Samenvatting financiële ken- en stuurgetallen. Hoofdstuk 6 en 9.
Hoofdstuk 6. Werkkapitaal beheer.
Paragraaf 6.1.Voorraad beheer.
Voorraden vergen investeringen en brengen kosten met zich mee. Het aanhouden van
voorraden veroorzaakt opslagkosten in de vorm van magazijnkosten,
financieringskosten en in sommige gevallen ook kosten van bederf of veroudering. Er
moeten dus wel voordelen tegenover staan, anders zou men zich deze kosten kunnen
besparen door geen voorraden aan te houden. Het belangrijkste voordeel betreft de
ontkoppelingsfunctie met betrekking tot de verschillende fasen in het productieproces.
Het aanleggen en aanhouden van voorraden brengt kosten met zich mee. We werken
dit uit voor een handelsonderneming. Een handelsonderneming koopt goederen in,
slaat deze op en verkoopt ze weer. Het plaatsen van inkooporders veroorzaakt
bestelkosten. De bestelkosten worden bij elke nieuwe order opnieuw gemaakt en
worden nauwelijks beïnvloed door de omvang van de order. Het is daarom voordelig om
zo weinig mogelijk orders te plaatsen. Minder orders betekent echter een grotere
omvang van de order en dit leidt tot voorraad vorming. Hoe hoger de voorraad des te
hoger de opslagkosten. Opslagkosten en bestelkosten bewegen zich dus tegengesteld,
waardoor er sprake is van een optimaliseringsvraagstuk. De ordergrootte waarbij het
totaal van de bestelkosten en de opslagkosten minimaal is, wordt de optimale
ordergrootte genoemd. We kunnen de optimale ordergrootte berekenen met de
volgende formule.
Q = Optimale ordergrootte
D = Totale afzet per periode
F = Bestelkosten per order
C = Opslagkosten per stuk per periode
Dit is de formule van camp.
In het voorgaande hebben we nog geen rekening gehouden met de levertijd van een
order. Een nieuwe order moet geplaatst worden voordat de voorraad op is, anders is de
voorraad voortijdig uitgeput en kan er gedurende enige tijd niet aan afnemers worden
geleverd. Het voorraadniveau waarbij een nieuwe order geplaatst moet worden, heet
het bestelniveau. Het bestelniveau kan als volgt worden berekend.
Bestelniveau: afzet per dag x levertijd order.
,In de praktijk is de afzet per dag nooit elke dag gelijk. De afzet is de ene dag hoger en
de volgende dag weer lager. Ook de levertijd van een order is nooit precies hetzelfde.
Met andere woorden: er is sprake van onzekerheid. Onzekerheid beïnvloedt het
bestelniveau. Er dient immers rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat de
afzet per dag hoger is dan gebruikelijk en met de mogelijkheden dat de levertijd langer
is dan gebruikelijk.
Het verschil tussen het bestelniveau met onzekerheid en het bestelniveau zonder
onzekerheid heet de veiligheidsvoorraad. Indien tijdens de levertijd van de order de
afzet gelijk is aan de gemiddelde afzet en de levertijd gemiddeld is, dan is de voorraad
bij levering van de order gelijk aan de veiligheidsvoorraad. De veiligheidsvoorraad blijft
dus over. De functie van de veiligheidsvoorraad is uitsluitend het opvangen van een
hoger dan gemiddelde afzet tijdens de levertijd van een nieuwe order. Gemiddeld
gezien is de veiligheidsvoorraad dus permanent aanwezig. De opslagkosten per
periode nemen door de aanwezigheid van een veiligheidsvoorraad toe met een bedrag
gelijk aan:
Toename opslagkosten: veiligheidsvoorraad x opslagkosten per
stuk.
Hoewel we in het voorgaande de voorraadproblematiek hebben beperkt tot de
handelsonderneming, hebben we hiermee in een productiebedrijf ook te maken, zowel
voor grondstoffen als gerede producten. Voor voorraden en bestellingen van
grondstoffen is de problematiek volledig vergelijkbaar met de handelsonderneming.
Voor de productie in series van eindproductengelden eigenlijk dezelfde uitgangspunten.
In plaats van bestelkosten spreken we dan van instelkosten, de kosten die gemaakt
moeten worden om de productie van een serie voor te bereiden. In plaats van levertijd
van een order nemen we dan de productietijd van een nieuwe serie en in plaats van
optimale ordergrootte spreken we dan over de optimale seriegrootte.
Dit wordt toegepast in de volgende twee formules.
Q = Optimale ordergrootte
D = Totale afzet per periode
F = Instelkosten per order
C = Opslagkosten per stuk per periode
Bestelniveau: afzet per dag x productietijd order.
, De formule van camp is gebaseerd op een nogal theoretische situatie die in de praktijk
niet vaak zou worden aangetroffen. Niettemin zal de formule in een aantal gevallen
zeker gebruik kunnen worden om een indicatie te verkrijgen van de optimale
ordergrootte.
Het op voorraad houden van grote aantallen kant-enklare producten voldoet steeds
minder aan de vraag van klanten naar maatwerkproducten. De moderne logistiek streeft
naar het uitbannen van voorraden. Hiervoor zijn slimme concepten bedacht, die
gebaseerd zijn op vergaande samenwerking in de keten: van oer producent van
grondstoffen tot de aflevering van het eindproduct aan de klant. Het meest vergaande
concept is just-in-time(JIT) levering. Hierbij worden goederen pas geleverd op het
moment dat ze nodig zijn in de volgende stap van het productie proces.
De mate waarin een onderneming erin slaagt om een goed voorraadbeheer te voeren
komt tot uitdrukking in een kengetal, de omzetsnelheid van de voorraad. Bij een
handelsonderneming gaat de berekening als volgt:
Inkoopwaarde van de omzet
Omzetsnelheid van de voorraad: ------------------------------------
Gemiddelde voorraad
De omzetsnelheid van de voorraad geeft aan hoe vaak de gemiddelde aanwezige
voorraad in een jaar wordt verkocht. Een lage waarde van de omzetsnelheid duidt erop
dat de goederen lange tijd op voorraad liggen. Een hoge waarde duidt op een korte
voorraadtijd. Bij toepassing van JIT zal de omzetsnelheid heel erg hoog zijn.
Paragraaf 6.2. Debiteurenbeheer.
Debiteuren ontstaan indien de onderneming aan haar afnemers een leverancierskrediet
verleent. De afnemer betaalt de geleverde goederen of diensten niet onmiddellijk.
Hierdoor kijft de onderneming een vordering op haar afnemer, die onder de post
debiteuren op de balans verschijnt. Het verlenen van leverancierskrediet verhoogt de
vermogensbehoefte van de onderneming. Daarnaast brengt het ook kosten met zich
mee, administratie kosten en incasso kosten. Dit zijn belangrijke nadelen. Tocht wordt
door ondernemingen op grote schaal op rekening verkocht. De eerste reden is omdat
concurrenten het ook doen. Daarnaast klinkt ‘Koop nu, betaal later’ heel aantrekkelijk.
Hierdoor wordt er veel meer verkocht.
Indien een onderneming leverancierskrediet verleent, moeten betalingsvoorwaarden
worden vastgesteld. Er moet een krediettermijn (of betalingstermijn) worden
vastgesteld. Dit is de termijn waarbinnen de afnemer de vordering moet betalen.
Aangezien het later ontvangen van betalingen ongunstig is voor de onderneming in
verband met de tijdswaarde van geld, zal zij trachten een deel van haar afnemers toch
te verleiden tot eerdere betaling door bij snelle betaling korting toe te staan. Deze
korting mag op het factuursbedrag in mindering worden gebracht bij betaling binnen een
vastgesteld aantal dagen: de kortingstermijn.
Hoofdstuk 6. Werkkapitaal beheer.
Paragraaf 6.1.Voorraad beheer.
Voorraden vergen investeringen en brengen kosten met zich mee. Het aanhouden van
voorraden veroorzaakt opslagkosten in de vorm van magazijnkosten,
financieringskosten en in sommige gevallen ook kosten van bederf of veroudering. Er
moeten dus wel voordelen tegenover staan, anders zou men zich deze kosten kunnen
besparen door geen voorraden aan te houden. Het belangrijkste voordeel betreft de
ontkoppelingsfunctie met betrekking tot de verschillende fasen in het productieproces.
Het aanleggen en aanhouden van voorraden brengt kosten met zich mee. We werken
dit uit voor een handelsonderneming. Een handelsonderneming koopt goederen in,
slaat deze op en verkoopt ze weer. Het plaatsen van inkooporders veroorzaakt
bestelkosten. De bestelkosten worden bij elke nieuwe order opnieuw gemaakt en
worden nauwelijks beïnvloed door de omvang van de order. Het is daarom voordelig om
zo weinig mogelijk orders te plaatsen. Minder orders betekent echter een grotere
omvang van de order en dit leidt tot voorraad vorming. Hoe hoger de voorraad des te
hoger de opslagkosten. Opslagkosten en bestelkosten bewegen zich dus tegengesteld,
waardoor er sprake is van een optimaliseringsvraagstuk. De ordergrootte waarbij het
totaal van de bestelkosten en de opslagkosten minimaal is, wordt de optimale
ordergrootte genoemd. We kunnen de optimale ordergrootte berekenen met de
volgende formule.
Q = Optimale ordergrootte
D = Totale afzet per periode
F = Bestelkosten per order
C = Opslagkosten per stuk per periode
Dit is de formule van camp.
In het voorgaande hebben we nog geen rekening gehouden met de levertijd van een
order. Een nieuwe order moet geplaatst worden voordat de voorraad op is, anders is de
voorraad voortijdig uitgeput en kan er gedurende enige tijd niet aan afnemers worden
geleverd. Het voorraadniveau waarbij een nieuwe order geplaatst moet worden, heet
het bestelniveau. Het bestelniveau kan als volgt worden berekend.
Bestelniveau: afzet per dag x levertijd order.
,In de praktijk is de afzet per dag nooit elke dag gelijk. De afzet is de ene dag hoger en
de volgende dag weer lager. Ook de levertijd van een order is nooit precies hetzelfde.
Met andere woorden: er is sprake van onzekerheid. Onzekerheid beïnvloedt het
bestelniveau. Er dient immers rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat de
afzet per dag hoger is dan gebruikelijk en met de mogelijkheden dat de levertijd langer
is dan gebruikelijk.
Het verschil tussen het bestelniveau met onzekerheid en het bestelniveau zonder
onzekerheid heet de veiligheidsvoorraad. Indien tijdens de levertijd van de order de
afzet gelijk is aan de gemiddelde afzet en de levertijd gemiddeld is, dan is de voorraad
bij levering van de order gelijk aan de veiligheidsvoorraad. De veiligheidsvoorraad blijft
dus over. De functie van de veiligheidsvoorraad is uitsluitend het opvangen van een
hoger dan gemiddelde afzet tijdens de levertijd van een nieuwe order. Gemiddeld
gezien is de veiligheidsvoorraad dus permanent aanwezig. De opslagkosten per
periode nemen door de aanwezigheid van een veiligheidsvoorraad toe met een bedrag
gelijk aan:
Toename opslagkosten: veiligheidsvoorraad x opslagkosten per
stuk.
Hoewel we in het voorgaande de voorraadproblematiek hebben beperkt tot de
handelsonderneming, hebben we hiermee in een productiebedrijf ook te maken, zowel
voor grondstoffen als gerede producten. Voor voorraden en bestellingen van
grondstoffen is de problematiek volledig vergelijkbaar met de handelsonderneming.
Voor de productie in series van eindproductengelden eigenlijk dezelfde uitgangspunten.
In plaats van bestelkosten spreken we dan van instelkosten, de kosten die gemaakt
moeten worden om de productie van een serie voor te bereiden. In plaats van levertijd
van een order nemen we dan de productietijd van een nieuwe serie en in plaats van
optimale ordergrootte spreken we dan over de optimale seriegrootte.
Dit wordt toegepast in de volgende twee formules.
Q = Optimale ordergrootte
D = Totale afzet per periode
F = Instelkosten per order
C = Opslagkosten per stuk per periode
Bestelniveau: afzet per dag x productietijd order.
, De formule van camp is gebaseerd op een nogal theoretische situatie die in de praktijk
niet vaak zou worden aangetroffen. Niettemin zal de formule in een aantal gevallen
zeker gebruik kunnen worden om een indicatie te verkrijgen van de optimale
ordergrootte.
Het op voorraad houden van grote aantallen kant-enklare producten voldoet steeds
minder aan de vraag van klanten naar maatwerkproducten. De moderne logistiek streeft
naar het uitbannen van voorraden. Hiervoor zijn slimme concepten bedacht, die
gebaseerd zijn op vergaande samenwerking in de keten: van oer producent van
grondstoffen tot de aflevering van het eindproduct aan de klant. Het meest vergaande
concept is just-in-time(JIT) levering. Hierbij worden goederen pas geleverd op het
moment dat ze nodig zijn in de volgende stap van het productie proces.
De mate waarin een onderneming erin slaagt om een goed voorraadbeheer te voeren
komt tot uitdrukking in een kengetal, de omzetsnelheid van de voorraad. Bij een
handelsonderneming gaat de berekening als volgt:
Inkoopwaarde van de omzet
Omzetsnelheid van de voorraad: ------------------------------------
Gemiddelde voorraad
De omzetsnelheid van de voorraad geeft aan hoe vaak de gemiddelde aanwezige
voorraad in een jaar wordt verkocht. Een lage waarde van de omzetsnelheid duidt erop
dat de goederen lange tijd op voorraad liggen. Een hoge waarde duidt op een korte
voorraadtijd. Bij toepassing van JIT zal de omzetsnelheid heel erg hoog zijn.
Paragraaf 6.2. Debiteurenbeheer.
Debiteuren ontstaan indien de onderneming aan haar afnemers een leverancierskrediet
verleent. De afnemer betaalt de geleverde goederen of diensten niet onmiddellijk.
Hierdoor kijft de onderneming een vordering op haar afnemer, die onder de post
debiteuren op de balans verschijnt. Het verlenen van leverancierskrediet verhoogt de
vermogensbehoefte van de onderneming. Daarnaast brengt het ook kosten met zich
mee, administratie kosten en incasso kosten. Dit zijn belangrijke nadelen. Tocht wordt
door ondernemingen op grote schaal op rekening verkocht. De eerste reden is omdat
concurrenten het ook doen. Daarnaast klinkt ‘Koop nu, betaal later’ heel aantrekkelijk.
Hierdoor wordt er veel meer verkocht.
Indien een onderneming leverancierskrediet verleent, moeten betalingsvoorwaarden
worden vastgesteld. Er moet een krediettermijn (of betalingstermijn) worden
vastgesteld. Dit is de termijn waarbinnen de afnemer de vordering moet betalen.
Aangezien het later ontvangen van betalingen ongunstig is voor de onderneming in
verband met de tijdswaarde van geld, zal zij trachten een deel van haar afnemers toch
te verleiden tot eerdere betaling door bij snelle betaling korting toe te staan. Deze
korting mag op het factuursbedrag in mindering worden gebracht bij betaling binnen een
vastgesteld aantal dagen: de kortingstermijn.
