Samenvatting Methodiek en Vaardigheden: Fixatie

Verpleegkundige methodiek en vaardigheden: zorg bij fysieke fixatie

1 Fysieke fixatie: een vorm van vrijheidsbeperking
- Dikwijls geen onderscheid gemaakt tussen fysieke fixatie en vrijheidsbeperkende
maatregelen
- Een vrijheidsbeperkende maatregel
o Echt een veel ruimer begrip en omvat fysieke fixatie
o Direct als indirect op de persoon toegepast kunnen worden
- Fysieke fixatie
o Slechts de handelingen die direct op de persoon worden toegepast
o “Elke handelingsmethode, materiaal of uitrusting aan of in de buurt van het lichaam
van de persoon met de opzettelijke bedoeling dat de persoon deze niet kan
verwijderen en die de bewegingsvrijheid beperkt”
- Zorgprofessionals passen fysieke fixatie toe  vanuit de intentie om de zorgontvanger te
gaan beschermen waardoor dit door hen niet altijd wordt gezien als een maatregel die
zorgontvanger in zijn vrijheid beperkt.


2 Wanneer fixeren
2.1 Mythes
- Mythe 1: ‘Ouderen hebben een hogere kans om te vallen en om zichzelf ernstig te
verwonden en dienen daarom gefixeerd te worden’
o De aanwezigheid van een valrisico bij zorgontvangers, een reden voor
verpleegkundigen om die zorgontvanger te fixeren
o Recente studies tonen echter aan dat fysieke fixatie geen goede interventie is in het
vermijden van valincidenten bij 65- plussers of het behandelen van sterke onrust
o Fixatie bij een valrisicp is niet aangewezen
 Door het vastbinden  spieren worden minder gebruikt en vermindert de
balans ook
 Onderzoek toont aan  verminderen van heupgordels niet leidt tot meer
valpartijen met ernstige letsels
 Het risico op ernstige letsels bij vallen worden overschat
 Er zijn veel menselijkere maatregelen om vallen te voorkomen
- Mythe 2: ‘Het omvat vooral een morele taak om patiënten van schade te beschermen, en
dus door gebruik van fixatiemateriaal’
o Toch is het gebruik van fysieke fixatie op zich geen ongevaarlijke maatregel.
o Het is dus mogelijk dat het fixeren van zorgontvangers meer schade veroorzaakt dan
dat je de zorgontvanger er mee beschermt.
- Mythe 3: ‘Indien individuen en instellingen niet adequaat zouden fixeren, kan men
wettelijk vervolgd worden’
o Naast het feit dat er verschillende risicosituaties bestaan, zijn er nog enkele andere
redenen
 Indien je zorgontvanger niet fixeerde, je kon vervolgd worden voor
nalatigheid
o In hun onderzoek wezen zij er echter op dat de rechtszaken vooral voorkwamen uit
ondeskundig aanbrengen van fixatiemateriaal.
- Mythe 4: ‘Bejaarde patiënten vinden het niet erg om gefixeerd te worden.’
o De zorgontvangers negatieve gevoelens hadden over hun ervaring met fysieke
fixatie.
o Wat voor de ene beleefd wordt als fysieke fixatie hoeft niet noodzakelijk voor
iedereen zo beleefd.

, - Mythe 5: ‘Fixeren is nodig wegens te weinig personeel.’
o Er werd sneller werd gefixeerd wanneer een hulpverlener voor meerdere
zorgontvangers moest zorgen.
o Wanneer een zorgontvanger gefixeerd is  regelmatige tijdstippen de
zorgontvanger en fixatiemateriaal gaan controleren
o Het fixeren van zorgontvangers zal dus leiden tot een werkdrukverhoging.
- Mythe 6: ‘Er zijn geen alternatieven voorhanden wat betreft fixatie.’
o Een laatste reden dat verpleegkundigen zorgontvangers fixeren is door een gebrek
aan alternatieven
o De laatste jaren worden er steeds meer inspanningen gedaan om het gebruik van
fysieke fixatie in te perken door gebruik te maken van alternatieven.
o Zeggen dat er dus geen alternatieven voor handen zijn, klopt niet.

2.2 Fysieke fixatie in de beroepgerelateerde wetgeving
- Voor fysieke fixatie wordt er in ons rechtssysteem geen apart wettelijk kader voorzien.
o Wel valt deze thematiek onder de noemer van beveiligingsmaatregelen
- Deze beveiligingsmaatregelen worden onder meer geregeld door de wetgeving op de
verpleegkunde, en de wet op de patiëntenrechten
2.3 Principes bij gebruik van fysieke fixatie
- Ingeval van een noodsituatie  noodzakelijk zijn dat de verpleegkundige onmiddellijk een
vrijheidsbeperkende maatregel moet toepassen
- Naast de regelgeving uit de wetgeving zijn onderstaande principes bij het gebruik van fysieke
fixatie belangrijk
o De toepassing moet uitzonderlijk, weloverwogen en gemotiveerd zijn. Elke fixatie
veronderstelt een individuele beoordeling van de keuze van materiaal. De vrijheid
mag niet sterker beperkt worden dan noodzakelijk is. Kies altijd voor de minst
restrictieve vorm van fixatie.
o Het juiste fixatiemiddel gebruiken, afhankelijk van de toestand van de zorgontvanger
en de reden van fixatie.
o Bij elke vorm van fixatie dient een aangepaste procedure te worden voorzien voor
het snel kunnen ongedaan maken van de fixatie (bv. vaste opbergplaats voor
magneetsloten, schaar).
o Het fixatiemiddel dient door de verpleegkundige met technische zorgvuldigheid te
worden toegepast (correct gebruik) en geobserveerd op slijtage.
o Fixatie veronderstelt maximale controle en dus verhoogd verpleegkundig toezicht
gezien de zorgontvanger in zijn vrijheid is beperkt en afhankelijk wordt voor
ondersteuning van de ADL behoeften.
 Controleer hoe de zorgontvanger fysiek en emotioneel op de fixatie reageert
en voorzie ondersteuning en begeleiding
 Zorg voor maximaal comfort
 Zorg voor regelmatig toezicht en controle van:
 de vitale parameters
 beweging, gevoel, bloeddoorstroming/pulsaties t.h.v. de fixatie,
 persoonlijke behoefte (toiletbezoek, voeding, vocht),
 het fixatiemateriaal