2. Autisme spectrum stoornissen
Historiek
De pioniers:
- Jean-Marc Gaspard Itard (˚1774, Frankrijk)
• Grondlegger van de spreek- en hooropvoeding van kinderen met een auditieve
beperking.
• Vertrok sterk vanuit het sensualisme (= stroming in de wetenschap die uitging vanuit
het standpunt dat je leert door ervaring en dus vanuit die ervaring door het gebruik van
je zintuigen, kun je overgaan naar het leren van abstract denken.)
• Auteur van ‘Rapports sur le sauvage de l’Aveyron (1807) waarin hij zijn opvoedings- en
onderwijsmethodes van het zogenaamd ‘wolvenkind’ toelicht.
- Henry Maudsley (˚1835, Verenigd Koninkrijk)
• Gevalstudies van psychotische kinderen (= verliezen van het contact met de
werkelijkheid, hallucinaties, waanbeelden).
• Oprichter van een hospitaal voor accute psychiatrische aandoeningen.
• Auteur van het boek ‘Pathology and Physiology of the Mind’ (1867)
- Paul Eugen Bleuler (˚1857, Zwitserland)
• Pionier in de beschrijving van psychische aandoeningen waaronder de aandoening
‘schizofrenie’.
• Eerste die het woord autisme in de wetenschap en wereld lanceert.
• Auteur van het boek ‘Lehrbuch der Psychiatrie’ (1916).
• Brengt ook de term ‘autisme’ in de wetenschap verwijzend naar de Griekse term ‘autos’
(= het in zichzelf gekeerd zijn).
2 belangrijkste pioniers:
- Leo Kanner (˚1894, Oostenrijk-Hongarije) -> kinderen en de relatie met hun moeder
• Emigreert tijdens WO1 naar de VS.
• Start de afdeling ‘kinderpsychiatrie’ op aan de John Hopkins Hospital in Baltimore.
• Auteur van het artikel ‘Autistic Disturbances of Affective Contact’ (1943).
• Introduceert de term ‘infantiel autisme’ (= kinderen die een heel specifiek
gedragspatroon vertonen (1943)).
- Hans Asperger (˚1906, Oostenrijk) -> jongeren (overintelligent in bepaald domein)
• Introduceert de term ‘autistische psychopathie’ (1938).
• Auteur van het artikel ‘Die ‘Autistischen Psychopaten’ im Kindersalter’.
• Beschrijving van jongeren als zogenaamd ‘kleine professoren’ met piekvaardigheden
(= splintervaardigheden).
• Pas in 1981 wordt door de Britse onderzoekster Lorna Wing het concept ‘Syndroom van
Asperger’ gelanceerd (wordt niet meer gebruikt).
Leo Kanner beschrijft de kinderen uit zijn onderzoek als:
- Autistisch eenzelvig (= op jezelf gericht zijn, in jezelf gekeerd zijn)
- Weerstandig tegen verandering
- Getalenteerd met piekvaardigheden
Hans Asperger beschrijft zijn ‘kleine professoren’ als jongeren met:
- Sterke tot gefixeerde belangstelling voor bepaalde thema’s
- Sterk verbaal, maar hierbij gericht op bepaalde thema’s
- Weinig empathisch vermogen
- Vaak motorisch onhandig
, Begripsomschrijving (terminologie)
- Voorkeursformulering: personen met autisme
- Formulering volgens DSM5 (2013 – 2014): autismespectrumstoornis
-> DSM5 = verwijst naar een groot interessant boek, hierin staan alle mogelijke
psychiatrische problemen beschreven. Uitgebracht door een Amerikaanse vereniging
van psychiaters. (5e editie) Er zijn dingen uit verdwenen (verliefd op hetzelfde
geslacht), maar ook zaken bijgekomen (ADHD).
- Formulering volgens ICD-10 (2019): Pervasive developmental disorder -> ‘child autism’
-> ICD-10 = een boek dat is uitgegeven door de Wereldgezondheidsorganisatie
(10e editie) Hierin staat een hele lijst van beschrijvingen van zogenaamde
aandoeningen die sterk gelinkt zijn aan het functioneren van de persoon, in welke
mate de persoon gehinderd wordt in zijn functioneren.
Begripsomschrijving (classificatie)
Kenmerken zoals beschreven in DSM-5 (2014)
A. Persisterende deficiënties in de sociale communicatie en sociale interactie en de
uiteenlopende situaties
1. deficiënties in de sociaal-emotionele wederkerigheid (wederzijdse interesse)
2. deficiënties in het non-verbale communicatieve gedrag dat gebruikt wordt voor
sociale interactie
3. deficiënties in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties
B. Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten
1. stereotype of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak
2. hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, inflexibel gehecht zijn aan routine of
geritualiseerde patronen van verbaal of non-verbaal gedrag
3. zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn
4. hyper- of hyporeactiviteit op zintuiglijke prikkels of ongewone belangstelling voor
zintuiglijke aspecten van de omgeving.
C. De symptomen moeten aanwezig zijn in de vroege ontwikkelingsperiode (maar kunnen
soms pas volledig manifest worden wanneer de sociale eisen de begrensde vermogens
overstijgen, of kunnen worden gemaskeerd door op latere leeftijd aangeleerde
strategieën)
D. De symptomen veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het
sociale en beroepsmatige functioneren of het functioneren op andere belangrijke
terreinen.
E. De stoornissen kunnen niet beter worden verklaard door een verstandelijke beperking
of een globale ontwikkelingsachterstand
Etiologie
Onderzoek wordt beïnvloed door de tijdsgeest
- Maatschappelijke tendensen?
- Welke doelgroepen werpen zich in de kijker?
- Welke vraagstellingen vloeien hieruit voort?
Jaren 1940 – 1950 – Cf. Leo Kanner
- Vroegkinderlijke ervaringen + relaties met de ouders
-> Hij stelt vast dat vroegkinderlijke ervaringen bepalend zijn voor het ontwikkelen van
Autisme
Historiek
De pioniers:
- Jean-Marc Gaspard Itard (˚1774, Frankrijk)
• Grondlegger van de spreek- en hooropvoeding van kinderen met een auditieve
beperking.
• Vertrok sterk vanuit het sensualisme (= stroming in de wetenschap die uitging vanuit
het standpunt dat je leert door ervaring en dus vanuit die ervaring door het gebruik van
je zintuigen, kun je overgaan naar het leren van abstract denken.)
• Auteur van ‘Rapports sur le sauvage de l’Aveyron (1807) waarin hij zijn opvoedings- en
onderwijsmethodes van het zogenaamd ‘wolvenkind’ toelicht.
- Henry Maudsley (˚1835, Verenigd Koninkrijk)
• Gevalstudies van psychotische kinderen (= verliezen van het contact met de
werkelijkheid, hallucinaties, waanbeelden).
• Oprichter van een hospitaal voor accute psychiatrische aandoeningen.
• Auteur van het boek ‘Pathology and Physiology of the Mind’ (1867)
- Paul Eugen Bleuler (˚1857, Zwitserland)
• Pionier in de beschrijving van psychische aandoeningen waaronder de aandoening
‘schizofrenie’.
• Eerste die het woord autisme in de wetenschap en wereld lanceert.
• Auteur van het boek ‘Lehrbuch der Psychiatrie’ (1916).
• Brengt ook de term ‘autisme’ in de wetenschap verwijzend naar de Griekse term ‘autos’
(= het in zichzelf gekeerd zijn).
2 belangrijkste pioniers:
- Leo Kanner (˚1894, Oostenrijk-Hongarije) -> kinderen en de relatie met hun moeder
• Emigreert tijdens WO1 naar de VS.
• Start de afdeling ‘kinderpsychiatrie’ op aan de John Hopkins Hospital in Baltimore.
• Auteur van het artikel ‘Autistic Disturbances of Affective Contact’ (1943).
• Introduceert de term ‘infantiel autisme’ (= kinderen die een heel specifiek
gedragspatroon vertonen (1943)).
- Hans Asperger (˚1906, Oostenrijk) -> jongeren (overintelligent in bepaald domein)
• Introduceert de term ‘autistische psychopathie’ (1938).
• Auteur van het artikel ‘Die ‘Autistischen Psychopaten’ im Kindersalter’.
• Beschrijving van jongeren als zogenaamd ‘kleine professoren’ met piekvaardigheden
(= splintervaardigheden).
• Pas in 1981 wordt door de Britse onderzoekster Lorna Wing het concept ‘Syndroom van
Asperger’ gelanceerd (wordt niet meer gebruikt).
Leo Kanner beschrijft de kinderen uit zijn onderzoek als:
- Autistisch eenzelvig (= op jezelf gericht zijn, in jezelf gekeerd zijn)
- Weerstandig tegen verandering
- Getalenteerd met piekvaardigheden
Hans Asperger beschrijft zijn ‘kleine professoren’ als jongeren met:
- Sterke tot gefixeerde belangstelling voor bepaalde thema’s
- Sterk verbaal, maar hierbij gericht op bepaalde thema’s
- Weinig empathisch vermogen
- Vaak motorisch onhandig
, Begripsomschrijving (terminologie)
- Voorkeursformulering: personen met autisme
- Formulering volgens DSM5 (2013 – 2014): autismespectrumstoornis
-> DSM5 = verwijst naar een groot interessant boek, hierin staan alle mogelijke
psychiatrische problemen beschreven. Uitgebracht door een Amerikaanse vereniging
van psychiaters. (5e editie) Er zijn dingen uit verdwenen (verliefd op hetzelfde
geslacht), maar ook zaken bijgekomen (ADHD).
- Formulering volgens ICD-10 (2019): Pervasive developmental disorder -> ‘child autism’
-> ICD-10 = een boek dat is uitgegeven door de Wereldgezondheidsorganisatie
(10e editie) Hierin staat een hele lijst van beschrijvingen van zogenaamde
aandoeningen die sterk gelinkt zijn aan het functioneren van de persoon, in welke
mate de persoon gehinderd wordt in zijn functioneren.
Begripsomschrijving (classificatie)
Kenmerken zoals beschreven in DSM-5 (2014)
A. Persisterende deficiënties in de sociale communicatie en sociale interactie en de
uiteenlopende situaties
1. deficiënties in de sociaal-emotionele wederkerigheid (wederzijdse interesse)
2. deficiënties in het non-verbale communicatieve gedrag dat gebruikt wordt voor
sociale interactie
3. deficiënties in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties
B. Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten
1. stereotype of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak
2. hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, inflexibel gehecht zijn aan routine of
geritualiseerde patronen van verbaal of non-verbaal gedrag
3. zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn
4. hyper- of hyporeactiviteit op zintuiglijke prikkels of ongewone belangstelling voor
zintuiglijke aspecten van de omgeving.
C. De symptomen moeten aanwezig zijn in de vroege ontwikkelingsperiode (maar kunnen
soms pas volledig manifest worden wanneer de sociale eisen de begrensde vermogens
overstijgen, of kunnen worden gemaskeerd door op latere leeftijd aangeleerde
strategieën)
D. De symptomen veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het
sociale en beroepsmatige functioneren of het functioneren op andere belangrijke
terreinen.
E. De stoornissen kunnen niet beter worden verklaard door een verstandelijke beperking
of een globale ontwikkelingsachterstand
Etiologie
Onderzoek wordt beïnvloed door de tijdsgeest
- Maatschappelijke tendensen?
- Welke doelgroepen werpen zich in de kijker?
- Welke vraagstellingen vloeien hieruit voort?
Jaren 1940 – 1950 – Cf. Leo Kanner
- Vroegkinderlijke ervaringen + relaties met de ouders
-> Hij stelt vast dat vroegkinderlijke ervaringen bepalend zijn voor het ontwikkelen van
Autisme
