedaan naar burn-out vanuit de
organisatorische psychologie. Hierbij lag de focus vrijwel consequent op de organisatorische
context van de werknemer en niet op de hoeveelheid ervaren stress of fysieke kenmerken. Dit
terwijl er de afgelopen jaren steeds meer bewijs is gevonden voor de rol die fysieke activiteit
speelt als een remedie tegen mentale gezondheidsproblemen (Naczenski, de Vries, van Hooff
& Kompier, 2017). Uit recent onderzoek blijkt dan ook dat een gebrek aan fysieke activiteit
een risicofactor is voor burn-out (Cheung & Li, 2019). Op basis van deze informatie is het
belangrijk dat er specifieker wordt gekeken naar sport-gerelateerde interventieprogramma’s.
In de huidige literatuur is er nog steeds geen concreet antwoord op de vraag wat het
beste werkt bij burn-out klachten. Echter, in een wereld waarin de technologische
ontwikkelingen en werkdruk naar verwachting alleen nog maar zullen stijgen, is het van
belang om zo veel mogelijk juiste informatie te verzamelen over hoe werk-gerelateerde stress
verschijnselen het best verholpen kunnen worden. Hierbij is het specifiek voor alle
werkgevers en de geestelijke gezondheidszorg relevant om te weten wat de meest effectieve
behandelwijze is. In dit literatuurverslag wordt dan ook getracht antwoord te geven op de
volgende vraag: Welke interventies kunnen worden toegepast om burn-out klachten te
Effectieve Interventies bij Burn-out: Belang van Lichaam
én Geest
Naam: Nica Pepers
Studentnummer: 509707
Tutor: Taarique Debidin
Instituut voor psychologie, Faculteit der Sociale Wetenschappen
Erasmus Universiteit Rotterdam
Het aantal mensen dat last ervaart van burn-out klachten is de laatste jaren sterk toegenomen.
Voor de geestelijke gezondheidszorg is het van belang om te onderzoeken hoe burn-out op de
meest effectieve wijze behandeld kan worden. Het doel van dit artikel is om verschillende
empirische studies naar behandeling bij burn-out klachten te vergelijken, en op basis van onder
andere methodologische kwaliteit, te beoordelen. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen
fysiologische en cognitieve interventies. De wetenschappelijke bevindingen die in dit
literatuuronderzoek naar voren komen lijken aan te tonen dat effectieve behandeling van burn-
out klachten afhankelijk is van zowel lichamelijke als geestelijke aspecten. Hierbij heeft
fysieke activiteit voornamelijk ook een preventieve functie. Grootschalig vervolgonderzoek
naar preventie en naar hoe fysieke en cognitieve interventies het best gecombineerd kunnen
worden voor effectieve behandeling is nodig om een beter inzicht te verkrijgen in de beste
behandelwijze van burn-out en werk-gerelateerde stress.
Werk-gerelateerde psychologische stress, staat sinds 1975 ook wel bekend als burn-
out (Maslach & Jackson, 1981, geciteerd in Bretland & Thorsteinsson, 2015). Vandaag de dag
is het zo dat de huidige toename van globalisering en technologische ontwikkeling in de
wereld gepaard gaat met een waarneembare groei van werknemers en studenten met burn-out
klachten. Een aanzienlijke hoeveelheid, geschat op zo’n 22% van de mentale
gezondheidsproblemen, is tegenwoordig werk-gerelateerd (de Vries, Claessens, van Hooff,
Geurts, van den Bossche & Kompier, 2015). In een literatuurverslag waarin 16 studies over
academische burn-out zijn meegenomen, is ook duidelijk geworden dat in Europa 10 tot 15%
van de adolescenten last heeft van school burn-out en dit over de jaren reeds is gegroeid. Naar
verwachting van de World Health Organisation (WHO) zal burn-out binnen tien jaar zelfs
, EFFECTIEVE INTERVENTIES BIJ BURN-OUT 3091 2
gerapporteerd worden als globale pandemie (Nash 2013, geciteerd in Bretland &
Thorsteinsson, 2015). Deze toename bij zowel werk als academische burn-out kan o.a.
verklaard worden doordat de werkdruk alsmaar toeneemt en de scheidslijn tussen werk en
thuis meer vervaagd wegens constante bereikbaarheid. Hierdoor kunnen mensen sneller
overprikkeld raken. Wanneer deze overprikkeling te lang aanhoudt kan dit dus burn-out of
stress-gerelateerde klachten met zich meebrengen als gevolg (Walburg, 2014).
Burn-out wordt gedefinieerd als een psychologische aandoening die ontstaat door
langdurige blootstelling aan interpersoonlijke stressoren op de werkvloer. De symptomen zijn
onder te verdelen aan de hand van een driedimensionaal model. De uitputtingsdimensie wordt
gekarakteriseerd door energiegebrek, uitputting, verzwakking en vermoeidheid. De tweede
dimensie, die eerst bekend stond als depersonalisatie wordt nu ook wel de cynische dimensie
genoemd. Dit uit zich voornamelijk door prikkelbaar gedrag, een verlies van idealisme en
negatieve of ongepaste houdingen jegens cliënten en collega’s. De laatste dimensie wordt
gekenmerkt door inefficiëntie. In deze dimensie is vooral sprake van een afname van
productiviteit en prestatie, een lage werkmoraal en het onvermogen om met complexe
situaties om te gaan (Maslach & Leiter, 2016). Naast deze negatieve consequenties is burn-out
ook positief geassocieerd met een afname van cognitief functioneren en zelfvertrouwen en
een verhoogd risico op depressie en suïcidaliteit (Cheung & Li, 2019).
In het verleden is er voornamelijk onderzoek gedaan naar burn-out vanuit de
organisatorische psychologie. Hierbij lag de focus vrijwel consequent op de organisatorische
context van de werknemer en niet op de hoeveelheid ervaren stress of fysieke kenmerken. Dit
terwijl er de afgelopen jaren steeds meer bewijs is gevonden voor de rol die fysieke activiteit
speelt als een remedie tegen mentale gezondheidsproblemen (Naczenski, de Vries, van Hooff
& Kompier, 2017). Uit recent onderzoek blijkt dan ook dat een gebrek aan fysieke activiteit
een risicofactor is voor burn-out (Cheung & Li, 2019). Op basis van deze informatie is het
belangrijk dat er specifieker wordt gekeken naar sport-gerelateerde interventieprogramma’s.
In de huidige literatuur is er nog steeds geen concreet antwoord op de vraag wat het
beste werkt bij burn-out klachten. Echter, in een wereld waarin de technologische
ontwikkelingen en werkdruk naar verwachting alleen nog maar zullen stijgen, is het van
belang om zo veel mogelijk juiste informatie te verzamelen over hoe werk-gerelateerde stress
verschijnselen het best verholpen kunnen worden. Hierbij is het specifiek voor alle
werkgevers en de geestelijke gezondheidszorg relevant om te weten wat de meest effectieve
behandelwijze is. In dit literatuurverslag wordt dan ook getracht antwoord te geven op de
volgende vraag: Welke interventies kunnen worden toegepast om burn-out klachten te
